در عصر کنونی با گسترش ابزارهای الکترونیکی مطالعه کتاب و نشر چنین کتابهایی از سوی شرکت‌ها و انتشارات؛ کتابخانه‌ها و مراکز امانت کتاب نیز به این فکر افتاده‌اند که از قافله عقب نمانند و به این منظور کتابهای الکترونیکی امانت دهند که هر چند در مراحلی می‌تواند در برابر قانون کپی رایت چالشی برای کتابخانه‌ها محسوب شود ولی ظاهراً گروهی از کتابخانه‌های معروف آمریکا به این چالش بی‌توجه بوده‌اند به طوری که سه شنبه گذشته 20 جولای در پروژه‌ای گسترده با همکاری یک کتابخانه دیجیتال غیر انتفاعی در آمریکا که «آرشیو اینترنت» خطاب می‌شود شروع به امانت دادن کتاب‌ها در سایت این کتابخانه کرده‌اند. کتابخانه‌ای که شامل بیش از یک میلیون کتاب اسکن شده از کتابخانه‌های معروف این کشور است.
آرشیو اینترنت که مرکز اصلی آن در شهر سانفرانسیسکو قرار دارد با همکاری کتابخانه های معروف آمریکا مثل کتابخانه مرکزی شهر بوستون و سانفرانسیسکو با اسکن کتابهای قدیمی که مشکلی از نظر کپی رایت ندارند این پروژه را شروع کرده که به نظر می‌رسد قصد دارند کار خود را به کتابهایی که در سالهای اخیر منتشر شده‌اند نیز گسترش دهند.
به عقیده کارشناسان حوزه نشر این پروژه با مشکلات بسیاری در آینده روبرو خواهد شد چرا که سایت گوگل با آن همه هزینه برای تاسیس مراکز اسکن کتاب در اروپا هنوز از موفقیت طرح خود در برابر قوانین مربوط به کتابهای دیجیتالی مطمئن نیست.
برای خواندن کتابهای موجود در این کتابخانه دیجیتال کاربران از سراسر جهان می‌توانند فایل‌های در دسترس این کتابخانه‌ها را دانلود کنند و به صورت رایگان آنها را مطالعه کنند ولی نرم افزاری که برای خواندن این کتاب‌ها ارایه شده است تنها یک مرتبه مطالعه کتاب را اجازه می‌دهد و بعد از آن از دسترس خارج می‌شود که به گفته انجمن کتابخانه‌های آمریکا (ALA) چنین امکانی باعث شده از سال 2009 حدود دو سوم از کتابخانه های آمریکا طرح‌های مشابهی مثل این طرح را اجرا کنند. پروژه آرشیو اینترنت با نشانی Openlibrary.org علاوه بر دسترسی کامل به کتابهای قدیمی که در سالهای گذشته منتشر شده به کاربران خود اجازه می‌دهد در لابه‌لای کتابهایی که با قدمت 90 سال در قفسه کتابخانه‌های بزرگ آمریکا خاک می‌خورند، جستجو کنند.
بسیاری از کتابخانه‌های آمریکایی به خصوص آنهایی که در داخل دانشگاه‌ها هستند با ایجاد بخش‌های مخصوص کتابهای دیجیتال اقدام به خرید این کتاب‌ها از آمازون و شرکت‌های فروش کتاب می‌کنند و به روش‌های مختلفی اقدام به امانت دادن آنها به اعضای خود می‌کنند.
«توماس بلیک» مدیر پروژه دیجیتال کتابخانه عمومی شهر بوستون درباره کاربران اینترنتی که اطلاعات خود را به صورت آنلاین در وب‌سایت‌های مختلف جستجو می‌کنند، می‌گوید برنامه‌هایی که در سالهای اخیر کتابخانه‌ها در حوزه کتابهای دیجیتال در دست دارند، می تواند برای این کاربران مفید باشد و آنها را در دسترسی به اطلاعات تخصصی کمک کند.
وی اضافه می‌کند: امروزه به جای اینکه بنشینیم تا افراد برای گرفتن کتاب به کتابخانه بیایند ما برای آنها اطلاعاتی از کتابهای دیجیتالی خود می‌فرستیم و به نظر می رسد این رویکرد جدید در امانت کتاب‌ها از قانون کپی رایت نیز تجاوز نمی‌کند چرا که تنها کاربری که کتاب را به امانت گرفته می‌تواند از آن استفاده کند.
«بریستر کاهل»، موسس و رییس کتابخانه دیجیتال آرشیو اینترنت نیز اظهار امیدواری می‌کند که در آینده امانت کتابهای دیجیتال بتواند در میان کاربران و کتاب دوستان جایگاه ویژه خود را پیدا کند و می‌گوید ما تنها کاری که می‌کنیم مسیر بین خانه و کتابخانه را کوتاه می‌کنیم و از آنجایی که هر شخص امانت گیرنده این کتاب‌ها با توجه به نرم افزارهای موجود تنها می‌تواند در طول دو هفته کتاب را مطالعه کند باید گفت این روش یک انقلاب در حوزه کتابخوانی و کتابداری محسوب می‌شود چرا که این کار همان کاری است که قرن ها کتابخانه ها انجام می‌دادند منتها این دفعه سرعت کار بالا رفته است که به سرعت نشر اطلاعات نیز منجر خواهد شد.
در میان کتابهایی که در سایت کتابخانه دیجیتال در دسترس کاربران قرار داده شده است کتابی با عنوان «آزمایشگاه رسانه» است که «استیوارت براند» آن را در سال 1988 نوشته است و وقتی از سوی رئیس پروژه برای قرار گرفتن کتابش در سایت اجازه گرفته می‌شود، می‌گوید: «این کتاب و بسیاری از کتابهای دیگر باید به صورت دیجیتال در سایت‌های اینترنتی در دسترس دانشجویان و دیگر کاربران قرار گیرد و مطمئن باشید در آینده این روش موفق خواهد بود چرا که من فکر می‌کنم کتابهای دیجیتالی شده استعداد بالقوه‌ای در بهبود و گسترش اطلاعات و دانش بشری دارند».
نظر شما