هادی نیلی
بخش عمده‌ای از بودجه و برنامه‌ریزی‌های کلان فرهنگی و اجتماعی ایران متوجه تحکیم بنیان خانواده و کاهش طلاق‌ها و افزایش و تسهیل ازدواج‌هاست، اما همچنان خبرهای بدی درباره افزایش میزان طلاق در کشور شنیده می‌شود.
روز گذشته معاون پژوهشی مرکز مطالعات جمعیتی آسیا و اقیانوسیه درباره نزدیک‌شدن آمار طلاق به مرز هشدار خبر داد و گفت: 20 درصد طلاق‌های کشور، مربوط به شهروندان تهرانی است و بیشترین آمار طلاق هم مربوط به استان تهران است. دکتر شهلا کاظمی‌پور همچنین خبر داد که کمترین میزان طلاق هم مربوط به استان ایلام بوده است. این آمار، از سرشماری سال 85 به دست آمده است.
این عضو هیأت علمی مرکز مطالعات و پژوهش‌های جمعیتی آسیا و اقیانوسیه، گفت: در سال 85 در مقابل هر 100 ازدواج، 3/13 مورد طلاق ثبت شده است. او گفت: در استان تهران این نسبت 3/22 درصد است؛ یعنی در ازای هر 100 ازدواجی که در استان تهران صورت گرفته، 3/22 مورد طلاق رخ داده است.
کاظمی‌پور ادامه داد: تهران، کردستان، مرکزی، فارس و اصفهان، پنج استان اول در ثبت طلاق و آذربایجان شرقی، گلستان، یزد، چهارمحال و بختیاری، سیستان و بلوچستان و ایلام پنج استان آخری هستند که کمترین میزان طلاق در آن‌ها به ثبت رسیده است.
هفته پیش نیز معاون حقوقی و سجلی ثبت احوال کشور آمار داده بود که بیشترین طلاق رخ‌داده بین مردان با سن 25 تا 29 سال و در بین زنان 20 تا 24 سال بوده است؛ در حالی که بیشترین ازدواج هم در مردان و هم در زنان در سن 20 تا 24 سالگی دیده می‌شود.
پیش‌تر مدیرکل آسیب‌های اجتماعی سازمان بهزیستی، طلاق را از جمله مهم‌ترین آسیب‌های اجتماعی بر شمرده بود. به گفته این مسئول سازمان بهزیستی، مسئله کودکان فراری، طلاق و کودک‌آزاری از مهم‌ترین و بیشترین آسیب‌های جامعه هستند.
او گفته بود ماهیت این آسیب‌های اجتماعی، فرابخشی است و در زمینه کاهش و مقابله با این آسیب‌های اجتماعی، هیچ سازمانی به‌تنهایی نمی‌تواند اقدامات موفقیت‌آمیزی انجام دهد.
خانواده‌ها مشورت بدهند
امان‌الله قرایی‌مقدم، استاد دانشگاه و عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت معلم، معتقد است نقش خانواده‌ها در پیش‌گیری از طلاق تاکنون نادیده گرفته شده است. او می‌گوید: جوانانی که قصد ازدواج دارند میتوانند با مشاوره، تصمیماتی منطقی‌تر و عقلانی‌تر بگیرند.
قرایی مقدم گفته است: یکی از عوامل مؤثر در کاهش طلاق، مشورت والدین در امر ازدواج است و خانواده با استفاده از تجربه‌هایی که از زندگی کسب کرده‌اند و با مسائل و مشکلات بیشتری درگیر بوده، میتوانند بهترین مشاور برای جوانان خود باشند. جوانانی که از نظرات و تصمیمات والدین در امر ازدواج بهره‌مند شوند، نابسامانی خانوادگی و میزان طلاق در بین‌شان کمتر است.
عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت معلم معتقد است: در شهرهای بزرگ با فروریختگی ارزش‌ها، ناهنجاری‌ها و سست‌شدن پایگاه والدین، مشورت در امر ازدواج کمتر صورت گرفته و جوانان خود به‌تنهایی برای ازدواجشان تصمیم می‌گیرند.
این جامعه‌شناس می‌گوید: به این دلیل که احترام بزرگ‌تر در خانواده‌های امروزی فروریخته و متأسفانه دخالت و مشورت آن‌ها مورد توجه قرار نمی‌گیرد، آمار طلاق افزایش پیدا می‌کند.
رونق طلاق توافقی در دادگاه‌ها
در عین حال روند رو به افزایش طلاق‌های توافقی، به نگرانی‌ها دامن زده است. دی‌ماه گذشته معاون مطالعات و تحقیقات سازمان ملی جوانان در این باره هشدار داده بود. دکتر محمد اسحاقی خبر داد که بیش از دو سوم طلاق‌های ثبت‌شده، طلاق توافقی هستند. معاون قضایی رئیس کل دادگستری استان تهران، مهین‌دخت داوودی، نیز در مصاحبه‌های متعدد خود، آمار طلاق‌های توافقی در دادگاه‌ها را هشداردهنده و نگران‌کننده دانسته و خواستار برنامه‌ریزی اساسی برای کاهش معضل طلاق در جامعه شده بود.
معاون مطالعات و تحقیقات سازمان ملی جوانان معتقد است علت میزان بالای این نوع طلاق‌ها، این است که در دادگاه‌های خانواده هیچ تلاشی برای بازگشت زوجین به زندگی مشترک انجام نمی‌شود. به گفته دکتر اسحاقی، قضات دادگاه خانواده در مواجهه با توافق زوجین برای جدایی به سرعت وارد عمل می‌شوند و رأی را صادر می‌کنند؛ در حالی که باید تمام تلاش خود را برای منصرف‌کردن زوجین از طلاق انجام دهند.
بچه‌های طلاق؛ قربانیان اصلی
زوجی که برای طلاق‌گرفتن اقدام می‌کنند، اگر فرزندانی داشته باشند، پای آنان را نیز به این تصمیم‌شان باز می‌کنند بی‌آن‌که در این تصمیم دخالت‌شان دهند. در حالی که به باور روان‌شناسان و کارشناسان آموزشی، لطمه‌ای که فرزندان از طلاق پدر و مادرشان می‌بینند، عمیق‌تر و مؤثرتر از فشاری است که زوج در حال طلاق متحمل می‌شوند.
طاهره ناظمی، کارشناس آموزشی، می‌گوید: کودکان، قربانیان بلافصل والدین خود هستند. او تأکید می‌کند: اگر پدر و مادر نتوانسته‌اند فضای مطلوب و شادی‌بخش خانوادگی را فراهم کند، دست‌کم باید بیاموزد که چگونه آنان را از صدمات ناشی از طلاق تا حد امکان در امان نگه دارد.
به گفته این کارشناس آموزشی، اتکای جسمی و روحی کودکان به والدین، هراس و نگرانی کودکان طلاق را دوچندان می‌کند. در چنین موقعیتی به دلیل نیاز کودک به دریافت اعتماد به نفس بیشتر، خواهش‌ها و زیاده‌طلبی‌هایش رو به افزایش می‌گذارد و او را از پدر و مادر دور و بیگانه می‌کند. افسردگی و ناراحتی‌های روحی در کودک از تأثیرات جدایی والدین و جدا شدن کودک از آن‌هاست که در فرزندان طلاق به وجود آمده و مانع ایجاد انگیزه برای یادگیری می‌شود. اما در کنار همه این هزینه‌های فرهنگی و اجتماعی که هر طلاق متوجه جامعه می‌کند، ابعاد اقتصادی این اتفاق نیز قابل‌توجه است. این جنبه‌های اقتصادی، می‌تواند مسئولان دولتی را قانع کند که هزینه بیشتری برای آموزش‌های پیش از ازدواج در نظر بگیرند. ابراهیم ماهیان، مربی امور آموزش خانواده، می‌گوید هزینه یک دوره آموزشی قبل از ازدواج که سازمان بهزیستی و سازمان ملی جوانان برگزار می‌کنند کمتر از 50 هزار تومان تمام می‌شود اما هر جلسه دادگاهی برای رسیدگی به شکایات و مشکلات خانوادگی، بیش از 100 هزار تومان هزینه در بر دارد. با توجه به تعداد این جلسه‌های دادگاه، هر پرونده طلاق ممکن است در این مورد نزدیک به 2 تا 3 میلیون برای دولت هزینه در بر داشته باشد. این برآورد ابراهیم ماهیان البته شامل هزینه‌های اجتماعی و فرهنگی حمایت از زنان مطلقه و فرزندانی که والدین‌شان طلاق می‌گیرند نمی‌شود که در آن صورت، بی‌تردید با رقمی به‌مراتب بالاتر روبه‌رو بودیم.
خانواده‌های مشکل‌دار فراموش نشوند
البته روان‌شناسان و کارشناسان اجتماعی یادآوری می‌کنند زشتی و تلخی طلاق کم از زشتی و آزاردهنده‌بودن خانواده‌های متشنج ندارد؛ خانواده‌هایی که والدین در آن‌ها مشکلات حاد و متعددی با یکدیگر دارند. این روان‌شناسان و کارشناسان اجتماعی تأکید می‌کنند فرزندانی که در خانواده‌های به اصطلاح گسسته و دارای تنش تربیت می‌شوند، مشکلات و نابسامانی‌هایی را تحمل می‌کنند که کم از مشکلات فرزندان طلاق ندارد. به همین خاطر است که کارشناسان تأکید می‌کنند قبح طلاق نباید باعث شود خانواده‌ها به هر وضعی که هستند، پذیرفته شوند و تلاشی برای بهبود رابطه پدر و مادر در آن‌ها نشود.
نظر شما