در آستانه صدور رأی دادگاه بین‌المللی در خصوص عاملان ترور رفیق حریری،سفر رهبران کشورهای عربستان،سوریه و قطر به لبنان بیانگر نگرانی جهان عرب و کشورهای خاورمیانه از تشدید تنش‌ها در این منطقه حکایت دارد.این رفت و آمدهای دیپلماتیک به لبنان که در نوع خود بی سابقه است،مسائل زیادی را در بر می‌گیرد؛ از یک سو بهبودی روابط دمشق ـ بیروت و از سوی دیگر آشکار شدن نگرانی همه طرف ها از آغاز یک تنش تازه و خطرناک و یا بروز جنگی دیگر میان حزب الله و اسرائیل. خبر در گفتگو با سیدجلال ساداتیان به تحلیل و بررسی اهداف سفر مقامات عربی به لبنان پرداخته است.
هدف از سفر اسد،عبدالله و امیر قطر به لبنان چه بود؟ چه صحبت‌هایی بین طرفین رد و بدل شد؟ و آیا این سفر دستاوردی داشت یا خیر؟
به نظر میرسد که گزارش دادگاه بین‌المللی ترور رفیق حریری یکی از دلایل اصلی سفر رهبران عرب به لبنان بوده که در بطن خود چالشهای زیادی به همراه داشته است، چرا که دراین گزارش هم سوریه و هم حزب‌اله لبنان به دست داشتن در ترور حریری متهم شده‌اند که با توجه به فضای حاکم بر منطقه،این اتهامات می‌تواند بحران‌ساز باشد.این گزارش در بخشی به مسائل ایران، تحریم و آینده روابط آن با کشورهای منطقه نیز اشاره دارد.در عین حال وضع موجود ایران هم برای کشورهای منطقه مهم بوده و بخشی از مذاکرات را به خود اختصاص داده است.از سویی مناسبات عربستان سعودی با لبنان ،مناسبات سوریه با لبنان نیز قابل توجه بوده و این سفر از این زاویه نیز بسیار قابل تأمل می کرد. به نظر میرسد رایزنی‌های صورت گرفته نیز با این هدف بود که شاید رهبران جهان عرب بتوانند تبعات منفی گزارشی که قرار است در سپتامبر آینده منتشر شود را کاهش دهند.
احتمال اینکه با صدور رأی دادگاه بین‌المللی، لبنان مجددا شاهد ناآرامی و خشونت بشود،چقدر است؟
احتمال بروز بحران براساس رأی و گزارش دادگاه بسیار زیاد است. تحلیل‌های موجود به ظاهر گویای این مسئله است که این اتهامات برای از بین بردن نقش حزب‌الله و منفعل کردن آنها در مسائل لبنان است و برخی دیگر هم بر این اعتقادند که هیچ ارتباطی به این مسائل نداشته و دادگاه در حال انتشار گزارشی است که در نتیجه تحقیقات،دلایل و وشواهد مستند صادر خواهد شد.در حال حاضر اتهامات موجود گویای آنست که همکاری حزب‌اله و سوریه سبب این ترور شده است.ولی اگر این مسئله صحت داشت، قطعا گروههای ذی نفود در صدد انتقام‌گیری و جبران برمی‌آمدند.بنابراین این اتهام نمی‌تواند چندان سندیتی داشته باشد. اما احتمالی را که بدان اشاره کردید با این اوصاف چندان دور از ذهن به نظر نمی‌رسد که لبنان دستخوش ناآرامی شود.ولی به اعتقادم در حال حاضر لبنان از دایره خواست‌ها و درگیری‌های فردی فراتر رفته و به پختگی رسیده و شاید بتوان این احتمال را بیشتر دانست که این مسئله ازطریق برگزاری مثلا نوعی دادگاه و رسیدگی به پرونده ،حل و فصل شود تا اینکه بخواهند بحران و درگیری‌ها را از طریق لوله تفنگ و انتقام‌گیری حل کنند. لبنان شرایط ویژه و خاصی را پشت سر گذاشته است. به نظرم تا مقداری این عقلانیت در این کشور حاکم شده باشد که دست به اقدامات نسنجیده نزند. کمااینکه در وزن‌کشی سیاسی گذشته هم شاهد بودیم که آنها با عقلانیت بیشتری توانستند معادلات داخلی را حل و فصل کنند.
این روند چه تأثیری بر تحولات منطقه خواهد گذاشت؟
انتشار گزارش قطعا تبعات منفی را به همراه خواهد داشت.رأی دادگاه می‌تواند با عقب راندن پیشرفت‌های اندکی که در منطقه به وجود آمده، مسائل جدیدی را در این منطقه جغرافیایی حساس به وجود بیاورد.از همه مهمتر اینکه اسراییل قطعا بیشترین بهره‌برداری سیاسی را از این مسئله خواهد کرد.
موضع آمریکا در این میان چیست؟
در شرایط کنونی آمریکا به دنبال بحران و آتش‌افروزی نیست و در تلاش است تا اوضاع را در منطقه آرام نگه دارد.البته این به خاطر این است که می خواهد اهداف خود را پیش ببرد.مسائلی همچون پیشبرد روند صلح خاورمیانه ،حل بحران عراق و تشکیل دولت،چالشهای افغانستان و مبارزه با طالبان و معضل ایران در حال حاضر برای آمریکا در اولویت است. آمریکا درصدد است که بحران جدیدی در منطقه خاورمیانه ایجاد نشود.اگر بحران جدیدی در منطقه ایجاد و به اصطلاح آب منطقه گل‌آلود شود،آمریکایی‌ها خیلی نمی‌توانند از این آب گل‌آلود ماهی بگیرد.
احتمال وقوع درگیری میان حزب‌اله و اسراییل را تا چه میزان محتمل می‌دانید؟
جنگ همیشه محتمل بوده و هست.در این منطقه جغرافیایی احتمال اینکه یکی از جناح‌ها با پرتاب یک تیر جنگ را آغاز کند، همیشه وجود دارد.اما روند موجود و بحرانی که در حال شکل‌گیری است، اینگونه می‌نماید که طی ماههای آینده خاورمیانه شاهد تشدید التهابات باشد و روزهای سختی را به خود ببیند. این التهاب می‌تواند جناح‌ها را وارد آتش‌افروزی و به وجود آوردن درگیری جدیدی کند ولی نسبت به این مسئله می‌توانیم با اطمینان صحبت کنیم که در صورت بروز درگیری میان طرفین و جناح‌ها،آتش و دامنه آن بسیار بلندمدت بوده به این زودی‌ها قابل خاموش شدن نیست.
نظر شما