از چین تا مصر با برگهای کاغذی

به گزارش خبرآنلاین، دومین مجموعه تمدن‌های بزرگ جهان که به کوشش انتشارات تیرگان منتشر شد «تمدن مصر » نام دارد که به کوشش فایزه توکلی به رشته تحریر درآمده است. پیوند مصر با نیل، ساکنان مصر کهن، نژاد مردم مصر، مصر تاریخی، نخستین فرعون مصر، اوضاع اجتماعی مصر باستان، اقتصاد و معاش مردم مصر، مذهب در مصر باستان، هنر مصریان باستان، معماری مصریان، مهندسی در مصر باستان، ادبیات باستانی مصر، نقش زنان مصری، طبقات اجتماعی زنان مصری، سهم مصر در پیشرفت تمدن جهانی، الهه بزرگ مصر، ازدواج زن مصری و ... از جمله بخش‌های این کتاب تاریخی است.

فایزه توکلی نویسنده کتاب «تمدن مصر» در پیشگفتار این کتاب تاریخی آورده است: «یکی از کهن‌ترین و اعجاب‌انگیزترین تمدن‌های بشری، تمدن مصر باستان است. این تمدن با بیش از شش هزار سال قدمت، یکی از پر رمز و رازترین تمدن‌هایی است که انسان تا به امروز با آن ارتباط برقرار کرده است.

نویسنده در بخش «پیوند مصر با نیل» به ذکر این مطلب پرداخته است که: «هردوت مصر را هدیه نیل نامیده است. نیل از دریاچه حبشه در آفریقا سرچشمه می‌گیرد. اگر سرزمین مصر را به یک گیاه تشبیه کنیم، رود نیل چون ساقه‌ای است که مواد لازم حیاتی را از طریق ریشه خود که کیلومترها دورتر در جنوب مصر قرار دارد به سایر اجزای این گیاه می‌رساند. در عهد کهن سنگی در جایی که امروز ریگزاری انتهای صحرا گسترده شده است، قبایل عهد نوسنگی در هزاره پنجم قبل از میلاد در مصر سکونت داشتند و با ماهیگیری و شکار، گذران زندگی می‌کردند، ولی در عین حال به کشاورزی و دامپروری نیز می‌پرداختند. آنان گندم و جو و شاهدانه کشت می‌کردند و خوک، گاو و گوسفند پروررش می‌دادند».

«مذهب در مصر باستان» بخش دیگر کتاب را به خود اختصاص داده است. مصریان قسمت اعظم وقت خود را صرف آماده شدن برای جهان دیگر می‌کردند. مردم به تعداد زیادی از ارواح خوب و بد معتقد بودند و هر یک از آن‌ها را ساکن کوه یا صخره، درخت یا رودخانه، ماه، خورشید، ستاره یا اشیای دیگر می‌پنداشتند. در بخش «اختراع کاغذ و خط مصری» نویسنده به بیان این نکته پرداخته است که کاغذ را یکی از مهم‌ترین کالاهای بازرگانی مصر، در آن زمان و یکی از بزرگ‌ترین عطایایی است که تمدن این کشور به جهان بخشیده است. نوشته‌هایی که از پنج هزار سال پیش به دست ما رسیده و خطوط آن خواناست گواه بر خوبی ساختمان این کاغذ دارد.

بخش دیگر کتاب به راز تصاویر هیروگلیفی اختصاص دارد. خط مصری باستلن، خط موسوم به هیروگلیف است که تا مدت‌ها برای پژوهشگران ناشناخته بود، زیرا علایم تصویری که خط هیروگلیف بر مبنای آن نهاده شده بود. تصاویر گوناگونی از اشکال حیوانات، تصاویر انسان‌ها و خطوطی که در سه جهت نوشته می‌شد را تشکیل می‌داد. مصریان باستان معتقد بودند که خط هیروگلیف را تحوت (خدای علم و دانش) به وجود آورده و به فرزندانش (فراعنه) آموخته است.

در بخش «مذهب در دوره سلطنت میانه» آمده است که: «مذهب در این دوره پیشرفت چشمگیری کرد تا این تاریخ خدای ملی رع، رب‌النوع خورشید بود که قرص بال‌دار آن در آثار هنری بر جای مانده از آن دوران دیده می‌شود، اما سلسله دوازدهم، خدای حامی خود را به مقام خدای ملی رسانید و آن عبارت از آمون، خدای تب بود که سری مانند قوچ داشت. هر دو خدای یکی شدند و پس از آن رب‌النوع عمده کشور آمون، رع بود. پیروان خدای رع، شرافت و پاک‌دامنی را گسترش می‌دادند. در دوره سلطنت قدیم، اوزیریس پادشاه مردگان بود، اما در دوره سلطنت میانه هر مرده مصری اوزیزیس می‌شدند.

بنابراین گزارش، «تمدن چین» نخستین مجموعه تمدن‌های بزرگ جهان به قلم فایزه توکلی است که به کوشش انتشارات تیرگان منتشر و روانه بازار نشر شده است. سه پادشاهی و تحول تمدن چین، سلسه هان و اختراع کاغذ، سلسله سونگ و صنعت چاپ، آیین تائوئیسم، آیین بودایی چین، زبان و خط چینی، افسانه‌ها و آیین‌های چینی، پرنده سی‌ان ـ هو، ققنوس، حماسه فنگ ـ شن ـ ینی، آیین‌ها، آیین آب‌ها، آیین کوه‌ها، افسانه یاد «فئی ـ لین»، افسانه کمک، نمایش‌نامه و داستان‌نویسی، داستان‌های چینی، معماری چینی، ظروف چینی، ادبیات چین، عصر طلایی، شعر چینی بخش‌های مختلف کتاب «تمدن چین» است.

نویسنده در ابتدای کتاب دیدگاه «کایسرلینگ» درباره چینی‌ها را آورده است و می‌نویسد: «بر روی هم کامل‌ترین قوم انسانی در چین باستان به بار آمده است و والاترین فرهنگ جهانی که تا کنون شناخته شده از چین برخاسته است. برتری چین در هر گونه از امور صوری بی‌چون و چراست و شاید انسان چینی عمیق‌ترین انسان‌ها باشد».

وی در بخش «جغرافیای تاریخی چین» می‌نویسد: «تاریخ اولیه این سرزمین آمیخته با افسانه‌هاست، در چین سلسه‌های گوناگونی سلطنت کرده‌اند و نخستین آن‌ها سلسه شیا بر قسمت کوچکی از چین حکومت داشته است. پایه‌گذار این سلسله شوین بود که با طغیان‌های رود هوانگ‌هو مبارزه کرد».

توکلی در بخش «چین باستانی» آورده است: «گردآوری و تنظیم تاریخ در چین همواره اهمیت خاص داشته است و دیرینگی نوشته‌های تاریخی آن به سه هزار سال می‌رسد. تاریخ‌نگاری به کسانی که دارای اطلاعات تاریخی بودند واگذار نمی‌شد بلکه هر خاقانی وظیفه داشت که تاریخ را ثبت کند. کتاب تاریخ منسوب به کنفوسیوس، از «خاقان حکیم» یاد می‌کند و در آن داستان‌هایی از حکمروایان افسانه‌ای هست که از میان آن‌ها به شن نوننگ و فوشی که کشاورزی، ساختن، پختن و نوشتن را به آدمیان آموختند، می‌توان نام برد».

نویسنده در بخش ادیان چین، دین ابتدایی چین را پرستش نشانه‌های طبیعت، زمین، آسمان، باد، رعد، کوه، اژدها و مار می‌داند. مردم چین که بر اثر وسعت فراوان کشور خود و محدودیت راه‌های ارتباط، از وحدت مکانی برخوردار نبودند، به وسیله نیاپرستی یعنی از راه حفظ مواریث کهن، در طی نسل‌ها بر وحدت معنوی پایدار دست می‌یافتند. در چین سه آیین نظیر کنفوسیوس، تائو و بودا رواج یافت.