سکوت تلویزیون دربرابر انتقاد نامزدها

سید محسن فرجادی

اردیبهشت برای صداوسیما سخت بود تا زیر آواری از انتقادات و فشارهای سیاسی دومین ماه سال برای جام‌جم هم تمام شود.

نامه‌های سرگشاده گزینه‌های اصلی ریاست جمهوری منهای رئیس‌جمهور نهم به یکی از فصول ماندگار پرونده انتخابات دهم تبدیل شد تا محققان، سالهای آینده درباره عملکرد مدیران رسانه ملی در سال 88 قضاوتی بر پایه این مستندات تاریخی داشته باشند. اعضای مجمع روحانیون مبارز در اولین جلسه اردیبهشت ماه این تشکل حامی میرحسین موسوی که به ریاست سیدمحمد خاتمی تشکیل شد نسبت به آن‌چه «یکجانبه‌گرایی و ضعف عملکرد صداوسیما در رابطه با انتخابات و کاندیداها» خواندند انتقاد کردند تا چراغ اولین انتقاد علنی روشن شود. پس از این نوبت کواکبیان نماینده مردم سمنان در مجلس بود تا به استناد اصل 175 قانون اساسی به لاریجانی در صحن علنی مجلس به دلیل این‌که صداوسیما اراده‌ای بر تغییر فضای عمومی کشور به فضای انتخاباتی ندارد، اخطار دهد. یک هفته بعد، بیانیه انتقادی ستاد یاران موسوی (هاتف) نسبت به عملکرد انتخاباتی صداوسیما منتشر می‌شود تا با خطاب قرار گرفتن عزت‌الله ضرغامی رئیس صداوسیما بگویند: در مدت زمان اندک باقی مانده تا انتخابات، رویکرد جانبدارانه و یک‌سویه در پوشش اخبار نتیجه‌ای ندارد جز از بین بردن حس اعتماد مردم به رسانه ملی و تنها عایدی این رسانه در این گذر فقط و فقط رضایت و خشنودی یک جریان خواهد بود و دلسردی توده مردم را نسبت به تماشای رسانه ملی رقم خواهد زد که در پی آن مخاطبان را به سوی رسانه‌های بیگانه هدایت می‌کند.  

صدای محسن رضایی نیز نیمه اردیبهشت بلند شد البته با این تفاوت که او ضمن انتقاد به اینکه «هنوز تحرک لازم در صداوسیما مشاهده نمی‌شود» از آمادگی‌اش برای شرکت در مناظره با نامزدهای دیگر ریاست جمهوری خبرداده و نوشته بود: به منظور شکل‌گیری یک رقابت سالم و واقعی و تحرک انتخاباتی، مناسب است ترتیبی اتخاذ فرمایید تا نامزدهای انتخاباتی با شرکت در میزگردهایی در معرض پرسش‌های علمی و فنی قرار گیرند و مهمتر آن‌که مناظره‌هایی بین آنان برگزار گردد تا افکار عمومی هرچه بیشتر با برنامه‌ها و دیدگاه‌های نامزدها آشنا شوند. اینجانب برای برگزاری مناظره با هر سه نامزد انتخاباتی به ویژه آقایان موسوی و احمدی‌نژاد اعلام آمادگی می‌کنم.

 شیخ؛ آخرین 

مهدی کروبی سومین نامزدی بود که به صورت مکتوب ضرغامی را مخاطب قرار داد و با نگارش نامه‌ای سرگشاده به عزت‌الله ضرغامی رئیس صداوسیما نسبت به رویکرد این سازمان در آن‌چه «تخریب کاندیداهای انتخابات دهمین دوره ریاست جمهوری» خواند اعتراض کرد. مهدی کروبی که پیش از این در کرمانشاه گفته بود: متأسفانه هم‌اکنون شرایط یکسان برای کاندیداها فراهم نیست و رقیب ما در انتخابات سواره و ما پیاده‌ایم، چرا که او رادیو و تلویزیون را دارد و ما هیچ رسانه‌ای در اختیار نداریم؛ روز گذشته به رئیس‌ صداوسیما چنین توصیه کرد: نصیحت می‌کنم از تخریب دست بردارید و اگر نقشی در این تخریب ندارید بر نظارت خود بر زیرمجموعه‌های خویش بیفزایید. شما نباید به ارگان دولت و بدتر از آن بولتن رئیس دولت تبدیل شوید صداوسیما نباید به کیهان مصور تبدیل شود چنان‌که امروز بخش خبری 20:30 چنین است.

کروبی که به پخش گزیده سخنرانی‌هایش از بخش خبری 20:30 انتقاد داشت در این نامه نوشته است: رسانه ملی در انتخابات دوره دهم ریاست‌جمهوری به رسانه فردی تبدیل شده است.

با وجود تأکید مقام معظم رهبری بر ضرورت بی‌طرفی نهادهای حکومتی در انتخابات متأسفانه این رسانه به تریبون رئیس دولت تبدیل شده و به نام پخش اخبار دولت عملاً به ارگان آن تبدیل شده است چنان‌که پس از پایان همان برنامه‌ای که مرا تخریب کردند رپرتاژ آگهی دولت درباره فروش سهام عدالت به کارگران را پخش کردند.

 اتهام اصلی تلویزیون از نگاه منتقدان و حامیان دولت 

مهدی کروبی در نامه سرگشاده‌اش با اشاره به اینکه در هیچ‌یک از دولت‌های گذشته رئیس دولت این‌گونه از مواهب صداوسیما بهره‌مند نبود بلکه آنان خود در این کار امساک داشتند نوشته است: «شاید برخی حامیان دولت معتقد باشند که دوره ریاست‌جمهوری در ایران باید هشت ساله باشد و به همین جهت قصد دارند القا کنند که دولت کنونی باید چهار سال دیگر هم حکمرانی کند. این می‌تواند یک باور فردی یا جناحی باشد اما واقعیت قانونی این نیست و اکنون آقای محمود احمدی‌نژاد نامزد دوره دهم مقام ریاست‌جمهوری است نه یک کلمه کم و نه یک کلمه زیاد.»

 اول جومونگ بعد دولت نهم 

محسن آرمین سخنگوی سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی نیز که در سخنرانی‌های هفته‌های اخیرش به نفع موسوی کراراً صداو سیما را مورد انتقاد قرار داده و گفته است: «در عملکرد جناحی صداوسیما کار به جایی رسیده که در بین فیلم‌ها و سریال‌های پربیننده، آگهی‌های تبلیغاتی به نفع دولت پخش می‌شود. این برنامه‌های تبلیغاتی شامل موفقیت‌ها و عملکرد دولت نهم است. به طور مثال مردم باید در میان‌پرده سریال پربیننده جومونگ، شاهد پخش دستاوردهای اقتصادی و اجتماعی دولت نهم باشند.»

این همان موضوعی است که انتقاد احمد توکلی را نیز به دنبال داشت و به طور عیان از پخش رپرتاژ آگهی وزارتخانه‌ها در صداو‌سیما انتقاد کرد.

 رپرتاژ وزارتخانه‌ها 

دکتر احمد توکلی نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی وعضو شاخص جریان اصولگرا روز جمعه در حاشیه نخستین کنگره کشوری جمعیت رهپویان انقلاب اسلامی درباره استفاده دولت از فرصت تبلیغاتی از صداوسیما گفت: «به طور طبیعی وقتی کسی در رأس کار است امکان خبرسازی و موضعگیریهایش بیشتر از کسانی است که در قدرت نیستند و داوطلب هستند و دولتها هم معمولاً در سال آخر خود کار بیشتری را انجام می‌دهند و سعی می‌کنند این سال آخر با خاطره‌ای خوش بروند.»

توکلی که هنوز حمایتش از هیچ کدام از نامزدهای ریاست جمهوری را اعلام نکرده است و بعید به نظر می‌رسد تا به نفع احمدی‌نژاد موضع صریحی بگیرد به وجه دیگری از فعالیت‌های تبلیغاتی دولتی در آستانه انتخابات از صداوسیما اشاره کرد و اظهار داشت: «بعضی وقتها احساس می‌شود که وزارتخانه‌ها برای دادن رپرتاژ آگهی به صداوسیما با هم رقابت می‌کنند بهتر است دولت برای تفاهم ملی اینها را کم کند تا شائبه‌ای درمورد صداوسیما ایجاد نشود.»

اما این فقط موسوی، رضایی و کروبی نبودند که رادیو و تلویزیون را به جانبداری متهم و توصیه به میانداری کرده اند؛ دری نجف‌آبادی دادستان کل کشور با بیان اینکه وظیفه قانونی دارم در مورد رفتار انتخاباتی صداوسیما تذکر بدهم اظهار داشت: درباره تبلیغات انتخابات، دستگاه‌های عمومی خاصه صداوسیما نباید یکجانبه عمل نمایند.

این اظهارات دادستان کل کشور به عملکرد صداوسیما در حالی بیان ‌شد که با وجود گذشت 10 روز از کاندیداتوری رسمی دکتر احمدی‌نژاد تصاویر و سخنرانی مختلف وی که به بهانه‌های مختلف و در جمع مدیران دولتی پخش می‌شود به طور گسترده‌ای و برخلاف رویه از بخش‌های اصلی خبری صداوسیما در حال پخش می‌باشد اما پخش اخبار سایر کاندیداها ممنوع شده و تنها از بخش خبری 20:30 که دارای رویکرد تخریبی به سایر کاندیداهاست مجاز اعلام شده است.

 این چند بخش خبری 

با نگاهی به انتقادات فعالان سیاسی به برنامه‌های سیاسی تلویزیون برخلاف تصور درمی‌یابیم که این اعتراض‌ها به نشست‌های چالشی و یا مناظره‌هایی که تابه‌حال پخش نشده است نیست بلکه متوجه دو بخش خبری از «شبکه 2» و «خبر» است.

معلوم نیست اگر تلویزیون همین دو بخش خبری را نداشت چگونه می‌توانست این حجم از انتقادات را به جان بخرد؟!

عماد افروغ صداوسیما را در وضعیت فعلی بی‌طرف ندانسته و می‌گوید: کاملاً مشخص است که رسانه ملی در اختیار چه قوه و چه شخصی است و بخش‌های خبری 20:30 شبکه دو و شبکه خبر وظیفه‌ای جز بزرگنمایی برنامه‌های دولت ندارند. رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس بی‌طرف بودن صداوسیما را دروغ آشکار خواند و تأکید کرد که در حال حاضر رسانه ملی درخدمت تخریب رقبای رئیس‌جمهور فعلی است.

 هشدار از نوع چراغ 

انتقاد به صداوسیما هر روز ابعاد جدیدی به خود می‌گیرد تا جایی که یکی از برنامه‌های تهییجی تلویزیون که از شبکه سوم پخش می‌شود روز گذشته از سوی سایت آینده به عنوان هشداردرباره عملکرد سیما دردانشگاهها مطرح شد. در این مطلب آمده است: «رسانه ملی که باید نقش مؤثری در وحدت ملی و ایجاد امنیت در کشور داشته باشد در روزهای اخیر وارد بازی خطرناکی شده و بیم آن می‌رود با دامن زدن به مشکلات امنیتی، دستورکار جدیدی را روی میز مسئولان کشور قرار دهد. »

صداوسیما که در اردیبهشت‌ماه، 12 ویژه‌برنامه به مناسبت انتخابات ریاست جمهوری از سیما پخش کرد و بیشترین واژه‌های استفاده شده در نام برنامه‌های انتخاباتی‌اش از «انتخاب» و «دهم» بهره جست تاکنون هیچ موضعی درباره آنچه درباره‌اش می‌گویند نگرفته است.

رئیس صداوسیما که این آخرین روزهای ریاست بر صداوسیما در دوره مسئولیت‌اش را می‌گذراند فارغ از تمامی انتقادات راه خود را در پیش گرفته و در کنار هشدار‌های جدی که به مدیران صداوسیما درباره «حتی چای نخوردن در ستادهای انتخاباتی» داده است خود را برای ورود به مرحله بعدی تبلیغات رادیو تلویزیونی نامزدهای ریاست جمهوری آماده می‌کند تا در دو مرحله تبیینی و تهییجی نشان دهد که همچون دو ماه اخیر سیل انتقادات جام‌جم را فرا ‌می‌گیرد و خرداد مقدمه تابستان داغ خواهد بود یا در پی این سکوت...