ازدواج؛ مدیریت غیرممکن

الیزا ذوالقدر: ر اساس آخرین آمارهای سازمان ملی جوانان ایران میانگین سن ازدواج دختران ایرانی با سه سال افزایش به ۲۱ سالگی رسیده است. در حالی که متوسط سن ازدواج پسران در ایران بدون این‌که تغییری کرده باشد، همچنان ۲۵ سال است. البته با توجه به تفاوت سبک زندگی مردم شهرهای کوچک‌تر با شهرهای بزر‌گ‌تر، روشن است که این میانگین در شهرهای بزرگ‌تر بالاتر از این رقم است.

کارشناسان خانواده و جامعه شناسان این امر را چندان به نفع جامعه نمی دانند و معتقدند بالا رفتن سن ازدواج جوانان باعث بروز آسیب‌های اجتماعی فراوانی در جامعه خواهد شد و حتی بر وضعیت جسمی و روحی نسل‌های بعد نیز تاثیرگذار خواهد بود.

صورت مساله را پاک نکنیم
دکتر افشین یداللهی، روان‌پزشک، معتقد است: جوانان امروز دیرتر از گذشته به جایگاه اجتماعی و اقتصادی مناسب برای تامین نیازهای اولیه می‌رسند و رسیدن‌شان به بلوغ عاطفی و روانی نیز زمان بیشتری می‌طلبد.

او در گفت‌وگو با «خبر» به شرایط فرهنگی جامعه اشاره می‌کند و می‌گوید: در شرایط کنونی حس مثبت و پایداری خانواده کمتر شده و طلاق‌ها افزایش پیدا کرده است. به طور کلی در جامعه امروز ما نیمه‌عمر روابط از هر نوع کوتاه شده و با کاهش احساس ثبات انگیزه ازدواج کاهش یافته است.

یداللهی با تاکید بر این‌که نمی‌توان با پاک‌کردن صورت‌مساله، تبعات یک مشکل را کم کرد، ادامه می دهد: نمی‌توان به انسان صرفا بر اساس نیازهای غریزی آن نگاه کرد. چرا که انسان به اصول فرهنگی و اجتماعی خاصی پای‌بند است و اعتقاداتی دارد؛ بنابر این افراط‌ها و تفریط‌ها و پرداختن صرف به ظاهر، هیچ دردی را درمان نمی‌کند.

این روان‌پزشک یادآوری می‌کند: در دوره‌ای اجازه ندادیم انرژی جوانان از راه‌های قابل‌قبول تخلیه شود و اکنون با تبعات آن مواجه می‌شویم. او آمارهای حاکی از آسیب‌های اجتماعی را ناامیدکننده می‌داند و آن را ناشی از افراط‌ها و تفریط‌های گذشته بر می‌شمارد.

او تاکید دارد: اکنون باید برای کم‌کردن این تبعات، فرهنگ‌سازی شود؛ به دور از شعار و با توجه به مجموع شرایط فرهنگی و تعاملات با خارج از کشور نیازها و غرایز مدیریت شود.

یداللهی با تاکید بر لزوم پیش‌گیری از آسیب‌ها می‌گوید: برخورد مقطعی و قهری، سرکوب و رفتار غیرهدفمند و هدایت‌نشده تنها باعث پیچیدگی بیشتر موضوع می‌شود و هیچ تاثیر دیگری ندارد.

عوارض بالارفتن سن ازدواج اجتناب‌ناپذیرند
از سوی دیگر دکتر امان‌الله قرایی مقدم، استاد دانشگاه و جامعه‌شناس، در گفت‌وگو با خبر افزایش سن ازدواج جوانان را موضوعی بین‌المللی و مربوط به همه کشورها می‌داند.

این جامعه‌شناس در توضیح دلیل چنین افزایشی در کشوری مانند ایران به چهار موضوع دانشگاه، سربازی، اشتغال و تفریحات بیرون از خانه برای دختران و پسران اشاره می‌کند و می‌گوید: مهم‌ترین مشکل ازدواج جوانان در حال حاضر اشتغال است که باعث به‌تاخیرافتادن استقلال اقتصادی می‌شود.

قرایی مقدم با اشاره به تبعات بالارفتن سن ازدواج معتقد است: آسیب‌های اجتماعی چون فساد، فحشا، ناهنجاری‌های اجتماعی، فرار دختران، بی‌بندوباری اجتماعی، بدبینی نسبت به دولت که قادر به فراهم‌کردن امکانات نیست و در نهایت انفجار اجتماعی از تبعات بالارفتن سن ازدواج است. ضمن این‌که جامعه نیز از لحاظ فرهنگی ظرفیت پذیرش این موضوع را ندارد.

او بر این موضوع تاکید دارد که وقتی دختر و پسری در سن ازدواج نتوانند ازدواج کنند، از نظر روحی و جسمی ضربه می‌خورند.

این استاد دانشگاه به برخی تحقیقات اشاره می‌کند که نشان می دهد کسانی که ازدواج نمی‌کنند عمر کوتاه‌تری خواهند کرد.

دکتر قرایی مقدم تاخیر در ازدواج را یک واقعیت اجتماعی می‌داند و می‌گوید: امروز دیگر نمی‌توان از هیچ دختر و پسری خواست با چهار سکه و یا لغت‌نامه دهخدا ازدواج کنند. واقعیت جامعه ما چیز دیگری است و فرهنگ‌سازی با تبلیغ ازدواج‌های این‌چنینی میسر نمی‌شود.

این جامعه‌شناس تاکید می‌کند: کاستن آسیب‌های اجتماعی ناشی از بالارفتن سن ازدواج جوانان ممکن نیست، بلکه باید از ادامه این روند جلوگیری کرد که این امر ممکن نیست مگر با ایجاد اشتغال برای دختران و پسران. زیرا تا زمانی که اشتغال نباشد، ازدواجی صورت نمی‌گیرد و اگر هم صورت بگیرد منجر به طلاق خواهد شد.

تغییر اندک میزان ازدواج دختران با پسران جوان‌تر از خود
شاید یکی از تبعات بالارفتن سن ازدواج دختران افزایش آمار ازدواج دختران با پسران جوان‌تر از خود است. به گزارش ایسنا، بر اساس آمار رسمی سازمان ثبت احوال کشور، در سه ماهه‌ اول سال 86، در 11 درصد از ازدواج‌های ثبت شده، اختلاف سنی بین زوجه و زوج صفر بوده که این رقم در سه ماهه سال 87 به 12 درصد افزایش پیدا کرده است. نرخ طلاق در این گروه که اختلاف سنی زوج و زوجه صفر است، در سه ماهه اول سال 86، 10 درصد بود که این رقم در سه ماهه سال جاری به 12 درصد افزایش پیدا کرده است.

با این حال، طبق آمارهای اعلام‌شده سازمان ثبت‌احوال، تعداد ازدواج‌های ثبت‌شده در سه ماهه سال 86 که در آن‌ها زن یک سال از مرد بزرگ‌تر بوده، 3.57 درصد بوده که این رقم در سه ماهه سال جاری به 3.68 درصد رسیده است. میزان طلاق ثبت شده در همین گروه در سه ماهه اول سال 86، 3.22 درصد بوده که در سه ماهه اول سال جاری به 3.68 درصد رسیده است.

بر اساس همین گزارش در 2.08 درصد از ازدواج‌های ثبت شده در سه ماهه اول سال 86، سن زوجه دو سال بیشتر از زوج بوده که این رقم در سه ماهه سال جاری به 2.17 درصد رسیده است و این در حالی است که درصد طلاق همین گروه سنی در سه ماهه اول امسال نسبت به سال گذشته 17 صدم درصد افزایش داشته است. با این حال می‌توان افزایش جزئی در این آمار را با توجه به امکان خطای آماری، نادیده گرفت.

همچنین تعداد ازدواج‌ها و طلاق‌هایی که در آن‌ها سن زن، سال و یا بیشتر از مرد بوده و ‌در سه ماهه اول سال 87 به ثبت رسیده، نسبت به سه ماهه اول سال 86، اندکی کاهش داشته است.

باید جوانان را با شرایط فعلی منطبق کرد
دکتر هادی معتمدی، روان‌پزشک، در این باره به خبر می‌گوید: طبق روال معمول دختران باید چهار تا پنج سال از همسر خود کوچک‌تر باشند که این موضوع به مشکلات فیزیولوژیک و بیولوژیک و شکسته‌شدن زودتر خانم‌ها باز می‌گردد اما در کشور ما مسائل مختلفی باعث شد سن ازدواج در کشور بالا برود و وضعیت جامعه به گونه‌ای در آید که پسران بدون حمایت خانواده و حمایت‌های اجتماعی قادر به ازدواج نیستند.

این روان‌پزشک با اظهار تاسف از این‌که هم‌اکنون نیز مساله سن در ازدواج دیگر چندان مورد توجه نیست، ادامه می‌دهد: لازم است مسوولان اجتماعی این انطباق را در ذهن جوانان نیز به وجود آورند زیرا بالارفتن سن ازدواج و افزایش ازدواج دختران با پسران کوچک‌تر از خود اتفاقی است که در جامعه رخ داده؛ بدون این‌که عوارض آن کم شود. بنابراین باید جوانان را با شرایط اجتماعی فعلی منطبق کرد تا میزان طلاق بالا نرود و عوارض این امر کاهش پیدا کند.

معتمدی درباره چگونگی کاهش عوارض این موضوع می‌گوید: در عین این‌که نباید این سبک ازدواج را تشویق کرد، ولی چندان هم نباید از آن نگران بود. لازم است میزان دل‌شوره‌ها را به ویژه در دختران کم کرد و انسجام خانواده را افزایش داد. ضمن این‌که خانواده‌ها، به ویژه خانواده پسر، نباید دائما این موضوع را یادآوری کنند که دختر از پسر بزرگ‌تر است.

دکتر معتمدی با تاکید بر این‌که باید با مشاوره‌های متعدد از ایجاد هسته اختلاف جلوگیری شود، می‌گوید: مسوولان نیز نباید در صحبت‌ها زیاد به مضرات این موضوع بپردازند تا در کسانی که چنین ازدواج‌هایی داشتند سرخوردگی ایجاد نشود.