مهدی خاکی فیروز: واگذاری مدارس به شهرداری که بحث آن از مدت‌ها پیش در محافل مختلف اداری و کارشناسی شنیده می‌شد، به آخرین مراحل جدی تصمیم‌گیری نزدیک می‌شود. دیروز یکی از اعضای کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در این خصوص گفت: «طرح واگذاری اداره مدارس به شهرداری‌ها، در جلسات کمیسیون آموزش و تحقیقات در حال بررسی است و در صورت تأیید نهایی این طرح، مدیریت مدارس به شهرداری‌ها واگذار می‌شود.»
آنچه اکنون در کمیسیون آموزش مجلس مورد بررسی قرار می‌گیرد، یک پیش‌نویس ابتدایی است که توسط چند نماینده مجلس تهیه شده است و به همین دلیل نمی‌تواند نظر‌نهایی مجلس در مورد چگونگی واگذاری مدارس به شهرداری‌ها را به نمایش بگذارد. علی کریمی فیروز‌جایی در تکمیل سخنان روز گذشته خود گفت: «البته واگذاری مدیریت مدارس به شهرداری‌ها در حال‌حاضر در قالب یک طرح ابتدایی در کمیسیون آموزش مجلس در حالی بررسی است.»
سناریوهای سه‌گانه
هرچند سیاستمداران زیادی وجود دارند که حاضرند پیشنهاد عضویت در هیأت دولت را بپذیرند ولی در این میان، وزارت آموزش و پرورش با کمترین متقاضی مواجه است. دشواری‌های اداره بزرگ‌ترین وزارتخانه کشور و تأمین منابع مالی آن، دغدغه‌ای است که رغبت سیاستمداران برای تکیه زدن بر صندلی وزیر آموزش و پرورش را به شدت کاهش می‌دهد. حتی مسئولان بالاتر دولتی نیز در دهه‌های اخیر به دلیل ناتوانی مقابله با بحران‌های متوالی آموزش و پرورش، ترجیح می‌دهند این بار را از دوش خود برداشته و مسئولیت‌های تصدی‌گرایانه آموزش و پرورش را به خارج از دولت منتقل کنند.
در دولت‌های پنجم تا هشتم، این هدف با تکیه بر گسترش مدارس غیر‌انتفاعی و نمونه مردمی دنبال می‌شد. اما دولت نهم در این عرصه، 3 سناریو متفاوت را مورد بررسی قرار داد.
واگذاری مدیریت مدارس دولتی به تعاونی‌های فرهنگیان، واگذاری آن به شهرداری‌ها و در نهایت واگذاری مدارس به حوزه‌های علمیه، سناریوهای مختلفی بود که در ماه‌های اخیر در مجلس و وزارت آموزش و پرورش مورد بررسی قرار گرفت. البته یک راه‌حل میان مدت یعنی هیأت امنایی کردن مدارس پیش از واگذاری آنها نیز مورد توجه قرار گرفته است.
سناریوی اول یعنی تقویت تعاونی‌های فرهنگیان، با اقبال چندانی از سوی مسئولان دولتی مواجه نشد. بیشترین طرفداری از این سناریو، توسط مسئولان وزارت تعاون صورت گرفت.
حسینی‌نیا معاون آموزش و ترویج وزارت تعاون در این خصوص می‌گوید: «در صورت موافقت وزیر آموزش و پرورش، مدیریت حدود 4 تا 5 هزار مدرسه هیأت امنایی به تعاونی‌های فرهنگیان انتقال خواهد یافت.»
هرچند در سال‌های اخیر، تب خصوصی‌سازی، کشور را فرا گرفته است و این مسئله می‌تواند به نفع پیشنهاد مسئولان وزارت تعاون باشد ولی نباید از نظر دور داشت که قانون و مقررات موجود، خصوصی‌سازی را مشمول آموزش و پرورش نمی‌داند.
سناریوی سوم یعنی انتقال مدیریت مدارس به حوزه‌های علمیه نیز چندان جدی نیست. چندی پیش، بخش فارسی رادیو دولتی آلمان (دویچه وله) در خبری بدون منبع، از واگذاری مدیریت 4 هزار مدرسه به حوزه‌های علمیه خبر داد. هرچند عجولانه بودن انتشار این خبر باعث شد تا در روز‌های پس از انتشار آن، مسئولان مختلف آموزش و پرورش در گفت‌وگو با خبرگزاری‌های داخلی به ویژه مهر، به تکذیب این خبر بپردازند و آن را یک پیشنهاد نه چندان جدی بنامند. گزینه سوم اما روز به روز جدی‌تر می‌شود.
2 هفته پیش بود که اسد‌الله عباسی رئیس کمیته آموزش مجلس به روزنامه خراسان گفت: «طرح واگذاری مدیریت مدارس به شهرداری‌ها در حد پیشنهاد است که در کمیسیون آموزش مطرح شده و هنوز در دستور بررسی قرار نگرفته است.»
اما کمتر از 10 روز بعد، مسئولان وزارت آموزش و پرورش و اعضای کمیسیون آموزش، با سخنان جانبدارانه خود، از جدی شدن این طرح خبر دادند.
وقتی وزیر خسته می‌شود
علیرضا علی‌احمدی تاکنون بار‌ها از مشکلات مدیریت بر وزارت آموزش و پرورش گلایه کرده است. این مشکلات آنقدر برای آقای وزیر غیر‌قابل تحمل شده است که او با به‌کار بردن جمله‌هایی همچون «از شدت مشکلات گریه‌ام گرفته است» و «من یک مرد هستم ولی دشواری‌های آموزش و پرورش مرا از پای در‌آورده است»، خستگی خود از این مسئولیت را بیان کرده است. حالا به نظر می‌رسد وزیر آموزش و پرورش از احتمال انتقال بخش مهمی از بار مسئولیت‌های وزارتخانه متبوع خود به شهرداری، خوشحال به نظر می‌رسد.
او چهارشنبه هفته گذشته در سخنانی صریح گفت: «اعتقاد من بر این است که شهرداری‌ها باید مدارس را اداره کنند و مدیریت مدارس را به آنها بسپاریم. در حال حاضر کمک شهرداری‌ها به آموزش و پرورش ناچیز است که باید افزایش یابد.» او همچنین گفت: «در تمام دنیا ساخت مدرسه، تعمیر و اداره آن بر عهده مدیریت کلان شهری است و وزارت آموزش و پرورش، وظیفه ارایه برنامه درسی و آموزشی را برعهده دارد.»
این درست همان چیزی است که روز گذشته عضو کمیسیون آموزش مجلس بیان کرد. علی کریمی گفت: «با اجرای طرح پیشنهادی، اداره سخت‌افزاری واحد‌های آموزشی و آموزشگاه‌های وابسته به وزارت آموزش و پرورش، برعهده شهرداری‌ها خواهد بود.»
نماینده مردم بابل افزود: «در بسیاری از کشور‌های خارجی، مدیریت مدارس برعهده شهرداری‌هاست. در واقع با این واگذاری، کار‌هایی همچون طراحی و نقشه‌های جامع احداث و استقرار مدارس، امکاناتی مثل میز و صندلی و غیره برعهده شهرداری خواهد بود.»
وزیر آموزش و پرورش نیز در سخنان هفته گذشته خود، گفته بود: «باید از ظرفیت‌های مدیریت شهری در اداره آموزش و پرورش استفاده شود. هم‌اکنون با همکاری کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس، مذاکراتی را با شهرداری‌ها داشته‌ایم و سعی داریم این موضوع را با مطالعه و کارشناسی دقیق جلو ببریم.»
او البته در بخشی از سخنان خود، با لحنی غیر دوستانه و تا حدودی سیاسی از شهرداری‌ها یاد کرد. او گفت: «در سفر‌های استانی هیأت دولت، به محض اینکه به مباحث مربوط به وزارت کشور وارد می‌شویم، شهرداری‌ها درخواست کمک به صورت نقدی یا غیر نقدی دارند. در بعضی شهر‌ها که وضع شهرداری‌ها خوب است، آنها با آموزش و پرورش همکاری‌هایی دارند. با این حال، این کمک‌ها بسیار ناچیز است و حدود 500 میلیون تومان است که نمی‌تواند مشکلات ما را حل کند.»
شاید مثل تجربه شوراها
هرچند مسئولان آموزش و پرورش با هدف کاهش مشکلات مالی است که می‌خواهند مدیریت مدرسه‌ها را به شهرداری‌ها واگذار کنند ولی نمی‌توان از نظر دور داشت که در اکثر کشور‌های توسعه یافته نیز، این شهرداری‌ها هستند که مدارس را در اختیار دارند. نگاهی به پژوهش‌های متنوع منتشر شده بر سایت شورایعالی انقلاب فرهنگی، این موضوع را به خوبی نمایان می‌کند. مهم این نیست که دولت با چه هدفی می‌خواهد مدرسه‌ها را به مدیران شهری واگذار کند، مهم نتیجه این کار است؛ شاید شبیه تجربه تشکیل شورای‌‌‌های شهری و انتخاب شهرداران توسط این شوراها که مهم‌ترین حادثه در افزایش اختیارات مدیریت شهری به شمار می‌آید.
مدیران شهری با وجود شناخت مشکلات متنوع مدیریت مدارس، تمایل خوبی برای برعهده گرفتن این مسئولیت نشان می‌دهند. درست یک ماه پیش بود که مهدی چمران رئیس شورای عالی استان‌ها در این خصوص گفت: «در صورت همکاری دولت و مجلس شهرداری‌ها مدیریت مدارس را می‌پذیرند.» او در حاشیه مراسم امضای تفاهمنامه همکاری آموزش و پرورش با شورای عالی استان‌ها که دوم اردیبهشت منعقد شد، گفت: «اگر دولت و مجلس اعتبارات لازم را در اختیار شهرداری‌ها قرار دهند، قطعاً مدیریت و اداره مدارس را برعهده می‌گیریم.»
براساس اصل سی‌‌ام قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، دولت موظف است امکان تحصیل را برای همه فرزند‌ان ملت تا پایان دوره متوسط به صورت رایگان تأمین کند. حالا فرقی نمی‌کند که دولت همچون روش ناکارآمد 30 سال گذشته، خود مسئولیت اجرایی این کار را هم برعهده گیرد یا با تکیه بر تجربه کشور‌های پیشرفته، بودجه لازم را برای شهرداری‌ها تأمین کند تا این مسئولیت با کارآمدی بیشتری صورت پذیرد.
نظر شما