مقام اول تعطیلات جهان برای ایران !

امید سلیمی بنی :با وجودی که ایران، جزء یکی از کشورهایی است که بیشترین روزهای تعطیل رسمی را در تقویم دارند، باز هم بعضی از نمایندگان مجلس تصمیم گرفته اند روزهای تعطیل عید فطر را به 3 روز افزایش دهند. این طرح که در کمیسیون فرهنگی مجلس تصویب شده است، امروز در صحن علنی رای گیری می شود تا در صورت تصویب نهایی، از این به بعد، روزه داران، با دیدن ماه شوال، سه روز به خانه های خود بروند. گزارشی که می خوانید به تبعات این تصمیم می پردازد:

ماه رمضان در حالی آغاز شد که دولت مطابق تصمیمات سالهای گذشته خود، ساعات کار کارمندان را کاهش داد. برخی از نمایندگان مجلس هم دیدند بهتر است برای قانونی کردن این کاهش که مورد اعتراض شدید نهادهایی مانند مرکز پژوهشهای مجلس قرار گرفت، دست به قلم ببرند و برای کم کردن ساعات نشستن کارمندان پشت میزهای خود و همچنین تعطیلات عید فطر، فکری بکنند. طرحی با دو فوریت به مجلس ارائه شد که بعد از رای آوردن یک فوریت آن در دستور کار کمیسیون فرهنگی قرار گرفت تا تعطیلات عید فطر را افزایش دهد. عید فطر پس از کش و قوس اندکی، تعطیل پیشنهادی روز 15 خرداد را خط زد و به جای آن روزشمار 12 فروردین را گذاشت تا تعطیلات 29 اسفند به عنوان "روز ملی شدن صنعت نفت" و "روز جمهوری اسلامی" از این به بعد، روز کاری محسوب شود.

پیامدهای خانه ماندن

با این وجود، مخالفتهای جانداری در سطح جامعه، خصوصا مراکز علمی و همینطور فعالان اقتصادی بخش خصوصی ابراز کردند که در نتیجه آن، تصویب طرح مزبور در مجلس با چالشهای زیادی مواجه خواهد شد.

یکی از جامعه شناسان درباره این تعطیلات به "خبرآنلاین" می گوید: "اثرات موضعی تعطیلات که در آن خدمات عمومی به صورت تعلیق درمی آید و تبعات اقتصادی کوتاه مدت و بلند مدت مشهودی دارد، برای همگان معلوم است. ولی اثر اجتماعی دراز مدت آن که در جامعه نشست می کند و به صورت فرهنگ درمی آید، بعد نگرشی افزایش تعطیلات و شکل دادن به منش و رفتار کلی مردم است. این تعطیلات نشان می دهد امور پیش بینی نشده ای زیادی در راه است و نظم در زندگی اجتماعی ما چندان معنایی نخواهد داشت."

به اعتقاد دکتر محمد فاضلی، مدرس دانشگاه، ایران، یکی از کشورهایی است که بیشترین تعطیلات تقویمی و رسمی را دارد و از سوی دیگر با تعطیلات از پیش تعیین نشده ای به بهانه گرمی هوا یا آلودگی، دولت این پیام را به جامعه می دهد که زیاد کردن تعطیلات، خیلی هم موضوع بدی نیست. پیام کلی که حاکمیت در تصمیم به تعطیل کردن بیشتر کشور می دهد، بی نظمی در کار، عدم تمایل نظام مدیریت کشور به کار شدیدتر، تعطیل شدن اخلاق و وجدان کاری، پیش بینی نشدن شرایط کسب و کار و زیانهای فراوان اقتصادی در بخش خصوصی است.

به خودسازی بپردازیم

از سوی دیگر، موافقان طرح افزایش تعطیلات مجلس می گویند این تعطیلات به "خودسازی" بیشتر مردم منجر خواهد شد. هادی قوامی، نماینده اسفراین و از موافقین طرح با بیان این که در قانون اساسی آمده که ساعات کار باید گونه ای باشد که فرد علاوه بر تلاش شغلی بتواند به خودسازی معنوی بپردازد، معتقد است: "بهره وری تنها به افزایش ساعات کار نیست، اگر مردم بعد از ماه رمضان استراحت کنند، بهره وری شان افزایش می یابد."

یکی دیگر از جنبه های موافقت با این طرح را "همگرایی با امت اسلامی" مطرح کرده اند. موافقان تعطیلات سه روز فطر می گویند، در برخی از کشورها مانند عربستان، تعطیلات خیلی بیشتر از یک روز است و به همین دلیل در طرح پیشنهادی خود نوشته اند ایجاد فرصت برای بهره مندی کارکنان دولت از "فیوضات معنوی ماه مبارک رمضان" و "همگرایی بیشتر با کشورهای اسلامی" دلیل توجیهی این طرح است.

وحدت با طعم تعطیلات

دولت، با وجودی که در بعضی سالهای گذشته، به صورت یکجانبه و بدون در نظر گرفتن نظر مجلس، تعطیلات را در عید فطر افزایش چند روزه داده و همچنین ساعات کار کارمندانش را کم کرده، از رسیدن این طرح به صحن علنی، استقبال کرده است. ثمره هاشمی، دستیارارشد رئیس جمهور درباره این طرح گفته است: " دولت از افزایش تعطیلات عید فطر استقبال می کند." این در حالی است که به گفته معان پارلمانی احمدی نژاد، دولت از کاهش ساعت کاری در ماه مبارک رمضان نیز استقبال می کند.

به بیان دیگر، برخی از موافقان طرح اعتقاد دارند با پوشاندن لباس قانون به اعمال تعطیلات سالهای قبل که به تعبیر برخی نمایندگان "غیر قانونی" بوده است، در مسیر "وحدت قوا" گام برداشته اند. از جمله این نمایندگان، کاظم جلالی نماینده نیشابور است که با اشاره به سخنان رهبری مبنی بر فریضه بودن وحدت میان قوا، در مجلس گفته است:"کاری که دولت انجام داد قانونی نبود، اما به لحاظ اصل کار و پذیرش مردم کار درستی بود".

این موضوع به شدت مورد مخالفت برخی از همکاران جلالی قرار گرفت. مهدی صادق، نماینده آستانه اشرفیه درباره دلایل مخالفت خود به "خبرآنلاین" می گوید: "اگر قرار باشد که هر چیزی دولت گفت، مجلس بگوید بله و یا اگر مخالفتی از خود بروز داد، دولت از آن تعبیر زیر سئوال رفتن وحدت بکند، قابل قبول نیست. تصویب طرح برای وحدت بین مجلس و دولت، توجیه است و بنیان استدلالی ندارد. چرا دولت فکر می کند اگر عده ای در مجلس با تصمیماتش مخالف باشند، وحدت به وجود نخواهد آمد؟ این تخریب و تخطئه مجلس است و در مورد دولت هم "سفسطه" است. اینها که دلیل نشد.

وی درباره تخطئه مجلس توسط دولت توضیح می دهد: "مسایلی مانند تعطیلات عید فطر، مسایل مهم و عمده نیستند. اگر کسی با نظرات دولت در این گونه مسایل مخالفت داشته باشد، به وحدت داشتن یا نداشتن ارتباطی ندارد.

افزایش تعطیلات یا جابه جایی؟

موافقان طرح می گویند تعطیلات رسمی در تقویم افزایش پیدا نکرده است و تنها از روزهای 12 فروردین (روز جمهوری اسلامی و رای گیری برای تعیین نظام سیاسی کشور) و 29 اسفندماه (روز ملی شدن صنعت نفت) به روزهای پس از عید فطر منتقل می شود. آنها معتقدند دولت باید راهکاری را بیاندیشد تا "کاهش بازدهی" در کارهای جاری مملکت پیش نیاید.

با این وجود، مایه گذاشتن از روزهایی که سالهاست در ایران، تبدیل به نماد برخی حرکتهای تاریخی شده است، مورد اعتراض بسیاری از کارشناسان قرار گرفته. دکتر فاضلی، جامعه شناس در این باره به "خبر آنلاین" می گوید: "به نظر می رسد حذف این دو روز نمادین از تعطیلات رسمی کشور، با آرمانهای انقلاب چندان سازگار نباشد. روز 12 فروردین، سالروز جشن جمهوریت نظام است که در آن، مردم با رای خود، نتیجه انقلابشان را تثبیت کردند و روز 29 اسفند نیز به عنوان نماد تلاش ضد امپرالیستی و بزرگترین رخداد اقتصادی تاریخ ایران و فعالیت ملی و مذهبی مردم ایران در راه کسب آزادی است. بسیاری از نیروهای مذهبی و ملی برای ملی شدن نفت ایران تلاش کرده اند و خارج کردن این نماد از تقویم تعطیلات، به شکلی، پایان دادن این ائتلاف نیز هست.

به گفته این مدرس دانشگاه، نمونه های زیادی از غلبه مردم ایران به استعمار و استثمار وجود ندارد و حذف این نماد، به بخشی از هویت مردم ضربه می زند. آنها احساس خواهند کرد به آرمانهایشان توجهی نمی شود و بی اعتنایی به این بخش از جامعه، تبعات منفی اجتماعی زیادی به دنبال دارد.

از سوی دیگر، واقعیات جامعه نشان می دهد که تقویم پر از تعطیلی ایران، با حذف روزهای 12 فروردین و 29 اسفند، چندان نیز پرکار نخواهد شد. زیرا به گفته مخالفان طرح، ادارات، مدارس، دانشگاه ها و بسیاری از مراکز خدماتی در روزهای یاد شده، "تق و لق" هستند و خارج کردن آن از تقویم تعطیلات، عملا منجر به بازگشتن آنها به روزهای کاری نمی شود.

مهدی صادق، عضو کمیسیون صنایع مجلس به "خبرآنلاین" می گوید: "اعتقاد دارم چه بخواهیم و چه نخواهیم، مردم 29 اسفندماه را تعطیل هستند. دیده می شود ادارات از 25 اسفندماه به تعطیلی کشیده می شوند و در پایان سال، تنها به خاطر برخی مسایل مالی مانند رسیدگیها و انبارگردانی، کارمندان در محل کارشان حضور دارند. از سوی دیگر 12 فروردین، در تعطیلات نوروزی تعریف شده است، یعنی روزهایی که عملا وزارتخانه های زیادی مانند آموزش و پرورش، آموزش عالی، بخش آموزشی وزارت بهداشت و قریب به 95 درصد از فعالان بخش خصوصی به مسافرت رفته اند و تعطیل هستند. جابه جایی تعطیلات، با این شگرد، مشکلی را از کشور حل نخواهد کرد.

پیشنهادهایی برای تعطیل شدن

برخی منتقدان طرح می گوید چه نیازی به این همه تعطیلات در ایران وجود دارد؟ به طور رسمی، روزهای اول تا چهارم فروردین تعطیل است و مردم عموما تا 14 فروردین به سر کارها نمی روند. از طرف دیگر، در خردادماه به دلیل 14 و 15 خرداد، تعطیلات فراوانی در تقویم دیده می شود. به این لیست اگر تعطیلات مذهبی را که طبق تقویم قمری، در سال شمسی می چرخد را بیفزاییم، به تعداد فراوانی از روزهای برمی خوریم که پیامدهای جالبی دارد. بند آمدن شاهراه های کشور، افزایش هزینه حمل و نقل، انفجار ناگهانی قیمت حاملهای انرژی به خصوص سوخت وسایط نقلیه، افزایش تلفات جاده ای، فقدان انگیزش برای تولید و کار بیشتر و همچنین پیامدهای اقتصادی تعطیلات، رنگ و بوی خاصی به ایران بخشیده است. در تقویم مذهبی، تعطیلات به اعیاد، شهادتها و ولادتهای اشخاص مورد احترام مردم تقسیم می شود. در این رویدادها، شهادت حضرت علی(ع)، امام حسین (ع) به مدت دو روز، امام جعفر صادق(ع)، اربعین حسینی، رحلت حضرت رسول اکرم(ص)، شهادت امام حسن مجتبی (ع)، شهادت امام رضا(ع) و زادروزهایی مانند زادروز حضرت امام علی(ع)، حضرت قائم(عج)، خضرت رسول اکرم(ص) و اعیاد فطر، قربان، مبعث، غدیر خم ثبت شده است.

 رویدادهای ملی و باستانی مانند تعطیلات نوروز، ملی شدن صنعت نفت، کشتار 15 خرداد، درگذشت امام راحل، پیروزی انقلاب اسلامی، روز طبیعت و روز جمهوری اسلامی نیز در فرهنگ و تقویم ایرانیان به عنوان تعطیلات رسمی به ثبت رسیده است. برخی تعطیلات مقطعی در زمانهای خاصی مانند روزهای تعطیل بین تعطیلین، روزهایی که مانند امسال به دلایلی دولت، به عنوان تعطیل عمومی، مبادرت به صدور بخشنامه های تعطیلی می کند، مانند آلودگی یا گرمای هوا، چندان کم نیستند. به تعبیری می توان گفت در سال 89 که به عنوان "سال همت و کار مضاعف" نامگذاری شده است، آلودگی هوا، گرما، تقویم رسمی و حالا ماه رمضان و پایان آن، رکورد تعطیلات را نسبت به سالهای گذشته شکسته است.

پس در صورتی که طرح افزایش تعطیلات در صحن علنی تصویب شود، برای جایگزین کردن روزهای از دست رفته چه باید کرد؟ برخی کارشناسان می گویند با بازنگری در تعطیلات تقویم قمری باید از پیامدهای منفی این تعطیلات کاست. نماینده آستانه اشرفیه در این باره می گوید: "تعطیلات عید فطر، بر اساس تقویم قمری است و در سالهای شمسی می چرخد. باید انتظار داشت در سالهای زیادی، تعطیلات سه روزه عید فطر در روزهای میان هفته واقع شود و دقیقا این حرف مساوی است با تعطیلی و خوابیدن کسب و کار در آن هفته، زیرا فعالان ترجیح می دهند بنا به سنتی که وجود دارد در روزهای قبل از تعطیلات سه روزه، با گرفتن مرخصی یا خارج شدن زودتر از محل کار، به مسافرت خود برسند و در روزهای بعد از آن هم خستگی مسافرتهایی که در روزهای قبل داشته اند، اجازه کار درست و پربازده را به آنها نمی دهد."

با وجود این تحلیلها، به نظر می رسد افزایش تعطیلات در سال قمری در آغاز ماه شوال و کاهش برخی از تعطیلات که در فرهنگ مردم علاوه بر جنبه نمادین آن، به دلیل قرار گرفتن در مقاطع نزدیک به تعطیلات بزرگ نوروزی، نتیجه ای جز کاهش رونق اقتصادی و ضربه بیشتر به فرهنگ کار نخواهد بود. خصوصا با وجود کاهش درآمدهای نفتی و افزایش هزینه های جاری کشور، توجیه طرحهایی چنین شتابزده و غیر کارشناسانه، برای نمایندگان موافق، چندان آسان نخواهد بود.