یکصد و پنجاهمین نشست سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) درحالی این هفته برگزار می‌شود که شرایط خاص بازارهای نفت در هفته‌های گذشته، این نشست را به یکی از پیچیده‌ترین و پرابهام‌ترین نشست‌های اوپک در سال‌های اخیر تبدیل کرده است.
اعضای اوپک درحالی گردهم می‌آیند که بازارهای نفت در هفته‌هایی که گذشت، دستخوش تغییرات زیادی بوده‌اند، قیمت نفت نوسانات زیادی را تجربه کرده و این مسائل سایه ابهام را بر سر تصمیم احتمالی اوپک در این نشست افکنده است. اما در نهایت انتظار می‌رود وزیران اوپک در نشست این هفته خود در وین تغییری در میزان عرضه نفت این سازمان به بازار ایجاد نکنند، چراکه افزایش قیمت‌ها تاحدودی نگرانی‌های آنان را از وضعیت بازار و سرریز شدن ذخایر نفتی برطرف می‌کند و این امید را به آن‌ها می‌دهد که با یکی از شدیدترین تجربه‌های کاهش تقاضا در سال‌های گذشته مقابله کنند.
شرایط فعلی؛ مطلوب اعراب
نفت در هفته‌ای که گذشت حرکت‌های صعودی جدیدی را به ثبت رساند؛ قیمت هربشکه در بالاترین سطوح شش ماه گذشته و بالاتر از 60 دلار در هربشکه قرار گرفت که این قیمت‌ها تقریباً دوبرابر قیمت‌های پایین پاییز گذشته است و حتی بالاتر از سطح 50 دلاری است که عربستان به عنوان بزرگترین تولیدکننده اوپک و کلیدی‌ترین تصمیم‌گیر این سازمان پیشتر اعلام کرده بود می‌تواند در شرایط کنونی قیمت مطلوبی باشد، هرچند که عربستان این نظرات را درحالی مطرح کرده‌بود که قیمت‌ها در سطح 35 دلار دست‌وپا می‌زد. شاید به همین‌دلیل است که وزیران نفت کشورهای عرب عضو اوپک با اطمینان از کاهش نیافتن تولید در نشست پنج‌شنبه سخن می‌گویند و تأکید می‌کنند که از این شرایط راضی هستند. وزیر نفت کویت می‌گوید: "قطعاً هیچ کاهش تولیدی در کار نخواهد بود. نیازی به پیش‌بینی نیست که نتیجه این نشست اعضای اوپک چه خواهد بود. " با این حال تجربه ثابت کرده است که حرف اول و آخر را به خصوص در میان تولیدکنندگان عرب عضو اوپک، وزیر نفت عربستان می‌زند که معمولاً پیش‌بینی‌های او پیش از نشست با نتیجه پایانی پس از نشست تفاوت نمی‌کند! اما عربستان هنوز در آستانه برگزاری نشست پنج‌شنبه از هرگونه اظهارنظری خودداری کرده است.
ماجرای پایبندی به سهمیه‌ها
با نزدیک‌شدن به روزهای برگزاری نشست اوپک، بازار گمانه‌زنی‌ها هم داغ‌تر می‌شود؛ جدیدترین گمانه‌زنی‌ها که به نقل از منابه آگاه حاضر در اوپک منتشر شده، حاکی از این است که اعضای اوپک در نشست پنج‌شنبه میزان تولید نفت را تغییر نمی‌دهند، ولی بار دیگر بر ضرورت پایبندی همه کشورهای عضو اوپک به سهمیه‌های تولیدی درنظرگرفته شده برای آن‌ها تأکید خواهند کرد. این درحالی است که نهادهای ناظر بر تولید اعضای اوپک ازجمله آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) مدعی شده‌اند که برخی کشورها همچون ایران پایین‌ترین میزان پایبندی به سهمیه‌های تولید را در میان اعضای سازمان اوپک داشته است. هرچند این گزارش‌ها با موضع‌گیری نماینده ایران در اوپک همراه شده است که معتقد است این نهادها دسترسی درستی به آمار صحیح ندارند، ولی آژانس بین‌المللی انرژی در گزارش خود اعلام کرده است که ایران با 44 درصد و آنگولا با 45 درصد پایبندی به سهمیه‌های تولیدی درنظرگرفته شده از سوی اوپک، پایین‌ترین میزان تعهد به سهمیه‌ها را داشته‌اند.
این گزارش، عربستان سعودی را با پایبندی 108 درصدی به سهمیه‌های درنظرگرفته شده، دارای بالاترین میزان پایبندی در میان همه اعضای اوپک اعلام کرده است و همچنین افزوده است که 11 کشور پایبند به نظام سهمیه‌بندی اوپک در ماه گذشته 25 میلیون و 570 هزار بشکه نفت‌خام تولید کرده‌اند که نزدیک به 700 هزار بشکه بالاتر از سهمیه‌تولید 8/24 میلیون بشکه‌ای توافق شده در آخرین نشست این سازمان بوده است.
از گذشته، تا آینده
اوپک آخرین بار در ماه دسامبر سال 2008 تولید نفت خود را کاهش داد، در آن زمان رکورد کاهش تولید با تصمیم این سازمان برای کم‌کردن 2/2 میلیون بشکه در روز از عرضه روزانه نفت شکسته شد. باوجود چنین کاهش تولید بی‌سابقه‌ای، چند روز پس از این تصمیم بود که قیمت نفت به سطح 32 دلار سقوط کرد که پایین‌ترین قیمت نفت در چهار سال گذشته بوده است. وقتی اعضای اوپک در آخرین نشست خود در وین که در ماه مارس برگزار شد به تصمیم‌گیری برای ماه‌های آینده می‌پرداختند، قیمت نفت در سطوحی پایین‌تر از 50 دلار قرار داشت؛ ولی بازهم اعضای این سازمان ترجیح دادند به‌جای آن که با کاهش تولید شوک جدیدی را به بازار واردکنند و بتوانند از این طریق قیمت نفت را بالا بکشند، رویکرد محافظه‌کارتری داشته باشند و تنها به پایبندی بیشتر به سهمیه‌های تولید تأکید داشته باشند.
اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) در آخرین نشست خود در حالی تولید نفت را بدون هیچ تغییری ثابت نگه داشتند که قیمت نفت در سطح 46 دلار قرار داشت و قیمت‌ها نزدیک به 100دلار پایین‌تر از دوران اوج خود در ماه جولای 2008 بود. با این‌حال وزیران نفت اوپک تصمیم گرفتند که به‌جای کاهش مجدد تولید نفت، اعضا را به پایبندی بیشتر به تعهدات کاهش تولید فراخوانند. آمارها نشان می‌دهد که بیشترین نرخ سبد نفتی اوپک تاکنون مربوط به روز سوم جولای 2008 بوده است که به بهای سبد نفتی اوپک به 73/140 دلار به ازای هر بشکه رسیده بود. ولی اکنون پس از گذشتن از فراز و نشیب‌های گوناگون قیمت‌ها در سطح 58 دلار قرار گرفته و همین باعث شده که تاحدودی رضایت نسبی اعضای اوپک جلب شود و این انتظار تقویت شود که این بار هم تغییری در میزان تولید اوپک نخواهد بود.
قیمت مطلوب چیست؟
همه کارشناسان یک‌صدا به این موضوع اعتقاد دارند که اعضای اوپک باوجودی که کف و سقفی را برای قیمت مطلوب خود در بازار نفت اعلام نکرده‌اند، ولی این موضوع را به صورت پنهانی درنظر دارند. تولیدکنندگان معتقدند 75 دلار درهربشکه قیمت مطلوبی است که می‌تواند بازهم آن‌ها را به سرمایه‌گذاری برای پروژه‌های جدید تولیدی برای بازدهی در بلندمدت تشویق کند. ولی اعضای اوپک به قدری واقع‌بین هستند که این قیمت را به عنوان کف مطلوب خود در نظر نگیرند.
درحال حاضر آن‌ها با نگرانی بحران اقتصادی جهان را پیگیری می‌کنند و می‌دانند که اگر بیشتر به این بحران دامن زده شود، دود بحران بیش از مصرف‌کنندگان به چشم تولیدکنندگان خواهد رفت، شاید به همین دلیل است که در ماه‌های گذشته به دنبال قیمت‌های بالاتر نبوده‌اند و می‌دانسته‌اند که اگر مشتری برای نفتی که به بازار عرضه می‌کنند وجود نداشته باشد، آن‌گاه شرایط برای تولیدکنندگان پیچیده‌تر خواهد شد. در چنین شرایطی شاید 60 دلار به عنوان قیمت قابل قبول و حتی 50 دلار نیز به عنوان کف و حداقل مورد نظر این اعضا درنظر گرفته شود.
اوپک به‌دنبال وجهه‌ای قابل قبول
کشورهای عرب عضو اوپک معتقدند افزایش قیمت نفت باید هم‌راستا با افزایش تدریجی تقاضای جهانی نفت باشد به همین‌دلیل در چنین شرایطی که اقتصاد شکننده آمریکا به شدت وابسته با واردات نفتی است، اعضای اوپک چندان تمایل ندارند با تصمیمی که نتیجه آن آسیب‌رساندن به اقتصاد جهانی باشد، علامت بدی را برای کاخ سفید بفرستد.
نظر شما