رضا علوی: از زمان روی کار آمدن اوباما در کاخ سفید، کره‌شمالی توانسته میدان‌دار بازی هسته‌ای بزرگی در دنیا باشد که از همه بیشتر نگرانی و خشم همسایه جنوبی، ژاپن و آمریکایی‌ها را برانگیخته است. برخی معتقدند که رهبر کره‌شمالی در حال مرگ است و از فرصت به دست آمده در انتقال قدرت از جمهوری‌خواهان به دموکرات‌ها بهترین استفاده را کرده و توانسته کشورش را تا مرحله تست بمب اتم و پرتاب موشک بالستیک پیش ببرد. برخی اساساً آزمایش‌های هسته‌ای کره‌شمالی را زیر سؤال می‌برند و آن را بلفی سیاسی- نظامی می‌دانند و در این بین عده‌ای از جمهوری‌خواهان بر این باورند که اوباما نتوانسته در قبال این کشور نترس سازو‌کار بازدارنده‌ای ارائه دهد.
یک نگرش دیگری که می‌توان از مجموع اقدامات کره‌شمالی در آزمایش هسته‌ای و پرتاب موشک و همچنین تهدید کره‌جنوبی برداشت کرد این است که اوباما سوای از اینکه نتوانسته چندان با این موضوع به طور جدی برخورد کند گویا تمایل چندانی نیز برای مهار کره ندارد و یا اساساً اهمیتی به فعالیت‌های این کشور نمی‌دهد. خبر در گفت‌وگو با دکتر هرمیداس باوند این موضوع را بررسی کرده است.
طی ماههای اخیر با وجود مخالفت‌های آمریکا و جامعه جهانی، کره‌شمالی چندین آزمایش موشکی و هسته‌ای انجام داده. به نظر می‌رسد این موضوع بیش از هر چیز حکایت از نداشتن استراتژی مشخص دولت اوباما در قبال کره‌شمالی دارد، این در حالی است که دولت بوش حداقل در مهار دولت کره‌شمالی موفق بود. نظر شما در این باره چیست؟
البته این تغییر وضعیت از اواخر حکومت آقای بوش پیش آمد. در آن دوره مدتی بین کره‌شمالی و آمریکا یک توافقی به وجود آمد ولی بعد از آن، همکاری‌های مشترک دچار یک توقف کوچک شد. در ابتدای دولت اوباما، مانور مشترک کره‌جنوبی و آمریکا حساسیت کره‌شمالی را بر‌انگیخت و جهت مقابله به مثل به اقدامات عجولانه‌ای دست زد، در پی آن جامعه بین‌المللی تحریم‌هایی را برای پیونگ‌یانگ در نظر گرفت، ولی این تحریم‌ها کارایی لازم را نداشت چرا که کره‌شمالی کشوری مصرف‌گرا نیست و از طرف دیگر سال‌هاست که در تحریم قرار دارد و در واقع بالاتر از سیاهی برای او رنگی نیست. لذا به راحتی می‌تواند این تحریم‌ها را پشت سر بگذارد. از سوی دیگر کشوری مثل چین که می‌توانست نقش واسط را ایفا کند، اعمال نفوذ ویژه‌ای به خرج نداد. همه اینها باعث شده است که اقدامات کره‌شمالی به یک دهن‌کجی برای آمریکا و جامعه جهانی بشمار آید. آمریکا در دوره بوش تلاش داشت بحث کره‌شمالی را به فرمولی مانند لیبی تبدیل کند، اما این اتفاق رخ نداد و شکی نیست که برای اوباما هم یک امتیاز منفی تلقی می‌شود.
آیا استراتژی مشخصی از سوی دولت اوباما در قبال کره‌شمالی مشاهده می‌کنید؟
اگر آمریکا موفق شود با کوبا که کشوری سوسیالیستی و با سابقه خصومت دیرینه با آمریکاست، رابطه برقرار کند، به لحاظ روانی برای کشورهای مشابه قوت قلب خواهد بود. در این شرایط فضا برای گفت‌وگو با کشورهایی مانند ونزوئلا، نیکاراگوئه و کره‌شمالی بیشتر فراهم می‌شود هر‌چند ساختار سیاسی کره‌شمالی با این کشورها تا‌حدودی متفاوت است.
از این پاسخ شما می‌شود دریافت که دولت اوباما هنوز استراتژی مشخصی در قبال کره‌شمالی ندارد؟
بله همین‌طور است. الان آمریکایی‌ها در شرایط ارزیابی مسائل هستند و هنوز استراتژی مشخصی ندارند.
در مسائلی مانند مناقشه اسرائیل و فلسطین و همچنین موضوع پاکستان و افغانستان، آمریکا سریع وارد عمل می‌شود ولی در موضوعی مانند کره‌شمالی آنطور که شما می‌گویید آمریکا هنوز در ارزیابی است. این پارادوکس را چگونه می‌توان تعبیر کرد؟
خاورمیانه کانون انرژی است و منافع اسرائیل هم با منافع آمریکا گره خورده است. از سوی دیگر کره‌شمالی کشوری منزوی است که در حاشیه قرار دارد. لذا طبیعی است که آمریکا برای خاورمیانه و همچنین پاکستان و افغانستان برنامه داشته باشد ولی برای کره‌شمالی چندان تعجیل نکند. ضمن اینکه باید توجه کنیم که کره‌شمالی به لحاظ ژئوپلتیکی در کانون توجه قرار ندارد و فقط برای کره‌جنوبی و ژاپن اهمیت دارد.
اگر این منطقه برای آمریکا حساسیت لازم را ندارد چرا پیونگ یانگ به این اقدامات دست می‌زند؟
این به دلیل احساس خطری است که کره از ناحیه رقبای خود می‌کند. مشابه اقدامات فعلی کره‌شمالی را زمانی استالین انجام داد. در دورانی که آمریکا آزمایش هسته‌ای انجام داد روسیه چون احساس خطر می‌کرد، مسئله برلین، جمهوری آذربایجان و همچنین ادعاهایی روی ترکیه را مطرح کرد. هم اکنون کره‌شمالی نیز این مباحث را مطرح می‌کند چون احساس خطر می‌کند.
به نظر می‌رسد که مسئله کره‌شمالی می‌تواند به اعتبار آمریکا در عرصه بین‌المللی لطمه وارد کند، نظر شما در این باره چیست؟
شکی نیست که لطمه وارد می‌کند. آمریکا کشوری با منافع جهانی است لذا ناکامی‌ها و موفقیت‌های آن نیز به چشم می‌آید. اما کشوری مانند هندوستان یک ابرقدرت منطقه‌ای است و همه دستاوردها و ناکامی‌های آن در همان سطح منطقه ارزیابی می‌شود و مثلاً جایی مثل مالدیو منافع خود را در رابطه با هند تعریف می‌کند.
نوع برخورد اوباما با کره‌شمالی موجب کاهش محبوبیت اوباما در میان مردم آمریکا نمی‌شود؟
مسئله وقتی برای مردم آمریکا مطرح است که فرزندانشان کشته شوند لذا برای عموم مردم آمریکا این موضوع اهمیتی ندارد. برای آنها مسئله اقتصادی و همچنین موضوع افغانستان و عراق مهم است، ممکن است این موضوع تنها برای شهرهای بزرگ مانند نیویورک و واشنگتن مهم باشد.
نظر شما