هیراد حاتمی: بحران اقتصادی که در حال حاضر دنیا را درگیر خود کرده است، در روزهای میانی سال 2008 در آمریکا به وجود آمد و در زمان کوتاهی به بسیاری از کشور های دیگر سرایت کرد. به عقیده بسیاری از کارشناسان اقتصادی عملکرد نادرست شرکت‌های سرمایه‌گذاری و ساخت مسکن در آمریکا و متعاقب آن رفتار نادرست موسسات مالی و اعتباری این کشور زمینه ساز بحران سوم اقتصاد جهانی است. بررسی علل بحران اقتصادی جهان موضوعی بود که پیرامون آن با مرتضی الله داد، رییس موسسه عالی بانکداری به گفت و گو نشستیم. او اعتقاد دارد که ایران می تواند از این بحران برای جذب سرمایه داران ایرانی که سرمایه خود از ایران را فراری داده اند، استفاده کند. متن گفت و گوی مرتضی الله داد، رییس موسسه عالی بانکداری ایران را در زیر می خوانید:
بحث را از بحران اقتصادی که در دنیا به وجود آمده است آغاز می کنیم. به اعتقاد اکثر کارشناسان اقتصادی ریشه وقوع چنین بحرانی در آمریکا بوده است، شماعلل چنین رویدادی را چگونه ارزیابی می کنید؟
در ماه جون سال گذشته اولین شوک را در دارجونز مشاهده کردیم که بر اساس آن 240 واحد افت شاخص به وجود آمد و پس از آن تاثیرافت شاخص دربازارهای مالی اروپایی نشان داده شد. وقتی فدرال رزرو نرخ بهره را کاهش داد دوباره 260 واحد شاخص ها افزایش یافت اما، در اروپا این افت خودش را نشان داد. این اولین نشانه بحران مالی در آمریکا بود. از طرف دیگر می توان گفت داستان از آنجا شروع شدکه به علت بالا رفتن قیمت مسکن در آمریکا و بعد به دنبال آن در اروپا به خصوص انگلیس بانک ها اقدام به ارائه وام کردند.
یعنی منظورتان این است که پایین بودن نرخ بهره وام هایی که از سوی بانک ها پرداخت شد شروع بحران اقتصادی را تشدید کرد؟
با توجه به اینکه نرخ بهره خیلی پایین بود، رقابت پدیدمی آورد که این رقابت سبب به وجود آمدن بازار دومی شد که وام دوم را می دادند. این وام دومی ها شرکت هایی بودند که واسطه دادن وام، بین بانک و مردم بودند. بنا بر این می توان گفت که هرچه تعداد این ها بیشتر می شد کمیسیون بیشتری هم دریافت می کردند. بنا بر این می توان گفت که بر اساس سیستم اعتباری آمریکا این وام ها پرداخت نشد؛ یعنی به افرادی وام داده شد که این افراد غالبا توان بازپرداخت نداشتند. این افراد وام ها گرفتند و در مرحله بعد هنگامیکه قرار شد این وام ها باز پرداخت شود به دلیل اینکه اعتبار افراد را درپرداخت تسهیلات در نظر نگرفته بودند و از سوی دیگر چون قیمت خانه مدام در حال افزایش است و مسکن به عنوان وثیقه گرفته می شود بانک ضرر نمی کند.
دلار قدرت خرید خود را نسبت به ارز های دیگر کم کرده است، این موضوع هم بر کاهش قیمت مسکن اثر گذار بود؟
بله. باتوجه به اینکه دلار هم قدرت خریدش را نسبت به ارزهای دیگر نزدیک به 50 درصدنسبت به سایر ارزها کم کرده است مسکن از 17 سال پیش هم ارزان تر شد. دراین هنگام وام برای سرمایه داری که می آید این وام را می خرد یک محل درآمد است، چرا که بهره اش را حساب می کند و می گیرد. این وام ها در بازارهای دوم، در بازارهای دیگر دنیا هم ارزش دارد. یعنی در سنگاپور ،هنگ کنگ هم این وام ها خریده شد.
یعنی طول موج بحران اقتصادی آمریکا به این صورت به کشور های دیگر هم کشیده شد؟
اقتصاد آمریکا به تنهایی نزدیک 24 تا 25 درصد اقتصاد دنیا را تشکیل می دهد بنابراین وقتی که اقتصادی به این شکل دچار مشکل می شود این طول موجش تمام کشورهایی که باآامریکا در تماس بودند را می گیرد. ابتدا شاهد سقوط شاخص کشورهای اروپایی می شویم به طوریکه فرانسه نزدیک 10 درصد، انگلیس نزدیک به 8 درصد افت کرد و به دنبال آن همین رویداد را در ژاپن مشاهده کردیم.
نظر شما