با وجود همه تلاش ها، اما ظاهرا برنامه های کاهش تلفات حمل و نقل هنوز جواب نداده است.
امید سلیمی بنی: با وجودی که رئیس پلیس کشور می گوید میزان مرگ و میر در جاده های ایران، کمتر از میانگین جهانی است (اینجا) آمار نهادهای بین المللی از جمله سازمان بهداشت جهانی، حرف دیگری دارد.
آمار منتشر شده توسط WHO نشان می دهد ایران جزء کشورهای منطقه قرمز خطرناک در رانندگی جاده ای است و همچنان جزء 5 کشور اول دارای جاده های مرگبار، توصیف می شود.
دلیل این تفاوت کجاست؟ به نظر می رسد، دلیل اصلی در نحوه آمارگیری است، همان بحث شیرین ریاضی. دلیل این اختلاف نیز، تفاوت نهادهای کشوری و بین المللی در موضوع نگاه کردن به ماجرای آمار تلفات جاده ای است. رئیس پلیس ایران ترجیح می دهد از معیارهای "نسبت تصادف به وسیله وسایط نقلیه" و "نسبت تلفات جانی به تعداد تصادف" برای توصیف آمار کشتار جاده ها استفاده کند. به گفته اسماعیل احمدی مقدم، نسبت تلفات تصادفات به وسایل نقلیه، 7.3 است که در سال 92 زیر 6.5 می رسد. رئیس پلیس ایران، وضعیت کشور در میان سایر کشورها و قاره های جهان اینطور رتبه بندی می کند: "نرخ جانباختگان در سال 2011 در آسیا 10.9 در جهان 7.5 و در اروپا 2.7 است. ما اکنون از آسیا و جهان وضع مناسبی داریم. اما اروپا نه. دلیل هم نسبت وسیله نقلیه به جمعیت است؛ در ایران این نسبت یک به سه است، اما در اروپا دو به سه است. و همین باعث شده نرخ ما بالا باشد. اگر نسبت دو به سه بود نرخ کشته های ما 3.5 بود."
او همچنین از معیار "میزان تلفات جانی نسبت به تعداد تصادفات" استفاده می کند و از بهبود این شاخص، خبر می هد: "این نسبت در حال حاضر یک به 14 است، اما قبلا یک به 9 بوده است."
آمار جهانی تلفات جاده ای
با وجود استفاده احمدی مقدم از این معیار در تعیین میزان تلفات جاده ای، سازمان بهداشت جهانی سالهاست برای توصیف وضعیت ایمن یا خطرناک بودن جاده ها در کشورهای مختلف جهان از شاخص "تعداد کشته شدگان تصادفات" و "تعداد کشته شدگان جاده ای نسبت به هر 100 هزار نفر جمعیت" استفاده می کند. یعنی شاخصهای مشخص و قابل احصایی که به نظر می رسد با این معیارها، توصیف وضعیت امن بودن جاده های کشور، با معیارهای رئیس پلیس، چندان تطیبق نمی یابد.
آمار سازمان بهداشت جهانی در فاصله 21 مارس 2010 تا 20 مارس 2011 میلادی می گوید ایران در گروه کشورهای دارای جاده های خطرناک (وضعیت قرمز) قرار دارد. کشور نیئو، با عدد 68.3 کشته به ازای هر 100 هزار نفر جمعیت، خطرناک ترین جاده های جهان را دارد. پس از آن، جمهوری دومینیکن با عدد 41.7 دارای خطرناک ترین جاده هاست و تایلند نیز با داشتن نسبت 38.1 کشته به ازای هر 100 هزار نفر جمعیت، سومین کشور است. ونزوئلا نیز با داشتن عدد 37.2 در ردیف پرکشتار ترین جاده هاست. پس از این کشورهاست که ایران با داشتن نسبت فراوانی 34.1 نفر مرگ و میر به ازای هر 100 هزار نفر جمعیت، در ردیف کشورهای دارای خطرناکترین جاده ها قرار می گیرد.
این آمار همچنین می گوید میانگین جهانی کشته شدگان جاده ای به ازای هر 100 هزار نفر جمعیت، اندکی بیش از 20 نفر است. یعنی ایران در بازه زمانی مشخص شده، حدود یک و نیم برابر بیشتر از میانگین جهانی، تلفات جاده ای دارد.
زمانی این آمار، دارای اهمیت می شود که وضعیت ایران را در بین کشورهای همجوار (خاورمیانه) از لحاظ شاخصهای جهانی تلفات تصادف جاده ای، بسنجیم:
میزان تلفات جاده ای بنا بر آمار سازمان بهداشت جهانی
| رتبه | نام کشور | تعداد تلفات | تعداد به ازای 100 هزار نفر | وضعیت ایمنی |
| 1 | ایران | 25224 | 34.1 | قرمز |
| 2 | عراق | 9962 | 31.5 | قرمز |
| 3 | عمان | 845 | 30.4 | قرمز |
| 4 | سودان | 10935 | 25.1 | زرد |
| 5 | عربستان | 6800 | 24.8 | زرد |
| 6 | یمن | 5698 | 23.7 | زرد |
| 7 | لبنان | 942 | 22.3 | زرد |
| 8 | قزاقستان | 3514 | 21.9 | زرد |
| 9 | افغانستان | 6209 | 19.8 | سبزروشن |
| 10 | تاجیکستان | 1244 | 18.1 | سبزروشن |
| 11 | پاکستان | 30131 | 17.4 | سبزروشن |
| 12 | کویت | 452 | 16.5 | سبزروشن |
| 13 | قطر | 247 | 14 | سبزروشن |
| 14 | مصر | 10729 | 13.2 | سبزروشن |
| 15 | آذربایجان | 1202 | 13.1 | سبزروشن |
| 16 | امارات | 956 | 12.7 | سبزروشن |
| 17 | ترکیه | 8758 | 12 | سبزروشن |
| 18 | ازبکستان | 3107 | 11.3 | سبزروشن |
| 19 | بحرین | 132 | 10.5 | سبز تیره |
موقعیت ایران در بین کشورهای خاورمیانه
اهمیت این آمار در این است که تفاوت بین کشور ردیف اول و دوم را با یک جمع جبری ساده، دریابیم. در بازه زمانی مورد اشاره گزارش سازمان ملل متحد، 15262 نفر است، یعنی به ازای هر روز، کشور ایران، نزدیک به 42 نفر بیشتر از عراق، در جاده ها، کشته داده است.
وضعیت ایران، البته در بین کشورهای آسیایی و جهانی نیز چندان بهتر از وضعیت کشورمان در بین سایر کشورهای همجوار و خاورمیانه نیست.
وضعیت ایران در بین چند کشور نمونه آسیایی
| نام کشور | تعداد تلفات | تعداد به ازای 100 هزار نفر | وضعیت ایمنی |
| تایلند | 26312 | 38.1 | قرمز |
| ایران | 25224 | 34.1 | قرمز |
| مالزی | 7085 | 25 | زرد |
| چین | 275983 | 20.5 | زرد |
| هندوستان | 231027 | 18.9 | سبزروشن |
| اندونزی | 42434 | 17.7 | سبزروشن |
| ژاپن | 6625 | 5.2 | سبز تیره |
| سنگاپور | 259 | 5.1 | سبز تیره |
اینطور که آمارهای بالا می گوید، ایران باز هم در بین کشورهای آسیایی وضع خوبی ندارد و تنها کشوری که از او شاخصهای بدتری در ایمنی جاده ها دارد، تایلند است.
ولی وضعیت ایران در اروپا و آمریکا، چگونه است؟ شاخصها، ظاهرا قابل مقایسه نیست:
وضعیت ایران در بین چند کشور نمونه اروپایی و آمریکایی
| نام کشور | تعداد تلفات | تعداد به ازای 100 هزار نفر | وضعیت ایمنی |
| ایران | 25224 | 34.1 | قرمز |
| روسیه | 26567 | 18.6 | سبزروشن |
| آمریکا | 35490 | 11.4 | سبزروشن |
| کانادا | 2.296 | 6.8 | سبز تیره |
| فرانسه | 3992 | 6.4 | سبز تیره |
| آلمان | 3830 | 4.7 | سبز تیره |
| هلند | 640 | 3.9 | سبز تیره |
| بریتانیا | 2278 | 3.7 | سبز تیره |
ایران البته در میان کشورهای نمونه آمریکای لاتین و آفریقا، وضعیتی این چنینی دارد:
وضعیت ایران بین دو کشور نمونه اروپایی و آمریکایی
| نام کشور | تعداد تلفات | تعداد به ازای 100 هزار نفر | وضعیت ایمنی |
| ونزوئلا | 10791 | 37.2 | قرمز |
| ایران | 25224 | 34.1 | قرمز |
| بورکینافاسو | 4.566 | 27.7 | زرد |
وضعیت کلی ایران در جهان، بنا به آمار ارائه شده از سوی WHO در بازه زمانی یاد شده در بالا
آمارهای جدید چه می گوید؟
ظاهرا با وجودی که وضعیت ایمنی در جاده های کشور، به دلیل فعالیت شبانه روزی زحمتکشان نیروی انتظامی بهتر شده، ولی آمار ارائه شده از سوی سازمان بهداشت جهانی در سال 2011 میلادی (یک سال بعد از بازه زمانی اطلاعات بالا) نشان می دهد وضعیت ایران، نسبت به گذشته بدتر شده است.
جدول ارائه شده از سوی سازمان بهداشت جهانی می گوید ایران در بین 25 کشور دارای وضعیت قرمز ایمنی در جاده ها، قرار گرفته، آن هم با داشتن رتبه پنجم:
آمار تلفات جاده ای در کشورهای جهان به ازای هر 100 هزار نفر جمعیت
| رتبه | نام کشور | تعداد به ازای 100 هزار نفر | وضعیت ایمنی |
| 1 | نامیبیا | 53.4 | قرمز |
| 2 | جزایر سوایزلند | 48.2 | قرمز |
| 3 | مالاوی | 45.4 | قرمز |
| 4 | عراق | 44.7 | قرمز |
| 5 | ایران | 43.8 | قرمز |
| 6 | تایلند | 42.9 | قرمز |
| 7 | کنگو | 42.4 | قرمز |
| 8 | آفریقای مرکزی | 39.7 | قرمز |
| 9 | سودان | 39.2 | قرمز |
| 10 | موزامبیک | 38.2 | قرمز |
| 11 | زامبیا | 37.9 | قرمز |
| 12 | اتیوپی | 37.8 | قرمز |
| 13 | لزوتو | 37.4 | قرمز |
| 14 | یمن | 37.3 | قرمز |
| 15 | بلیز | 36.2 | قرمز |
| 16 | ونزوئلا | 35.8 | قرمز |
| 17 | دومینیکن | 34.8 | قرمز |
| 18 | اوگاندا | 34.7 | قرمز |
| 19 | مالزی | 34.5 | قرمز |
| 20 | گینه | 34.2 | قرمز |
| 21 | جیپوتی | 34 | قرمز |
| 22 | اردن | 32.9 | قرمز |
| 23 | کامرون | 32.6 | قرمز |
| 24 | ال سالوادور | 31.8 | قرمز |
منبع: سایت WHO 2011
گزارش سازمان بهداشت جهانی می گوید بین میزان تصادفات جاده ای و سطح درآمد ملی، رابطه معکوسی وجود دارد.
این گزارش می افزاید: در سال 2010، کشورهای با درآمد کم یا متوسط دارای نرخ مرگ و میر بالاتر (18.3 و 20.1 نفر در صدهزار نفر جمعیت) جاده ای در مقایسه با کشورهای با درآمد بالا (8.7 مرگ در صدهزار نفر) بودند. قاره آفریقا دارای بالاترین میزان مرگ و میر جاده و ترافیک، به میزان 24.1 در ازای هر 100 هزار نفر جمعیت بود. در حالی که قاره اروپا دارای پایین ترین میزان مرگ و میر جاده ای یعنی 10.3 نفر به ازای هر 100 هزار نفر جمعیت بوده است.
با این حساب، جاده های ایران، هنوز ناامن است، هر چند اگر با معیار "تصادف/تعداد خودرو" سنجیده شود، حداقل حس ناامنی سراغ مسافرانی نمی آید که بنا به آمار جهانی، بیش از سایر مردم در جاده های می میرند.
4747
نظر شما