تنها ماهواره‌ای که از تعطیلی ناسا جان به در برد، آماده پرتاب می‌شود

مجید جویا: ناسا تاریخ قطعی پرتاب کاوشگر مدارگرد مریخ با نام مِیوِن MAVEN را اعلام کرد. طبق بیانیه ناسا، این سفینه با استفاده از یک موشک اطلس V 401 از پایگاه فضایی کیپ کاناورال فلوریدا در ساعت 1:28 بعد از ظهر روز 18 نوامبر به وقت محلی (مقارن با ۲۱:۵۸ روز ۲۷ آبان به وقت ایران) به فضا فرستاده خواهد شد تا در مرحله اول ماموریت خود، جو بالایی سیاره سرخ را بررسی کند.

بیانیه ناسا موجب رفع نگرانی دانشمندان فضایی شد که نگران این بودند که تعطیلی اخیر در بخش‌هایی از دولت ایالات متحده منجر به از دست رفتن پنجره زمانی پرتاب برای این مدارگرد شود که اگر چنین می‌شد، به معنای تعویق دست کم 26 ماهه پرتاب این مدارگرد تا مقارنه بعدی زمین و مریخ (شرایط مناسب پرتاب فضاپیما به مریخ) می‌شد. 

دیو میچل، رئیس پروژه میون در گودارد می‌گوید: «هنگامی که ما ماموریت میون را در سال 2008/۱۳۸۷ پیشنهاد کردیم و ساخت آن تایید شد، زمان پرتاب آن را 18 نوامبر 2013 تعیین کرده بودیم، که اولین فرصت مناسب پرتاب آن بود. حال ما می‌خواهیم دقیقا در همان روز پرتاب را انجام دهیم. این نشان از موفقیت کامل ما در زمان‌بندی دارد».

هدف ماموریت میون پاسخ به این سوال است که مریخ اتمسفر خود را کی از دست داد. شواهد حسگرهای متعدد فضایی نشان از این دارند که میلیاردها سال پیش، مریخ دارای جو بسیار ضخیم و غلیظ مملو از دی‌اکسید کربن بود و آب مایع نیز در سطح آن جریان داشت که شاید می‌توانست میزبان حیات هم باشد. ولی از آن زمان، جو مریخ تقریبا به طور کامل نابود شده و سیاره هم تبدیل به بیابانی شده که از هر جای قابل تصوری روی زمین خشک‌تر است.

معمای بغرنجی است. ناسا ماهواره 671 میلیون دلاری میون را برای انجام کامل‌ترین پژوهش از جو بالایی مریخ ارسال می‌کند. کاوشگر بی‌نام و 2450 کیلوگرمی آن توسط لاکهید مارتین، و بر مبنای ماهواره پیشین اودیسه مریخ و مدارگرد شناسایی مریخ ساخته شده است.

هدف این ماهواره این است که تاریخ جو مریخ و فرایندهایی را که بر آن تاثیر گذاشته‌اند مورد مطالعه قرار دهد، فرایندهایی مانند نرخ از دست رفتن اتمسفر، نحوه تعامل جو بالایی آن با بادهای خورشیدی و نسبت ایزوتوپ‌های مختلف. بعدها می‌توان این داده‌ها را با داده‌های مشابه تهیه شده توسط مریخ نورد کیوریاسیتی از سطح مریخ مقایسه کرد.

میون برای تکمیل ماموریت خود، مجهز به سه دستگاه است. اول، تجهیزات میدان و ذرات است که از شش ابزار برای بررسی بادهای خورشیدی و لایه یونوسفر جو مریخ تشکیل شده است. این ابزار حاوی حسگرهایی برای اندازه گیری بادهای خورشیدی، الکترون‌های یونوسفری، میدان مغناطیسی مریخ و دیگر خصوصیات مریخ است.

دومین ابزار، یک بسته حسگر از راه دور است که برای اندازه گیری خصوصیات کلی جو بالایی و یونوسفر و همچنین گرفتن عکس‌های طیف سنجی فروسرخ از سیاره طراحی شده است.

و در نهایت یک طیف سنج گاز نجیب و جرم یونی وجود دارد که ترکیبات جو بالایی مریخ را با توجه خاص به ایزوتوپ‌های گازهای نجیب و یون‌ها اندازه گیری می‌کند.

اگر پرتاب ۱۸ نوامبر / ۲۷ آبان موفقیت آمیز باشد، آغاز سفری ده ماهه به مریخ خواهد بود که در روز 22 سپتامبر/۱ مهر سال آینده با رسیدن به مدار سیاره سرخ به پایان خواهد رسید. میون پس از آن به یک مدار بیضی شکل خواهد رفت و ماموریت علمی یک ساله‌اش را شروع خواهد کرد. زاویه مدار به این ماهواره اجازه خواهد داد تا تمام مدارها را در حین رفتن به فاصله 6000 کیلومتری از سیاره مشاهده کند و پس از برگشتن به فاصله 150 کیلومتری بالای سطح مریخ، به طور مستقیم از جو آن نمونه برداری کند. در جریان این ماموریت، ماهواره یک بار تا ارتفاع 125 کیلومتری پایین خواهد آمد، که لبه پایینی جو بالایی مریخ است.

میون علاوه بر ماموریت علمی خود، همچنین یک لینک داده را بین دیگر ماهواره‌های مدارگرد مریخ و زمین برقرار می‌کند، هرچند به دلیل مدار گردشی بیضوی آن، محدودیت‌هایی در این کار وجود خواهد داشت.

جان گرانسفلد، نایب رئیس هیئت رئیسه بخش ماموریت‌های علمی ناسا در واشینگتن، می‌گوید: «ماموریت میون گامی چشمگیر رو به جلو در حل معمای سیاره‌ای در مورد گذشته و امروز جو مریخ است. دانشی که ما به دست می‌آوریم به کمک ماموریت‌های گذشته و امروز در این سیاره است و به ما در ماموریت‌های آینده سرنشین دار به مقصد مریخ کمک خواهد کرد».

۵۳۲۷۱