جدیدترین گزارش یونسکو درباره فرصت‌های تحصیلی زنان در ایران/ وقتی دختران، پسران را جا می‌گذارند

طهورا شهبازی: برابری فرصت تحصیل برای دختران در ایران رشد کرده است. دخترانی که تمام تلاش خود را به کار بستند تا کفه سنگین آموزش عالی به سمت مردان حالا کمی به سمت مماس بودن این دو کفه تکان بخورد. حرکت به سمت برابری تحصیل میان دختران و پسران در حالی صورت گرفته است که زنان گام های بلندی را برای عبور از موانعی مانند اجرای طرح های سهمیه بندی و تفکیک جنسیتی، حذف پذیرش دختران در برخی رشته های فنی و مهندسی و سهم اندکشان در استخدام های دولتی یا اشتغال های گوناگون بر داشته اند.
حالا و بعد از گذشت سال هایی که حضور زنان در مقطع های مختلف آموزشی از مردان پیشی گرفته است مانعی که بعد از آن جلو حرکت زنان را سد کرده، بحث اشتغال آنهاست که همچنان در رقابت با نرخ اشتغال مردان کم می آورد.

رتبه ۶۹ایران در آموزش همگانی

بر اساس گزارش آموزش همگانی یونسکو در سال ۲۰۱۵، در مجمع جهانی آموزش که در داکار پایتخت سنگال سال ۲۰۰۰ برگزار شد، ۱۶۴ دولت دنیا تعهد کردند که تا سال ۲۰۱۵ به شش هدف عمده در زمینه آموزش برسند. آموزش و مراقبت برای کودکان، آموزش همگانی، باسوادی بزرگسالان، برابری جنسیتی و فرصت برابر و کیفیت آموزش از جمله این اهداف بود.

یونسکو حالا در سال ۲۰۱۵ (نهاد آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل) گزارش جامعی را منتشر کرده و عملکرد دولت‌های دنیا را در تعهد به وعده‌هایشان در اجلاس داکار بررسی کرده است.

به طور کلی ایران از نظر شاخص توسعه آموزش همگانی در میان کشورهای متوسط و در رده ۶۹ قرار گرفته است.. اما همانطور که معاون وزیر آموزش و پرورش و رئیس سازمان نهضت سوادآموزی در ابتدای سال گذشته رقم بی سوادی در کشور را 10 میلیون بی سواد و 10 میلیون کم سواد در کشور عنوان کرده بود.  در گزارش آموزش همگانی یونسکو ایران جزوکشورهای بسیاری است که نتوانسته‌اند میزان بیسوادی بزرگسالان را بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۵ به کمتر از نصف کاهش دهند

 اما همانگونه که آمارسال های گذشته از افزایش جمعیت دانشجویی زنان خبر می دهند، گزارش یونسکو نیز تایید می کند که ایران در شاخص برابری فرصت تحصیل برای دختران  به طور دائم رشد کرده است. و از سوی دیگر ایران در زمره کشورهایی است که به هدف تعیین شده برای گسترش تحصیل همگانی، رسیده است.

رشد ۳۰ساله زنان در جمعیت دانشجویی ایران

آمارهای ۳ دهه اخیر ایران نشان از رشد چمشگیر زنان در جامعه دانشجویی کشور دارد. به طوری که سهم ۳۱درصدی زنان در سال ۵۶در مقایسه با سهم ۶۹درصدی مردان در این سال به یکباره در سال ۸۶ از مردان پیشی گرفته و سهم مردان را به ۳۶.۷درصد کاهش داده است. پس از آن و از سال های ۸۹به مرور تعادلی میان جمعیت دانشجویی زنان و مردان شکل می گیرد  تا جایی که تا سال ۹۳ با فاصله اندکی از مردان جمعیت دانشگاهی را شکل می دهند.

اما این رشد چشمگیر جمعیت دانشجویی زنان و اینکه باز هنوز درصد بالای جمعیت دانشجویی شامل مردان می شود در حالی است که بر اساس آمار سال ۹۳ به غیر از مقطع دکترا که سهم زنان داوطلب ۴۲.۵۳درصد و سهم مردان ۵۷.۴۷ درصد است، سهم زنان در کنکورهای سراسری و کارشناسی ارشد بیشتر از مردان است. در کنکور سراسری ۱۳۹۳، ۵۹.۰۴ درصد از داوطلبان را زنان تشکیل می دادند و ۴۰.۹۶درصد داوطلبان مرد بودند. همچنین در صف کنکوری های کارشناسی ارشد ۵۰.۸ درصد زنان و ۴۸.۲درصد مردان حضور داشتند که همه رقم ها از افزایش داوطلبان زن نسبت به داوطلبان مرد خبر می دهند.

برخی از تحقیقات میزان اهمیتی که جامعه براي تحصیلات دانشگاهی قایل است، آسانتر بودن تحصیل نسبت به امکان اشتغال وکسب درآمد، تاثیر رقابت هاي دوره نوجوانی براي ارتقا، فراهم نبودن امکانات آموزش حرفه اي و شغلی در مراکز غیر دانشگاهی که امکان جذب فارغ التحصیلان دبیرستان ها را به بازار کار فراهم می کند، وجود نوعی رقابت دختران با پسران به دلیل شرایط موجود حاکم بر جامعه و محدودیت دختران براي شرکت در فعالیت هاي اجتماعی و داشتن اوقات فراغت بیشتر در مقایسه با پسران را از جمله عواملی موثر بر افزایش دانشجویان دختر نسبت به پسر می دانند.

بیکاری ۲برابری زنان نسبت به مردان

فرصت برابر برای تحصیل زنان هم باعث نشد تا سهم زنان در اشتغال افزایش پیدا کند و این بخش در سال های اخیر در سراشیبی نزول افتاده است. بر اساس آخرین آمارنیروی کار مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۳ زنان با ۴۳.۶درصد نرخ بیکاری جوانان ۱۵-۲۴ساله را تشکیل می دهند در حالی که نرخ بیکاری مردها در این گروه تنها ۱۹.۱درصد است. نرخ بیکاری جوانان ۱۵-۲۹ساله را نیز ۳۸.۹درصد زنان و ۱۶.۳درصد مردان تشکیل می دهند.

حسن روحانی رئیس جمهور روز گذشته در همایش بزرگداشت بانوی انقلاب با بیان این‌که دولت وظیفه خود می‌داند اقداماتی انجام دهد تا زنان جامعه راحت‌تر بتوانند مسیر پیشرفت را طی کنند، گفت: این رسالت بر دوش دولت است که نسبت به حضور زنان در اجتماع و استفاده برابر آنها از امکانات اجتماعی اقدامات لازم را انجام دهد.

رئیس جمهور با بیان این‌که از دید اسلام جنس اول و دوم نداریم، گفت: زن با مرد از لحاظ فضائل و رشد تفاوتی ندارند. گاه زن دارای ویژگی و مقامی است که دست مرد از آن به دور است. شما ببینید از لحاظ عاطفی و زیبایی‌ شناسی، واژه‌ای هم‌سنگ مادر پیدا می‌کنید؟ این مقام ویژه زنان است و بهشت زیر پای مادران است. امام راه را برای پیشرفت ما باز کرد و به جامعه ما گفت زنان می‌توانند از عفت خود حراست کنند و در عین حال در تمام مسائل مهم سیاسی و اجتماعی حضور داشته باشند و امروز افتخار ماست که بیش از نیمی از دانشجویان ما دختران هستند.

قسمتی از گزارش آموزش همگانی یونسکو در سال ۲۰۱۵ نشان می‌دهد نگرش مردم ایران به اینکه «تحصیل دانشگاهی برای مردان مهمتر از زنان است» در سال ۲۰۰۰ با مخالفت شصت درصد افراد شرکت‌کننده در نظر سنجی روبرو شده اما در سال ۲۰۰۷ این رقم به ۴۵ درصد کاهش پیدا کرده است.

۴۷۲۳۳