دیالکتیک اصلاحات

آن چه که در گفت و گوهای انتخاباتی به صراحت گفته می شود، وجود فساد، به ویژه فسادی است که فراتر از رهبران انتخاباتی می باشد و تا خانه و دروازه آن ها نیز راه یافته است. این پدیده، برخاسته از نگاه یا ادبیاتی است که در اعمال روز به روز تکرار شونده ی مردم و به ویژه آنان که مردم ترند، در مسائل اقتصادی و بهره مندی از امتیازات خاص است. اصلاحات دقیقا تغییر همین رفتارها را مد نظر داشت. اگرچه شاید شائبه¬ی اصلاحات سیاسی و فرهنگی هم به گوش برسد، اما نوک زبان اصلاحات فساد ساختاری ای است که در همه ی رفتارهای عقلانی رخنه کرده است.

ناشفاف بودن بانک ها و اصرار بر عدم شکل گیری شفافیت کافی برای تحقق اصلاح اقتصادی و اداری، دست اندرکار بودن همه جایگاه های نهادی در امر فساد، رانت و سوء استفاده های اختصاصی نشان دهنده¬ی این است که نیاز به خانه تکانی قانونی و حل یا تعریف معادلات پیچیده و اساسی در سیستمهای بانکی، سیاسی و حتی اخلاقی محسوس است. با این حال، مناظره و گفت و گوهای انتخاباتی به شدت بر ضرورت اصلاحات در تمامی رده های سیاسی اصرار می ورزید.

اگرچه دولت تدبیر و امید در زمینه حذف قاچاق، تنظیم بازار و کنترل صادرات اقداماتی انجام داده است، اما به نظر می رسد مخالفت های صورت گرفته در رقابت انتخاباتی که به نظر می رسد در پی حذف این اقدامات است، چه بسا در نهایت به تقویت اصلاحاتی خواهد بیانجامد که مخالفان با آن رویاروی بودند. به ویژه این که مخالفین دولت بیش از این که به قصد ارائه برنامه و ایجاد فضای رقابتی وارد گفت و گو شوند، به صورت مستقیم و غیر مستقیم به وجود فسادهای بیشتر در دو طرف گفت و گو اشاره می کردند.

این روند با دریافت پاسخ هایی اشاری و کنایی به موضوعاتی چون کنترل بیشتر قاچاق یا به زبانی واردات نهادی اشاره داشته، به پرده برداری از ناگفتنی ها پرداخت. لذا به تدریج با شکل گرفتن تضادها، مردم و به ویژه عاملان اساسی رفتارهایی که در خلال ضعف نظارتی و قانونی به کرد و کارهایی که فساد در آن ها رخنه کرده است، باید منتظر باشند که دولت آینده ی روحانی به گرایش اصلاح طلبی بیشتر نزدیک شود. چرا که این رقبای انتخاباتی روحانی هستند که با انتقادات تند و صریح خود، دولت تدبیر و امید را به اصلاحات بیشتر در چهار ساله ی آینده وادار می کنند.