محبوبه عمیدی: «شرکت‌های دارویی، سازمان بهداشت جهانی را به مبالغه در مورد خطرات آنفلوانزای نوع آ ترغیب کردند»! این تیتر چهارم ژوئن/14ام خرداد روزنامه «بریتینز دیلی‌میل» بود. گزارش‌های تهیه شده توسط 2 گروه اروپایی- یکی نشریه پزشکی بریتانیا «بی.ام.جی» همراه با دفتر غیرانتفاعی روزنامه‌نگاری تحقیقی و دیگری کمیته سلامت مجمع پارلمانی انجمن اروپا، یک سازمان مدافع حقوق بشر مستقل از اتحادیه اروپا- از اعلام پاندمی (همه گیری) توسط «سازمان بهداشت جهانی» دبلیو.اچ.او انتقاد کرده و آن را فریب‌کاری علمی خوانده‌اند. پوشش رسانه‌ای این خبر می‌توانست یک رسوایی بزرگ را برای دبلیو.اچ.او رقم بزند، البته اگر دلیلی برای این فریب‌کاری علمی وجود داشت!
به گزارش نیچر، هر دو نوشته به این نکته اشاره کرده‌اند که دبلیو.اچ.او ممکن است بی‌جهت تحت تأثیر شرکت‌های دارویی به اعلام همه‌گیری جهانی آنفلوانزا رو آورده و به تبع آن به تولید حجم انبوهی از واکسن، تزریق گسترده آن و ذخیره داروهای ضد‌ویروس دامن زده باشد. این همان چیزی است که اغلب از زبان نظریه‌پردازان توطئه می‌شنویم. آنها علاوه بر این به مبالغی اشاره کرده‌اند که توسط شرکت‌های دارویی به تعدادی از محققان و نویسندگان مدارک همه‌گیری جهانی آنفلوانزای مرغی در سال 2004/1383 پرداخت شده و علیرغم اعلام آن توسط افراد ذی‌نفع، توسط دبلیو.اچ.او اعلام نشده است.
سوء‌ظن‌های ناتمام
پال فلین، نماینده مجلس بریتانیا و عضو حزب کارگر که گزارش کمیته سلامت را در کنار فیونا گادلی، سردبیر بی.ام.جی در یک کنفراس مطبوعاتی در پاریس ارائه کرده و همراه خانم گودلی روی جمله «همه‌گیری‌ای که هرگز عالم‌گیر نشد» تأکید کرده است، در وبلاگش می‌نویسد: «یکی از اتفاقات خوب امروز، هم‌صدایی من با سردبیر نشریه موفقی بود که هرگز پیش از این ندیده بودمش».
هر دو گزارش به نکاتی اشاره کرده‌اند که از نظر آنها شک‌برانگیز است، از میان آنها می‌توان به فاش نشدن نام اعضای کمیته اضطراری سازمان بهداشت جهانی - افرادی که این سازمان در شرایط خاص سلامت بین‌المللی مانند همه‌گیری اخیر، از توصیه‌های آنها استفاده می‌کند- اشاره کرد. گریگوری هارتل، سخنگوی دبلیو.اچ.او می‌گوید: «محرمانه بودن نام این افراد برای حفظ بی‌طرفی این کمیته و جلوگیری از اعمال فشارهای خارجی روی اعضای آن است. زمانی این نام‌ها و منافع رقابتی احتمالی فاش خواهند شد که خطر همه‌گیری کاملا از بین رفته باشد».
بی.ام.جی نوشته است: «یک سؤال کلیدی وجود دارد: آیا شرکت‌های دارویی که برای تحقیق و ساخت واکسن آنفلوانزای نوع A حدود 4 میلیارد دلار هزینه کرده‌اند، حامیانی در میان اعضای این کمیته داشته‌اند و به وسیله آنها برای اعلام همه‌گیری دبلیو.اچ.او را تحت فشار قرار داده‌اند؟ این اعلام همه‌گیری بود که باعث شد قراردادها بسته شوند».
این درست نیست. بسیاری از کشورهای اروپایی و کانادا پیش از اعلام همه‌گیری در یازدهم ژوئن 2001 / 21 خردادماه 1388 حجم بزرگی از تقاضا برای تولید واکسن را به شرکت‌های دارویی اعلام کرده بودند. درخواست ایالات متحده هم برای خرید واکسن و داروهای مکمل به چندین هفته پیش از این تاریخ برمی‌گردد. بنابراین کمیته اضطراری نمی‌توانسته حجم تقاضا را تحت‌الشعاع قرار بدهد.
خانم گودلی پس از مواجهه با تاریخ‌ها می‌گوید: «کاملا حق با شماست».
هر دوی این گزارش‌ها بازنگری بهار گذشته و تجدید نظر دبلیو.اچ.او را در معیارهای تشخیص همه‌گیری شک‌برانگیز دانسته‌اند، به عنوان مثال فلین می‌نویسد: «این توهم توطئه نیست، بلکه یک تبانی بسیار پرمنفعت است». اما هیچ‌کدام مدرک یا شواهدی ارائه نکرده‌اند که چگونه می‌تواند شتاب این سازمان برای اعلام همه‌گیری، به فروش بیشتر واکسن منجر شود». علاوه بر این مطابق اعلام دبلیو.اچ.او، بازنگری‌ها در فوریه 2009 / بهمن 1387 نهایی شده و این پیش از گسترش وسیع بیماری است.
محققانی که با نیچر به گفتگو نشسته‌اند، می‌گویند تشخیص شدت یک همه‌گیری تا ماه‌ها پس از آن کار ساده‌ای نیست. یک ویروس می‌تواند جهش پیدا کند یا با سایر ویروس‌ها مبادله ژنتیکی انجام دهد و بسیار‌خطرناک‌تر از قبل شود. به همین دلیل همیشه محدودیت‌هایی وجود دارند و در نتیجه پیش‌بینی شرایط آینده کار ساده‌ای نیست.
شفافیت منابع مالی
بی.ام.جی به سه محققی اشاره می‌کند که در تهیه مستندات همه‌گیری سال 2004 / 1383 و تعریف خطوط راهنما برای استفاده از واکسن و ضدویروس‌ها در همه‌گیری آنفلوانزای پرندگان شرکت داشته‌اند و در کنار آن مبالغی برای مشاوره، سخنرانی یا تأمین بودجه تحقیقاتی از شرکت‌های دارویی دریافت کرده‌اند. علیرغم اینکه این محققان دریافت مبالغ رقابتی را به دبلیو.اچ.او اعلام کرده‌اند، این ارقام در گزارش‌ها ذکر نشده است.
مایکل اوسترهلم مدیر مرکز سیاست‌گذاری و تحقیقات بیماری‌های عفونی دانشگاه مینه‌سوتا در مینیاپولیس می‌گوید: «سال 2004 گروهی بین‌المللی شامل 22 دانشمند از سراسر جهان برای حفظ سلامت جهانی در مقابل گسترش مرگ‌بار آنفولانزای مرغی دور هم جمع شدند، باور اینکه این سه نفر تمامی گروه و نتیجه نهایی را تحت‌الشعاع قرار داده باشند، بی‌اینکه کوچک‌ترین دلیل یا مدرکی علیه آنها وجود داشته باشد، غیرممکن است».
بی.ام.جی ادعا کرده گروه کاری محققان اروپایی آنفلوانزا که توصیه‌هایی در زمینه این بیماری به دبلیو.اچ.او ارائه می‌کند، از طریق صنعت داروسازی حمایت مالی می‌شود و آنرا «تعارض بالقوه منافع» نامیده است.
آلبرت اوسترهاسف ویروس‌شناس و مدیر این گروه تحقیقاتی می‌گوید: «تأمین‌کنندگان منابع مالی این مرکز و همکاران آن به طور کامل در وب‌سایت ذکر شده‌اند و گروه در مورد هر گونه منابع مالی رقابتی شرکا را در جریان خواهد گذاشت. علاوه بر این شرکت‌های همکار عمومی یا خصوصی یا محققان درگیر در پروژه‌های صنعتی در مرحله تصمیم‌گیری‌های بین‌المللی برای پاندمی آنفلوانزا از همکاری محروم شده‌اند».
بی.ام.جی هم اعلام منابع مالی رقابتی توسط محققان را تصدیق می‌کند اما به عدم اعلام آنها توسط دبلیو.اچ.او مشکوک و معترض است.
دیوید اوزونوف، همه‌گیر‌شناس دانشکده بهداشت عمومی دانشگاه بوستون می‌گوید: «این دو گزارش اهانت‌آمیز است. آنها محققان درگیر در برنامه‌ریزی جهانی همه‌گیری را به این متهم کرده‌اند که اگر با شرکت‌های دارویی در ارتباط نبودند انتخاب دیگری می‌کردند. اتهام ساده‌ای نیست».
نظر شما