محافظ دزد

بهنوش خرم‌روز: بخشی از فضا به نام مغناطیس‌کره که میدان مغناطسی زمین را شامل می‌شود، ما را از ذرات ناشی از خورشید، ‌مصون می‌دارد. این لایه،‌ در برابر بادهای خورشیدی مثل یک مانع عمل می‌کند و به این ذرات خورشیدی اجازه نمی‌دهد که آن‌قدر به مولکول‌های گازی جو زمین انرژی بدهند که این مولکول‌ها از نیروی جاذبه کره زمین بگریزند.

اما به گزارش نیوساینتیست، این نیمی از ماجراست. ‌بر اساس گفته‌های استاس باراباش از موسسه فیزیک فضایی سوئد، سرمایه‌گذار اصلی ماموریت ونوس‌اکسپرس آژانس فضایی اروپا که هم‌اکنون به‌دور سیاره ناهید درگردش است، این لایه مغناطیس‌کره در دو قطب کره زمین،‌ باعث از دست رفتن جو می‌شود.

اساس نظریات وی را اندازه‌گیری‌های جریان یون‌های آزاد شده از ناهید، مریخ و زمین تشکیل می‌دهد. این باور وجود دارد که ناهید هرگز مغناطیس‌کره نداشته، در حالی که مریخ تا 3.5 میلیارد سال پیش که میدان مغناطیسی‌اش را از دست داد، لایه مغناطیس‌کره داشت.

با در نظر داشتن جرم‌های متفاوت این سه سیاره، ‌ساختار جوی و فاصله‌شان تا خورشید، باراباش میزان یون‌های اکسیژن این سیارات را با هم مقایسه کرده است. وی روی یون‌های اکسیژن تمرکز کرده، زیرا فراوان‌ترین یون موجود در جو هر سه سیاره است. یافته‌های وی نشان می‌دهد که سرعت از دست دادن اکسیژن در جو سیاره زمین، ‌سه برابر بیشتر از دو سیاره دیگر است.

لایه مغناطیس‌کره یک سیاره،‌ همیشه از خود سیاره یا جو آن خیلی بزرگ‌تر است؛ بنابراین، باراباش چنین استدلال می‌کند سیاره‌ای که میدان مغناطیسی دارد، نسبت به حالتی که فاقد این میدان باشد،‌ انرژی بسیار بیشتری از بادهای خورشیدی جذب می‌کند. این انرژی اضافه، قیف‌وار روانه قطب‌های مغناطیسی می‌شود. بنابراین، مولکول‌های موجود در یون‌کره بالای این مناطق، به سرعت کافی برای گریز می‌رسند. باراباش نتیجه مطالعاتش را در کنفرانس بین‌المللی سیاره‌شناسی امسال که در همین ماه در کشور هلند برگزار شد،‌ ارائه کرد.

ایده وی با مطالعاتی که پیش از این روی لایه مغناطیس‌کره صورت گرفته، همخوانی دارد. برای مثال برنامه کلاستر آژانس فضایی اروپا نشان داد که میزان آزاد شدن یون‌های دو قطب کره زمین، در مقایسه با میانگین کل زمین، دو برابر بیشتر است.

در حال حاضر،‌ ما فعالیت‌های خورشیدی اندکی را تجربه می‌کنیم،‌ اما وقتی زمین و مریخ جوان‌تر بودند،‌ بادهای خورشیدی قوی‌تری در شکل‌گیری لایه‌های جوی اولیه این سیاره‌ها تاثیرگذار بوده‌اند. بنابر تخمین باراباش، ما سالانه تنها 60 هزار تن از میلیون‌ها میلیارد تن گاز موجود در جو زمین را از دست می‌دهیم. بنابراین در کل در خطر از دست دادن جو زمین نیستیم.

جانت لوهمن، از دانشگاه کالیفرنیا،‌ یکی دیگر از شرکت‌کنندگان این کنفرانس است. وی ایده باراباش را برانگیزاننده توصیف می‌کند، اما هنوز متقاعد نشده است. وی معتقد است انرژی که به این ترتیب با لایه مغناطیس‌کره به دام می‌افتد، می‌تواند به شکل‌هایی غیر از شتاب‌دهی یون‌ها استفاده شود، مثلا باعث ایجاد بادها بشود،‌ یا حتی ساده‌تر از آن،‌ باعث گرم شدن جو زمین شود.