خبرآنلاین، در گفت‌وگو را با علیرضاحقیقیان، سفیر پیشین جمهوری اسلامی ایران در عراق به بررسی روابط تهران و بغداد در سالهای اخیر و نقش همسایگان این کشور در آینده عراق و مسائل با قی مانده میان ایران و عراق پرداخته است که در ادامه می خوانید:
****
آقای حقیقیان! به نظر شما نقش ایران در دولت آینده عراق چیست؟
عراق در حال حاضر روند دولت‌سازی و تشکیل ساختار سیاسی را تجربه می‌کند متأسفانه این کشور به خاطر حضور نیروهای اشغالگر و دخالت برخی از کشورهای عرب منطقه با شرایط سخت و حجم قابل توجهی از اقدامات مخرب و تروریستی مواجه بوده و از بی‌ثباتی و ناآرامی داخلی رنج می‌برد.
لذا طبیعی است این شرایط نگرانی‌هایی را در بین کشورهای همسایه ایجاد نماید واین کشورها مایل باشند در راستای شکل‌گیری ساختار سیاسی و استقرار امنیت و ثبات در عراق مساعدت نمایند.
ایران در عراق یکسری متحد دارد که بارزترین آن مجلس اعلا و جریان صدری است. با توجه به اتفاقاتی که بر سر دولت آینده عراق میان گروه های عراقی افتاده عده ای بر این باورند که روابط ایران و این دو گروه همسو با ایران در عراق بر هم ریخته است. آیا این مساله را جدی می دانید؟
فکر نمی‌کنم ایران سیاست خارجی خود در مورد کشور همسایه بزرگی همانند عراق را در چارچوب محدود رابطه با گروه‌های خاص تنظیم کند. ضمن اینکه دوستان ایران در عراق محدود به مجلس اعلا و یا جریان صدری‌ها نمی‌باشد. چه بسا سابقه دوستی ایران با کردها و حزب الدعوه که هم اکنون توسط آقای مالکی رهبری می‌شود طولانی‌تر از دیگران هم باشد. از سوی دیگر اختلاف سلیقه و دیدگاه بین مجلس اعلا و جریان صدری‌ها مسبوق به سابقه بوده و موضوع جدیدی نیست.
این دو جریان در صحنه سیاسی عراق جدید و تحولات مربوط به آن بعضاً دارای مواضع و دیدگاه‌های متفاوت و اختلاف‌نظر بوده و این وضعیت در برخی مقاطع زمانی در اعلام مواضع و یارگیری‌های سیاسی و کمپ‌های گوناگون انتخاباتی و حتی در تعیین نخست‌وزیر (دوره اول آقای مالکی) ظهور و بروز داشته است. لذا به نظر من در وضعیت فعلی عراق اختلاف‌نظر بین گروه‌های سیاسی طبیعی است و نباید انتظار داشت که جریانات سیاسی دوست ایران به دلیل داشتن روابط حسنه با ایران همه چانه‌زنی‌های سیاسی خود را برای گرفتن سهم بیشتر متوقف نمایند.
در دولت قبلی آقای مالکی حدود 120 پروتکل میان ایران و عراق اجرا نشده باقی ماند. او حتی بر سر غرامت های جنگی ایران از عراق، قرارداد الجزایر با تهران اختلاف نظر دارد. به نظر شما علل این اختلاف نظرها و ناکامی ها در روابط تهران و بغداد در دولت مالکی چه بود؟
صرف‌نظر از صحت و سقم میزان پروتکل‌های اجرا نشده مطروحه، به نظر من ثبات سیاسی و شکل‌گیری دولت قدرتمند و مستقل برای پیگیری و اجرای هر توافقنامه بین دولتی و یا مثلاً موضوع غرامت‌های جنگی ضروری است. در رابطه با عهدنامه الجزایر هم طی سالهای گذشته و به خصوص در دوران دولت آقای مالکی اختلاف نظری نبوده و اقدام قابل توجهی که ناقض مفاد این عهدنامه باشد اتفاق نیفتاد و حتی در جهت اجرای آن یادداشت تفاهمی هم بین دو کشور به امضاء رسیده است.
اگر مجددا آقای مالکی نخست وزیر عراق شود با توجه به این سوابق آیا به نفع ایران خواهد بود یا خیر؟
آقای مالکی ثابت کرده که سیاستمدار برجسته و مستقل و قابل اعتمادی در عراق است که سعی دارد روابط عراق را با کشورهای همسایه و قدرت‌های بین‌المللی براساس احترام متقابل و موازین بین‌المللی تنظیم نماید. از سوی دیگر در میان کاندیداهای شیعه برای احراز پست نخست‌وزیری، ایشان تقریباً رقیب جدی ندارد و در جهت تشکیل دولت نهایتاً پس از 7 ماه چانه‌زنی فشرده در حال حاضر توانسته با توافق جریان صدری‌ها، خود را به عنوان کاندید جریانات شیعی مطرح نماید. لذا به نظر می‌رسد پست نخست‌وزیری عراق در آینده نزدیک مجدداً به ایشان واگذار گردد.
سفر آقای مالکی به تهران پیش از تشکیل دولت در عراق چه معنایی خواهد داشت با توجه به اینکه آقای مالکی قبل از ایران به سوریه و ترکیه سفر داشته و پس از ایران نیز قرار است به اردن برود. آیا همراه داشتن اتحاد عربی و ایرانی در کنار دولت آینده عراق هدف اصل این سفر است؟
ایران، سوریه و ترکیه سه کشور مهم و همسایه عراق هستند و رایزنی سیاستمداران طراز اول عراقی با این کشورها به ویژه در شرایط پیچیده و بغرنج فعلی در صحنه سیاسی عراق اجتناب‌ناپذیر است. زیرا نگرانی‌ها متقابلی وجود دارد که این نوع رایزنی‌ها را ضروری می‌سازد. از سوی دیگر سفر آقای مالکی به این کشورها را می‌توان به نوعی در جهت جلب حمایت از تشکیل دولت جدید و گفت‌وگو و تبادل‌نظر در جهت استقرار ثبات و آرامش در عراق ارزیابی نمود.
از دید شما چه مسائل منطقه‌ای تاثیرگذاری بر روابط عراق با ایران و همسایگان دیگرش پییش روی دولت احتمالی مالکی است؟
ایران و سوریه دو همسایه مهم عراق هستند که در بسیاری از مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی دارای مواضع همسو می‌باشند البته قبلاً بین دولت آقای مالکی و سوریه فضایی از سوء تفاهم حاکم بود به ویژه بعد از انفجارهای سنگین که در منطقه خضرا بغداد انجام گرفت و این سوء تفاهم به اوج خود رسید و در نهایت منجر به فراخوانی سفرای این دو کشور گردید.
البته خوشبختانه این سوء تفاهمات در حال مرتفع شدن می‌باشد و سفر آقای مالکی به سوریه را می‌توان حاوی این پیام ارزیابی کرد که سوری‌ها مانعی برای نخست وزیری‌اش ایجاد نخواهند کرد. ترکیه نیز همسایه مهم دیگر عراق است که نگرانی‌های خاص خود را در تحولات سیاسی عراق دنبال می‌کند. در مجموع ایران، ترکیه و سوریه سه قدرت مطرح و تاثیرگذار در منطقه هستند که می‌توانند مساعدت‌های زیادی به روند آرامش و ثبات در عراق به عمل آورند و چنانچه گفت و گوهای چهار جانبه‌ای بین این کشورها شکل بگیرد می‌توان مجموعه متنوعی از مسائل فی مابین و مرتبط با یکدیگر مورد بررسی و حل و فصل قرار بگیرد.
نظر شما