دریا قدرتیپور: سرانجام مترو با عبور از چهارباغ عباسی به زاینده‌رود رسیدتا این‌بار اسب آهنی که قلب چهارباغ را نشانه رفته بود، آرام نگیرد و سی‌وسه‌پل را نیز با ترکتازی‌هایش مورد تهدید قرار دهد.
متأسفانه این روزها خبر دردناک و غیرقابل باور طرح عبور تونل مترو از زیر پل تاریخی الله‌وردی‌خان، بار دیگر دوستداران میراث فرهنگی اصفهان را به اعتراض واداشته است، به طوری که براساس اظهارات قاطعانه کارشناسان مستقل، حفر تونل از زیر سی‌وسه‌پل آثار مخربی را برای این پل تاریخی به دنبال دارد.
مترو یا سی‌وسه‌پل
حدود 40 سال پیش، جعفر کسائیان یکی از معماران برجسته ایرانی برای تقویت این پل اقدام به شمع‌کوبی آن کرد و تأکید داشت که تا شعاع 400 متری سی‌وسه‌پل هیچ سازه‌ای نباید احداث شود زیرا اگر این اتفاق بیفتد، طی 30 تا 40 سال بعد از آن به علت لرزه‌هایی که از این سازه‌ها ایجاد می‌شود امکان خراب شدن سی‌وسه‌پل صددرصد خواهد بود.
این درحالی است که اکنون با جان گرفتن دوباره طرح عبور مترو از 35 متری سی‌وسه‌پل امکان خرابی این پل و تهدیدهای حفر تونل مترو برای این اثر تاریخی بی‌نظیر، کم‌کم به واقعیت می‌پیوندد و با اینکه شش سال از آغازین روزی که نخستین زمزمه‌های عبور مترو از چهارباغ تاریخی شنیده شد می‌گذرد، اما انگار با تمام اینها باز هم مسئولان شهری، بدون توجه به عواقب نابودی آثاری که قرار است برای نسل‌های آینده باقی بماند خواب عبور دادن این اژدهای آهنی را در سر می‌پرورانند، تا چند دهه دیگر ما شاهد مرگ سی‌وسه‌پل هم باشیم.
پلی که به گفته بسیاری از جهانگردان معروف جزء شاهکارهای معماری جهان به شمار می‌رود. برم برگر (Broum Berger) که تجربه عبور مترو از زیر موزه لوور فرانسه را دارد معتقد است که باتوجه به علم روز، به هیچ‌وجه توصیه نمی‌کنم که این کار انجام شود و من در این زمان اگر دوباره بخواهم این کار را انجام دهم به هیچ وجه نمی‌توانم ادعا کنم که هیچ اتفاقی برای آثار تاریخی نخواهد افتاد.
شاید این گفته برگر، جواب کسانی باشد که با زیر پاگذاشتن مصوبات قانونی، عبور مترو از شهرهای مهم تاریخی ازجمله فلورانس، فرایبورگ و. . . را مطرح می‌کنند. باتوجه به اینکه اصفهان به رغم تاریخی بودن به تمام امکانات و تسهیلات یک شهر مدرن و امروزی نیازمند است اما نه به قیمت از بین رفتن آثار تاریخی‌اش، امری که به گفته صادقی یکی از بازاریان اصفهان حق هر شهروند اصفهانی است. به گفته او مردم اصفهان چندسالی است که دارند خاک احداث مترو را می‌خورند تا گره‌های کور ترافیکی این شهر کمی باز شود اما متأسفانه عدم مدیریت‌های لازم برای اینکه مترو از چه سمتی حرکت کند مردم را ناراضی کرده و عطای مترو را به لقایش بخشیده‌اند.
موهای به سپیدی زده صادقی و هنگامی که از نوستالژی‌هایش می‌گوید به تو می‌فهماند که 80 و اندی سال عمر دارد و از گذشته‌های دور در امر خرید و فروش صنایع دستی مشغول بوده و همواره وصف نصف‌جهان و پل‌های تاریخی را از گردشگران خارجی می‌شنیده. او با دلخوری از اینکه مردم ترجیح می‌دهند آثار تاریخی را به خاطر تسهیل ترافیک و عبور مترو از دست ندهند می‌گوید: «تا چند سال پیش قرار بود چهارباغ بسته شود و هیچ وسیله نقلیه‌ای از آن عبور نکند تا مانع آسیب به آثار تاریخی شوند، اما این اتفاق که نیفتاد هیچ، بلکه حالا قرار است پل‌های تاریخی نیز از عبور مترو درامان نمانند.»
موحدی نیز که صاحب مغازه‌ای در پاساژ افتخار واقع در خیابان چهارباغ است برخلاف صادقی، اطلاعی از عبور مترو از سی‌وسه‌پل ندارد اما همسو با گفته‌های صادقی است. او که به تازگی به اصفهان آمده می‌گوید: «چند وقت پیش یک چادر بزرگ در کنار سی‌وسه‌پل احداث شده بود، من فکر می‌کردم که در این منطقه کارهای عمرانی انجام می‌شود ولی چند وقت پیش بود که چندتا از دوستانم گفتند که در این چادر دستگاهی برای نمونه‌برداری از عمق زمین و بررسی میزان توان زمین گذاشته شده، اما فکر نمی‌کردم که قرار است مترو از سی‌وسه‌پل بگذرد، به نظر من اصفهان است و پل‌های تاریخی‌اش و به همین خاطر نباید به خاطر کاهش ترافیک چیزهای دیگر را فداکنیم.»
سلطانی هم همین عقیده را دارد. او که یک مکانیک باتجربه است، اعتقاد دارد که چهره تاریخی و گردشگری اصفهان نباید با یک مترو از بین برود. او گرچه از فرآیند احداث مترو آگاهی چندانی ندارد اما با روزنامه‌های محلی اصفهان به خوبی آشنا است و تأکید می‌کند: «از زمانی که قرار شد مترو از چهارباغ بگذرد، حرف و حدیث‌های زیادی بود اما حالا که قرار است از سی‌وسه‌پل بگذرد هیچکس اطلاع ندارد که ممکن است این اثر برجسته تاریخی از بین برود، کاش مسئولان به جای اینکه به فکر کم‌هزینه‌تر شدن این پروژه باشند، به فکر مردم و تعلقات و آثاری که حق آنهاست نیز باشند.»
حفظ حریم سی‌وسه‌پل ضروری است
اما این تنها خواسته مردم و شهروندان اصفهانی نیست بلکه بسیاری از کارشناسان نیز از به خطر انداختن میراث فرهنگی و مغایرت آن با قانون اساسی اعلام نارضایتی کرده‌اند. چنانچه مجتبی کنعانی، کارشناس معماری مرمت ابنیه، حفظ حریم لازم برای عبور مترو از حاشیه سی‌وسه‌پل و میدان نقش‌جهان را از ضروریات دانسته و می‌گوید: «عبور مترو از این پل تاریخی، مثل موتوری تخریبی عمل می‌کند که باعث ریزش این پل خواهد شد و در درازمدت به این پل آسیب می‌رساند.»
وی افزود: مسئولان باید به جنس زمین که بر روی بسته شنی، رسی است و وضعیت فونداسیون بناهای تاریخی توجه داشته باشند چون حفر تونل موجب به هم خوردن تعادل آب‌های زیرزمینی و تخریب بناها می‌شود و لرزش مترو ماندگاری ساختمان‌هایی که از جنس خشت و گل هستند را به شدت تغییر می‌دهد.
در این میان اما گویی هنوز هم کشاکش تعیین مسیر قطار شهری اصفهان وجود دارد باتوجه به اینکه اقدام رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان اصفهان نوش‌دارویی پس از مرگ سهراب است. احمد امین‌پور که چندی پیش از مسئولان مترو اصفهان شکایت کرده است با اعتقاد بر اینکه تونل مترو در مسیر چهارباغ عباسی برخلاف مصوبه شورای عالی ترافیک است، می‌گوید: این تونل که در مقابل مدرسه چهارباغ حفر شده باید هرچه سریعتر پر شود.
وی با اظهار تأسف از اینکه از ابتدای تشکیل شورای عالی ترافیک همه مصوبات این شورا در راستای دور شدن تونل مترو از محور چهارباغ تصویب شده‌اند اما شاهدیم که مجریان به راه خود رفته و تونل را برخلاف مصوبات شورا حفر کرده‌اند بیان می‌کند: این امر برخلاف استانداردهای میراث فرهنگی و نظر شورای عالی ترافیک است و دادگاه باید در رابطه با آن تصمیم بگیرد.
وی در پاسخ به اینکه آیا میراث فرهنگی قبل از عبور مترو از چهارباغ متوجه این مسئله نبود و اکنون که نزدیک به 90 درصد از خیابان چهارباغ حفاری شده آیا شکایت میراث فرهنگی این مسئله را حل خواهد کرد یا خیر؟ گفت: تا زمانی که خلافی انجام نشود ما نمی‌توانیم شکایت کنیم، تمام اینها پنهان‌کاری‌هایی بوده که از جانب شهرداری صورت گرفته، با تمام این احوال طی تابستان سال گذشته به ما گفته شده بود که نقشه‌های مترو آماده نیست اما یک دفعه از برج هفت سال گذشته شرکت مترو اصفهان از روش‌های مختلف اعلام کرد که مترو از چهارباغ عبور کرده و ما نیز برحسب وظیفه خود شکایت کردیم و این قاضی است که دستور توقف یا ادامه پروژه مترو را می‌دهد.
امین‌پور در رابطه با عبور مترو از سی‌وسه‌پل نیز اظهار داشت: برخی نظرات در این رابطه داده می‌شود که ممکن است درست یا غلط باشد اما من در مصاحبه‌هایم نظر کارشناسی نمی‌دهم، چون قبل از اینکه این طرح اجرا شود، کلیه مشخصات نقشه‌ها، زمین‌شناسی، ژئوتکنیک، نحوه ساخت و اجرا توسط مجموعه متخصصین میراث فرهنگی بررسی می‌شود.
این گفته امین‌پور شش سال پیش نیز در این رابطه با عدم عبور مترو از چهارباغ گفته شده بود و گویی این پروسه باید در رابطه با عبور مترو از سی‌وسه‌پل نیز انجام گیرد تا بازی تازه‌ای برای تخریب آثار تاریخی شروع شود.
نظر شما