بی اطلاعی مجلس از اجرای هدفمندسازی یارانه‌ها و پاسخ دیرهنگام دولت

نسرین وزیری: قانونی که اجرای آن از ابتدای مهرماه وعده داده شده بود اما به آبان ماه موکول شد تا با امید پرداخت یارانه‎های نقدی به مردم همراه باشد. یارانه‏هایی که مدت پرداختشان هم مشخص نیست و نگرانی از عدم تناسبش با افزیش قیمت حامل‎های انرژی بویژه در مورد قبوض برق و گاز و نرخ بنزین، نه تنها در میان مردم که در میان نمایندگانشان هم شیوع یافته است. به همین دلیل است که از یک ماه پیش تا کنون چندین بار نمایندگان در جلسات علنی و کمیسیون‎های غیرعلنی خواستار ارائه گزارشی از سوی دولت در مورد نحوه اجرای هدفمند کردن یارانه‎ها شده بودند.

مصطفی کواکبیان نماینده سمنان که دوبار این درخواست را در جلسات علنی مجلس مطرح کرد، از هیات رئیسه مجلس خواست که اگر امکان ارائه توضیحات دولت در جلسات علنی نیست، لااقل رئیس جمهور یا وزیر اقتصاد در جلسه‎ای غیرعلنی، پاسخگوی سوالات و نگرانی‏های نمایندگان باشند. صادق محصولی هم که چندی پیش مهمان کمیسیون اقتصادی مجلس بود با موجی از گلایه‏های نمایندگان در این‏باره مواجه شد.

الیاس نادران با اشاره به اینکه دولت آمارهای سازمان‎های جهانی را که منتقدانش به آنها استناد می‎کنند، بعضا غیرموجه و مشکوک می‎داند، به وزیر رفاه گفت: با این حساب چرا نباید به اینکه در اجلاسی بین المللی از فعالیت‎های ایران در زمینه مبارزه با پولشویی و هدفمند کردن یارانه‎ها تقدیر می شود نباید شک کنیم؟ بویژه آنکه هیچ چیز هم از مراحل اجرای هدفمند کردن یارانه‎ها نمی‎دانیم. غلامرضا مصباحی مقدم رئیس کمیسیون ویژه بررسی طرح تحول اقتصادی  نیز با گلایه از دولت برای عدم اطلاع‎رسانی به مجلس درباره مراحل هدفمند کردن یارانه‎ها با کنایه به وزیر رفاه گفت: نگذارید حرفی بزنیم آبرو ریزی شود که کسانی که باید مراحل اجرای هدفمند کردن یارانه‎ها را بدانند هم از آن بی‎اطلاع هستند.

اگرچه وی پرهیز داشت که این مطالب را به شکل علنی مطرح کند اما با پایان مهرماه و به سر آمدن زمان موعود برای اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‎ها، مصباحی مقدم نیز علنا لب به گلایه گشود و چگونگی شیوه دولت در آزادسازی قیمت حامل‏های انرژی، مبالغ پرداخت شده و دیگر مسائل مربوط به اجرای این قانون را از ابهامات کمیسیون ویژه بررسی طرح تحول اقتصادی برشمرد که دولت پاسخی به آنها نداده است.

در پاسخ به این انتقادات بود که محمدرضا میرتاج‎الدینی معاون پارلمانی رئیس جمهور از اعلام آمادگی دولت برای تشریح روند اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‏ها در جلسه‎ای غیر علنی در مجلس خبر داده و بگوید: دولت در مقام اطلاع‎رسانی است و با تدبیر و حساب شده این کار را انجام می‎دهد. البته او با دعوت از نمایندگان برای کمک به اجرای هرچه بهتر قانون هدفمند کردن یارانه‏ها، این کنایه را هم مطرح کرد که «درست است که نمایندگان در بیان نظراتشان آزادند ام اگر قرار باشد در اجرای مرحله به مرحله قانون هدفمند کردن یارانه‎ها ابهام آفرینی شود، ما با مشکل مواجه خواهیم شد.»

وی با تاکید بر اینکه واریز کردن یارانه نقدی به حساب مردم آرامشی را در جامعه ایجاد کرده است، گفت: از هر زمان که قیمت ها را آزاد کنیم و از همان ماه خواهید دید که مردم مدیریت مصرف انرژی را در دست خواهند گرفت به طوری که ما با کاهش مصرف انرژی در کشور مواجه خواهیم شد و این به نفع خود مردم است.چرا که هر کسی که مصرف انرژی بیشتری داشته باشد، یارانه نقدی کمتری خواهد داشت و هر کسی که مصرف انرژی کمتری داشته باشد از یارانه نقدی بیشتری برخوردار خواهد بود.

محمود احمدی‎نژاد نیز شنبه شب در رسانه ملی مستقیما با مردم گفت‎وگو خواهد کرد تا به آنها این اطمینان را بدهد که با اجرای این قانون، مشکلی برای آنها ایجاد نخواهد شد و یارانه‏های نقدی کفاف زندگی آنها را می‎دهد. گفت‎وگویی که بهروز مرادی مدیر عامل سازمان هدفمند سازی یارانه‌ها نیز مردم را به تماشای آن دعوت کرده است.

حضور رئیس‎جمهور در چنین برنامه‎ای اگرچه مغتنم و در راستای رفع نگرانی‏های عمومی است اما کمی دیرهنگام به نظر می‎رسد. تا آنجا که همتایان وی در قوای مقننه و قضاییه نیز به خیل هشدار دهندگن نسبت به عواقب اجرایی این قانون پیوستند. آیت‌الله صادق آملی لاریجانی رئیس قوه قضاییه هفته گذشته در جلسه مسئولان عالی قضایی با تاکید دوباره بر بررسی آثار مستقیم و غیرمستقیم اجرایی شدن هدفمند کردن یارانه‌ها گفت: باید میزان این تأثیر بر مردم به ویژه قشر آسیب‌پذیر بررسی و از آسیب‌های جدی بر آنان جلوگیری شود. علی لاریجانی رئیس مجلس نیز با هشدار نسبت به شیب حرکت دولت در اجرای این طرح به مسوولین توصیه کرد که در اجرا و زمان‌بندی این موضوع دقت لازم را داشته باشند تا مشکلی برای مردم به وجود نیاید و برای این منظور قانون هدفمندسازی را با همان شیب ملایم پنج ساله اجرا کنند.

کمیته نامعلوم مخالف هدفمندسازی
یکی از دلایل دولت برای تاخیر در اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‎ها و عدم افشای جزئیات اجرایی آن، جلوگیری از رشد تورم ناشی از اجرای این قانون بود. تورمی که دولت آن را بین 20 تا 25 درصد پیش بینی کرده اما در مرکز پژوهش‎ها و مجلس تا مرز 50 تا 70 درصد نیز ارزیابی شده است. آنچه که این افزایش نرخ تورم را در میانه محاسبات دولت و مجلس سبب شده، در نظر گرفتن تورم انتزاعی، مضاف بر تورم واقعی است.

از آنجا که نمایندگان مجلس هم‎صدا با مردم نگران این افزایش تورم هستند، هر نوع اقدام دولت برای کنترل آن را مورد تایید قرار می‎دهند. کما اینکه محمدرضا باهنر نایب رئیس سابق مجلس، علی‎رغم تمامی انتقاداتش به دولت، در اینباره اعلام کرد: اما نباید دولت را برای دادن برخی اطلاعات درباره قانون هدفمند کردن یارانه ها تحت فشار قرار دهیم چرا که اگر دولت اعداد وارقامی را قبل از ضرورت افشا کند آثار منفی خواهد داشت.

دلیل دیگر تاخیر و عدم شفافیت دولت که چندان مورد تایید مجلس نبود، وجود ستاد یا کمیته‏ای برای سنگ‎اندازی در مقابل اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‎ها بود. کمیته‎ای که از یکسال پیش خبر شکل‎گیریش از سوی رئیس‎جمهور و برخی اطرافیانش مطرح شده و حتی وزیر اطلاعات نیز وجودش را تایید کرده بود. اما آنقدر از جزئیات تشکیل چنین کمیته‏ای اطلاع رسانی نشد که نمایندگان همواره در مواجهه با آن با شک و شبهه سخن می‎گفتند.

این شبهات تا آنجا پیش رفت که مصباحی‏مقدم در جلسه کمیسیون اقتصادی با وزیر رفاه با اشاره به اظهار نظر برخی مسئولان در خصوص مجموعه‎هایی برای مقابله و زمین زدن طرح هدفمند کردن یارانه‎ها گفت: رسانه‎ها از ما سوال می‎کنند که آیا از این اقدامات و کمیته‎هایی که اعلام می‎شود خبری داریم یا نه ولی شما هم در اینباره توضیحی به ما نمی‎دهید.

از یکسو دولتمردان تشکیل چنین کمیته‎ای را به منتقدان اقتصادی دولت و رقیبان انتخاباتی وی نسبت می‏دهند که قصد دارند بر طبل ناکارآمدی دولت بکوبند و از سوی دیگر برخی منتقدان دولت از تبعات امنیتی اجرای آن ابراز بی‎اطلاعی می‎کنند و از تدابیر دولت برای کنترل چنین ناهنجاری‎هایی بی‎اطلاعند.

محمد خوشچهره اقتصاددان و نماینده مجلس هفتم، یکی از این افراد است که از لزوم بررسی عواقب اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‎ها و از اطلاع‎رسانی به مردم برای تحمل ریاضت اقتصادی ناشی از آن سخن گفته بود. اما اسماعیل احمدی مقدم فرمانده نیروی انتظامی با ابراز نگرانی از «فتنه اقتصادی» در مقابل اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‎ها از همراهی کامل نیروهای تحت امر خود با دولت برای کنترل امور خبر داد.

علی عبدالهی معاون امنیتی و انتظامی وزیر کشور نیز با بیان اینکه دشمن در زمینه هدفمندکردن یارانه‎ها در حال توطئه است و از مدتها قبل برنامه‎ریزی کرده، گفت: دشمن فرصت سوء استفاده از اجرای این قانون را نخواهد یافت.