بحران اخیر نظام سرمایهداری به بحث‌ها و مشاجرات فراوانی در باب ماهیت و مفهوم نظام سرمایهداری منجر شده است. در این میان هم بحث‌های اجتماعی و فرهنگی مطرح است و هم بحث‌های اقتصادی. عده‌ای معتقد‌ند نظام سرمایهداری به دلیل ماهیت بحران‌زای خود در حال فروپاشی است و عده‌ای بر این باورند که نظام سرمایهداری خود را از بند چنین بحران‌هایی به راحتی نجات خواهد داد. البته اقبال دوباره از آثار مارکس در سراسر جهان در همین چند ماهه اخیر نشان از غلبه رویکرد انتقادی به نظام سرمایهداری دارد، تا بدان‌جا که حتی راست‌گرایان نیز بر نقایص و کمبودهای این نظام صحه گذاشته‌اند. اما آنچه محل اختلاف است این است که آیا بحران ذاتی سیستم کاپیتالیستی است یا آنکه یک دوره گذار است و پس از چندی دوباره همه امور به حالت عادی باز خواهد گشت.
ریچارد ولف استاد اقتصاد دانشگاه ماساچوست در مقاله‌ای با عنوان «بحران سرمایهداری، اشباح مارکس» که صرفاً یکی از یادداشت‌های دنباله‌دار چند‌ماهه اخیر او درباره بحران اقتصادی است می‌نویسد: «امروز آن به‌اصطلاح بحران مالی یک دردنشان است. بیماری نهفته در پسِ آن همانا سرمایهداری است: نظامی اقتصادی که از مجادلات و ستیزه‌های مخرب و ریشه‌دار به سود تولید و توزیع کالاها و خدمات خود بهره می‌گیرد. کارگر و کارفرما برای چرخیدن چرخ‌های اقتصاد نیاز به همکاری متقابل دارند، و این‌همه در حالی‌که آنها دشمن قسم‌خورده همیشگی یکدیگر‌ند که درگیری‌ها و کشمکش‌های مقطعی‌شان به بحران می‌انجامد. این وضعیت امروز ماست. همچنین سرمایهداری کارفرمایان را در پیکارهایی بی‌پایان با و علیه یکدیگر درگیر می‌کند که ما آنها را «رقابت آزاد» می‌نامیم. رقابت آزاد نیز به‌طور مقطعی به صورت بحران‌ها و درگیری‌ها فوران می‌کند. و امروزه شاهد چنین اتفاقی هستیم.» او معتقد است سرمایهداری شبح خود را بر همه جا می‌افکند: نوعی خود‌انتقادی از نقایص پایه‌ای سرمایهداری که معتقد است جامعه مدرن می‌تواند به‌واسطه برقراری و تثبیت نظام‌های مختلف اقتصادی پسا‌سرمایه‌‌سالار بهتر از اینها عمل کند. این شبح انتقادی قد علم می‌کند تا تن سرمایهداری را به لرزه اندازد، آن‌هم درست زمانی که ـ در دوره‌های بحران همچون اکنون ـ کاپیتالیسم هواداران خود را از خود می‌راند. کارل مارکس با بیانی شاعرانه این شبح را کابوسی نامید که دست از سر سرمایهداری بر نمی‌دارد. (Capitalist Crisis, Marx's Shadow, Rick Wolff)
چنین نگرانی‌هایی درباره جهانی که در آن بسر می‌بریم، به جلسات، سمینارها و همایش‌های مختلفی در دنیا منجر شده است. همایش «کاپیتالیسم، جستاری در ماهیت و مفهوم» نیز به منظور واکاوی جنبه‌های فراون این پدیده و همچنین تأثیرات مستقیم و غیر‌مستقیم آن برای جهان امروز و آینده به وسیله بسیج دانشجویی دانشکده علوم اجتماعی با همکاری مرکز تحقیقات علم و دین، بسیج های دانشجویی دانشگاههای شهید بهشتی، امام صادق و علامه طباطبایی تدارک دیده شده است. این همایش چهارشنبه 4 دی‌ماه از ساعت 14 تا 20 در تالار شریعتی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران واقع در بزرگراه جلال آل‌احمد، زیر پل گیشا برگزار می‌شود.
برنامه همایش به شرح زیر است:
• شهرام پرستش (سرمایهداری و ارزش‌های متعالی) 15: 14 - 14:45
• وارث (دموکراسی و نظریه بازار) 14:45 - 15:30
• ناصر فکوهی ( بحران اقتصادی یا اجتماعی) 15:30- 16:15
• ابراهیم فیاض (بحران معنایی سرمایهداری و بحران اقتصادی) 16:15- 16:45
• میزگرد تخصصی: مسعود درخشان/ موسی غنی‌نژاد/ محمد مالجو (بازار در نظام سرمایهداری با عطف به بحران مالی سال 2008 ) کارشناس مجری: دکتر زریباف. 17:30 - 19:30
نظر شما