با اعلام ویژگی‌های طرح جدید که بر حق تردد همگانی شهروندان تأکید شده است و همه خودروها اعم از پلاک زوج یا فرد، بدون ممنوعیت اما با محدودیت می‌توانند در محدوده تردد داشته باشند، یک نکته بسیار مهم به ذهن متبادر میشود و آن اینکه؛ محور سیاست جدید ترافیکی حذف ممنوعیت و ایجاد قواعدی است که سبب افزایش اختیار عمل شهروندان برای تنظیم رفتار ترافیکی‌شان میشود. امری که از رویکرد انسان‌محوری در شهر سرچشمه می‌گیرد. لحاظ وضعیت اجتماعی در مدیریت شهر ارتقای فرهنگ ترافیکی شهروندان را در پی دارد.
توجه ویژه به ساکنان محدوده
به اذعان کارشناسان شهری محدوده فعلی «زوج و فرد» از کارایی لازم برای تحقق سیاست‌های ترافیکی برخوردار نیست. یکی از دلایلی که این طرح را باید ناکارا دانست، ممنوعیت ترافیکی برای ساکنین محدوده است. این ممنوعیت در درازمدت سبب کاهش سرزندگی اجتماعی و زیست شبانه محدوده شده است. برخی از ساکنین نیز در طول سال‌های اجرایی طرح برای دور زدن ممنوعیت ترافیکی، اقدام به خرید خودروهای متعدد کرده‌اند. به نحوی که سرانه تعداد خودرو و موتورسیکلت در میان ساکنین محدوده افزایش چشم‌گیر داشته است. به این مسئله باید رشد تخلفات ترافیکی مانند مخدوش کردن پلاک خودروها را نیز افزود. در طرح جدید ترافیکی که برای جایگزینی طرح فعلی «زوج و فرد» اعلام شده است، به این مسئله توجه ویژه شده به طوری که ساکنین محدوده فعلی «زوج و فرد» از تخفیف 50 درصدی عوارض تردد بهره‌مند شده‌اند. ضمن اینکه خروج ساکنین پیش از ساعت 8:30 و ورود آن‌ها پس از ساعت 17 مشمول عوارض تردد نمی‌شود. علاوه بر امتیازات ویژه سکونت در محدوده، امکان تردد رایگان در طول هر فصل به مدت 20 روز برای آنان مهیا شده است. این سیاست ترافیکی مدیریت و عقلانیت بیشتر رفتار ترافیکی شهروندان را در پی خواهد داشت. موضوعی که سبب تقویت انسان‌محوری در شهر میشود.
رشد عقلانیت در رفتار ترافیکی
یکی از تغییراتی که سال 98 در محدوده ترافیکی «زوج و فرد» اعمال میشود، اعطای حق تردد رایگان خودروها به مدت 20 روز در هر فصل است. در محدوده جدید ترافیکی (محدوده کنترل آلودگی هوا) همه خودروها اعم از پلاک زوج یا فرد می‌توانند از سهمیه شناور تردد استفاده کنند. در طرح فعلی «زوج و فرد» خودروهای با پلاک فرد در هر فصل حداکثر 26 روز و خودروهای با پلاک زوج حداکثر 39 روز مجاز به تردد در محدوده هستند و بیش از این مشمول عوارض تردد مانند تردد در محدوده طرح ترافیک (طرحی که در محدوده مرکزی شهر اعمال میشود) می‌شوند اما در طرح جدید، تعداد روزهایی که امکان تردد رایگان وجود دارد 20 روز است که به اختیار شهروندان قابلیت شناور دارد. تأکید بر بیست روز با لحاظ کاهش بار ترافیکی و آلودگی هوا است. از سویی، عوارض تردد در محدوده برای خودروهایی که مازاد بر سهمیه خود قصد تردد دارند، نصف مبلغ عوارض تردد در محدوده طرح ترافیک (طرحی که در محدوده مرکزی شهر اعمال میشود) است. به این ترتیب طرح آتی ترافیکی (جایگزینِ طرح «زوج و فرد») به لحاظ اقتصادی نیز برای شهروندان به صرفه‌تر است و اختیار عمل شهروندان را برای انتخاب روز تردد، بالا می‌برد. طرح جدید سبب ترغیب شهروندان به مدیریت زمان و هزینه میشود و این مهم به رشد عقلانیت در رفتار ترافیکی شهروندان کمک می‌کند.
سیاست جدید ترافیکی گامی به‌سوی مدیریت هوشمند شهر
از ملزومات مهم مدیریتی در کلان‌شهرها غیرشخصی شدن و ضابطه‌مندی امور است. روابط خارج از ضابطه سبب شکل‌گیری فضای شخصی میشود که این مسئله فرصت بروز سوءاستفاده و رانتیر شدن امور را به وجود می‌آورد. اداره شهری مانند تهران به سبک سنتی و بدون بهره‌مندی از لوازم مدرن سبب شکل‌گیری فساد اداری میشود. حوزه مدیریت شهری و شهرداری نیز از این قاعده خارج نیست. حمل و نقل و ترافیک به شکل امروزی آن در تهران نیازمند بکارگیری اصول و لوازم مدرن مدیریتی است. چگونگی تردد خودروها در شهر تهران از چنان اهمیتی برخوردار است که دور و بر آن رانت‌های عجیب و غریبی شکل گرفته بود. رویکرد جدید مدیریت شهری با ارائه طرح‌های جدیدی مانند طرح ترافیک 97، طرح کاهش (کنترل آلودگی هوای شهر) و در دستور کار بودن تغییر سیاست تردد نوبتی یا همان «زوج و فرد» درصدد ایجاد زیرساخت‌های شهر هوشمند برآمده است. این رویکرد با خارج کردن مدیریت شهر از حالت سنتی، اهداف مهمی مانند کاهش بار ترافیکی شهر و کاهش آلودگی هوا را پی گیری می‌کند. حلقه دوم (محدوده کنترل آلودگی هوا) که سال آینده جایگزین محدوده فعلی «زوج و فرد» میشود در واقع امتداد سیاست مدیریت هوشمند شهر است. این رویکرد در عمل تأثیرات بسیار مهمی را در زمینه ترافیک و آلودگی هوا در پی داشته است. کاهش بار ترافیکی محدوده طرح در مرکز شهر، بهبود هوای شهر در سال 97 که بنا به نظر کارشناسان زیست‌محیطی حداقل نیمی از آن متأثر از سیاست‌های جدید ترافیکی است، از جمله نتایج رویکرد نوین در اداره شهر است. از جمله شاخص‌های اخیر مدیریت هوشمند شهر می‌توان به ایجاد سامانه «تهران من»، سیمفا، کنترل مکانیزه ترافیک و ... اشاره کرد.
به طور کلی تغییر سیاست ترافیکی «زوج و فرد» با هدف کاهش ترافیک و آلودگی هوا، در نظر داشتن ساکنان محدوده، عدالت اجتماعی و ممنوعیت زدایی از شهر صورت می‌گیرد. طرح تردد نوبتی یا همان «زوج و فرد» از سال 1383 در حال اجرا می‌باشد و بنا به ارزیابی‌های صورت گرفته در زمینه کاهش آلودگی هوا و ترافیک و دیگر اهداف اجتماعی‌اش دچار ناکارآمدی و لذا عدم موضوعیت اجرایی شده است. این طرح افزایش تخلفات رانندگی مانند مخدوش کردن پلاک خودروها را در پی داشته است. همچنین، شاخص سرانه مالکیت خودرو و موتورسیکلت در میان ساکنان محدوده، افزایش بیش از حد معمول را نشان می‌دهد.
۴۲۴۲
نظر شما