کنترل مصرف بنزین وظیفه مردم است یا خودروسازان؟

مریم یعقوبی: کارت سوخت به‌عنوان ابزاری برای کنترل مصرف و مقابله با قاچاق معرفی‌شده است اما طی سال‌های گذشته و بعد از سهمیه‌بندی بنزین در دولت دهم، استفاده از این کارت به‌نوعی از هدف خود دور شده و نقش خود را به‌درستی بازی نکرد. بسیاری از افراد به دلیل کم بودن سهمیه نسبت به نیاز روزانه به بنزین اقدام به خرید بنزین از کارت سوخت تاکسی‌داران و برخی جایگاه داران می‌کردند. این موضوع منجر به ایجاد فساد دونرخی شدن غیررسمی بنزین شد.

کاهش سهمیه‌ها و افزایش قیمت بنزین سهمیه‌ای درنهایت منجر شد نمایندگان مجلس شورای اسلامی در رسیدگی به لایحه اصلاح قانون بودجه سال ۱۳۹۵ با حذف بند «ح» تبصره ۱۴ قانون بودجه ۱۳۹۵ با حذف کارت سوخت موافقت کردند و عملاً بنزین سهمیه‌ای باقیمت لیتری ۷۰۰ تومان در شهریورماه سال ۹۵ جای خود را به بنزین تک‌نرخی باقیمت آزاد لیتری ۱۰۰۰ تومان داد.

باوجود گران شدن بنزین طی سال‌های گذشته میزان مصرف تنها در مقاطعی کوتاه از زمان کاهش یافت، اما باگذشت چند روز یا چند ماه از تغییر نرخ سوخت مجدداً میزان مصرف بنزین روند صعودی خود را پیش‌گرفته و دولت و نهادهای مرتبط با مصرف سوخت بازهم از کنترل مصرف عاجز ماندند.

به نظر می‌رسد اصلاح الگوی مصرف بنزین در کشور نیازمند مطالعه و پژوهش‌های بیشتری بوده و در بلندمدت به نتیجه خواهد رسید. پس باید فعلاً عطای کنترل مصرف بنزین از سمت جامعه را به لقای آن بخشید و به سمت دیگر معادله پرداخت. اما کارت سوخت ابزاری است که تنها سمت مردم و مصرف‌کنندگان قرار دارد، در حالی که لایه حاکمیتی و تصمیم‌گیر هم می‌توانند با تغییر در برخی روندها و قوانین میزان مصرف بنزین را پیش از مصرف‌کنندگان کنترل کرده و شاید کاهش دهند.

بنابراین باید گفت در معادله مصرف بنزین دو طرف وجود دارد تولید کننده خودرو و مصرف کننده . قطعا مصرف‌کنندگان وسایل نقلیه نیاز به اصلاح الگو و فرهنگ‌سازی دارند اما اگر این فرهنگ‌سازی صو.رت گرفت اما خودروها همچنان پرمصرف بود چه باید کرد؟

در طرف دیگر این معادله، خودروسازان و واردکنندگان قرار دارند. طی سال‌های گذشته مدل‌های مختلفی از خودروهای چینی توسط خودروسازان وارد کشور شد. با بررسی مدل‌های این خودروها و میزان مصرف بنزین در آن‌ها می‌بینیم اغلب این خودروها در کشورهای سازنده به‌عنوان خودروی با مصرف متوسط رو به بالا معرفی‌شده و در فهرست خودروهای مقرون‌به‌صرفه برای مصرف‌کننده قرار نمی‌گیرند.

بر اساس آخرین آمارهایی که راهنمایی و رانندگی درباره خودروهای تولید شده، منتشر کرده نشان می دهد در کل کشور بیش از  ۲۰ میلیون خودرو شماره گذاری شده است که یک پنجم آن معادل ۴میلیون خودرو، سهم شهر تهران است. همچنین تعداد موتورسیکلت هایی که در شهر تهران وجود دارد، ۳میلیون است. حال باید سرانه مصرف سوخت هر یک از این خودروها را محاسبه کرد تا در نهایت از انتخاب مدل خودروهای وارداتی یا تولیدی به تفاوت های میزانمصرف بنزین در کشور پی برد.

قیمت ارزان‌ برخی از خودروها -البته پیش از رشد نجومی قیمت خودرو طی یک سال گذشته- تنها عاملی بود که مصرف‌کننده ایرانی به آن اقبال نشان داده و صف خرید و ثبت‌نام برای آن‌ها بدون در نظر گرفتن میزان مصرف بنزین و صرفا با انتخاب مدل و قیمت وشرایط و تسهیلات و شاید حاشیه سود آن تشکیل شد.

گفتنی است در میان مؤلفه‌های انتخاب خودرو در کشور ما میزان مصرف جزء آخرین شاخص‌ها قرار دارد و علت آن‌هم شاید یارانه‌ای باشد که دولت روی هر لیتر بنزین به مصرف‌کننده می‌پردازد.

در این گزارش با انتخاب ۳۸ مدل از پرفروش‌های بازار خودرو میزان مصرف آن‌ها را بررسی کرده‌ایم. البته پیگیری‌های خبرنگار خبرآنلاین برای یافتن تعداد هر یک از این خودروها به‌صورت پلاک شده به نتیجه‌ای نرسید.

نگاهی به خودروهای پرطرفدار نشان می‌دهد کم‌مصرف‌ترین خودرو در بازار کشور MVM مدل S۱۱۰ با حدود ۴ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر و پرمصرف‌ترین خودرو از همان برند اما مدل ۵۵۰ آن با بیش از ۸ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر است.

البته این میزان مصرف به‌طور متوسط در سرعت حداقل ۶۰ تا ۸۰ کیلومتر سنجیده شده اما در ترافیک‌های مثال‌زدنی شهرهای بزرگ کشور قطعاً میزان مصرف بیش از این اعداد خواهد بود.

۲۲۶۲۲۶