خبرآنلاین در آغاز ماه مبارک، تفسیر این متفکر ربوده شده را از آغاز ماه رمضان با عنوان فرصتی برای تحول در جهان اسلام و مسئولیت ما در مقابل اسرائیل منتشر کرد. خوش است در پایان این ماه خدا، به نقل از کتاب «گام به گام با امام موسی صدر» خطبه ای دیگر از این اندیشمند متفاوت اندیش را به مناسبت عید فطر مرور کنیم. او دغدغه های متفاوتی داشت و این دغدغه ها، دریافت او را از قران متفاوت می کرد. « دغدغه‌های اجتماعی امام موسی صدر، او را به دریافت متفاوتی از آیات قرآن می‌رساند.» متن این خطبه به شرح زیر است:
بسم الله الرحمن الرحیم. اذا جاء نصر الله و الفتح. و رأیت الناس یدخلون فی دین الله افواجا. فسبّح بحمد ربک و استغفره انّه کان تّوابا. (سوره‌ی نصر)
چون یاری خدا و پیروزی فراز آید؛ و مردم را بینی که فوج فوج به دین خدا درآیند. پس به ستایش پروردگارت تسبیح گوی و ازاو آمرزش بخواه، که او توبه پذیر است.
بسم الله الرحمن الرحیم. قد افلح من تزکّی. و ذکر اسم ربّه فصّلی. بل تؤثرون الحیاه الدّنیا. و الآخرة خیر و أبقی. إنّ هذا لفی الصّحف الأولی. صحف إبراهیم و موسی.
هر آینه پاکان رستگار شدند؛ آنان که نام پروردگار خود را بر زبان آوردند و نماز گزاردند. آری، شما زندگی این جهان را بر می گزینید، حال آنکه آخرت بهتر و پاینده تر است. این سخن در صحیفه های نخستین است: صحیفه های ابراهیم وموسی.
پرداختن زکات روز عید فطر
معنای زکات در عید فطر در سوره‌ی اعلی بیان شده و نیز دربسیاری از دعاهای مخصوص امروز آمده است. حتی در تنها خطبه ای که در باره‌ی زکات از حضرت امیرالمؤمنین علی (ع) به دست ما رسیده به دادن زکات تأکید شده است. شما می‌دانید که پرداختن زکات روز عید فطر بر هر شخصی که توانائی مالی دارد واجب است و باید از طرف خود و خانواده و همه کسانی که سرپرستی آنها را بر عهده دارد زکات بپردازد. بدون شک، این مسأله به تعمیق احساس انسانی اشاره دارد. تأکیدی است بر این‌که انسان، انسانی که خدا می خواهد، انسانی که خداوند از او خشنود است، انسانی که اسلام می خواهد تربیت کند، انسانی که اسلام برای اوست و از او و به سوی اوست، مادامی که رنجدیدگان، گرسنگان و فقیرانی در اطراف او وجود دارند، نباید احساس خوشی کند. اسلام مسلمانی را نمی پسندد که سیر می خوابد در حالی که همسایه او گرسنه است. همان‌گونه که امیرالمؤمنین می فرماید: «آیا بدین بسنده کنیم که مرا امیر مؤمنان گویند و در ناخوشایندی های روزگار شریک آنان نباشم؟ یا در سختی زندگی نمونه ای برایشان نشوم؟ ( نهج البلاغه، نامه ۴۵۹)
به این ترتیب، کسی که شب، سیر می خوابد در حالی که همسایه او گرسنه است، به خدا ایمان ندارد. انسانی که می تواند گرسنگی همسایگان، درد و رنج دوستان، ناتوانی فقیران، و نیاز درماندگان را مشاهده کنند و همراه فرزندان اش روزگار را شاد و مسرور سپری کند، انسانی نیست که خداوند ازاو خشنود باشد. اما انسانی که مورد رضایت خداوند است، کسی (است) که خداوند او را مصلح، موفق و خوشبخت می داند، کسی (است) که اسلام او را انسان می داند:
قد أفلح من تزکّی
و ذکر اسم ربّه فصلّی
بل توثرون الحیاه الدّنیا
و الآخره خیر و أبقی.
رستگار شد آنکه پاک شد؛
و نام پروردگار خویش برد و نماز گزارد.
نه، که شما زندگی این جهان فرودین را بر می گزینید؛
حال آنکه پسین بهتر و پاینده‌تر است.
وظیفه انسان با پرداخت زکات مال پایان می‌پذیرد؟
حتی برای منافع و مصالح شخصی هم لازم است آخرت را بر دنیا ترجیح دهیم. پس خوشبختی انسان وقتی تحقق می‌پذیرد که برادر او هم با او شادمان باشد و همسایه اش قبل از او سیر گردد و دوست اش پیش از او احساس راحتی و آرامش کند. اسلام از ما می‌خواهد که باور کنیم روح و کالبد ما از یک متر و نیم پیرامون مان گسترده‌تر است. اسلام از ما می‌خواهد که وجودی گسترده داشته باشیم. هنگامی که دوستی بیمار می شود باید احساس درد کنیم؛ و اگر همسایه شما از سرما می لرزد، باید احساس سرما کنید. اگر خویشان تان گرسنه اند، باید احساس گرسنگی کنید. بله، اسلام این گونه می خواهد. اسلام می‌خواهد که این احساس را گسترش و تعمیم دهد و این پیوند را عمیق سازد. اسلام می‌خواهد از ما انسانی بسازد که فراتر ازابعاد جسمانی مان باشیم. از همین رو، پرداخت زکات در روز عید فطر واجب شده است.
بدون شک، شما، قبل از نماز، زکات را پرداخته اید. ولی آیا تصور می کنید وظیفه انسان با پرداخت زکات مال پایان می‌پذیرد؟ به عقیده من زکات مال نماد و نشانه ای است از ضرورت پرداخت زکات در همه چیز. امروز همان گونه که از مال خود به همسایه، فقیر، یا خویشاوندان تان زکات پرداخته اید، بیایید از نعمت سلامتی خویش، از شادمانی، از سرور، از تجارب و علم خود، از فکر و اندیشه تان به نیازمندان زکات پرداخت کنید. چه ایرادی دارد که دست پیوند و دوستی را به سوی کسی دراز کنید که با او قطع رابطه کرده اید در حالی که به شما نیازمند است و شما به او محتاج نیستید؟ آیا ایرادی دارد که به انسان کم تجربه ای کمک کنید یا بی سوادی را تعلیم دهید یا در دل یک انسان افسرده و غمگین نهال شادمانی بکارید؟ این ها همه زکات است. قطعاً زکات مال رمز و اشاره ای است بر زکات‌های دیگری که در ورای آن نهفته است.
به طور خلاصه، ای مسلمان، اسلام از تو می خواهد که شب ظلمانی همسایه ات را پیش از خانه خویش روشن و نورانی کنی. به همین جهت می گوید پیش از آنکه نماز بگزاری و به خانه برگردی و عید را جشن بگیری، زکات ات را بپرداز. اسلام از تو می خواهد که پیش از احساس خوشحالی در درون خویش، آن را به منزل همسایه ات ببری. این است رمز اسلام و معنای عید. این است برکت عید. از خداوند می خواهیم که این عید بزرگ برای ما روزی مبارک گردد و روزی باشد که در آن به وظایف خود عمل کنیم. والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته.
متن سخنرانی استاد محمد سروش محلاتی را درباره نگاه های متفاوت امام موسی صدر اینجا بخوانید.
/6262
نظر شما