مطابق گفته‌های پژوهشگران زبان‌شناسی و ایران‌شناسی (ازجمله: دکتر جعفر سپهری) «گر» یا «کر» که با واژگانی مانند گریوه و گریبان هم‌ریشه است، تداعی‌کننده‌ی مفهوم سرفرازی، سرکشی، و همچنین به معنای کوهستان است. «گر» در نام‌هایی مانند گرچال (دشتی مرتفع در لواسان)، گرپادگان (گلپایگان)، گریاشان (چشمه‌ای در نزدیکی سنندج)، گروس (نام قدیمی بیجار)، و بسیاری نام‌جاهای دیگر دیده می‌شود. در همه این جاها، همچنین در نام پرنده کرکس، بلندی، سرزندگی، و سرفرازی به ذهن خطور می‌کند. «گر» به معنای آتش هم هست (آگر در زبان کردی، گُر گرفتن،...) که آن نیز دلالت بر فروزندگی و سرکشی می‌کند.
کوهستان کرکس واقع در شهرستان نطنز که بلندترین قله‌ی آن نزدیک به ۳۹۰۰ متر ارتفاع دارد، نام زیبا و پرمعنای خود را به دلیل احترامی که ایرانیان برای این نعمت بزرگ خداوندی قایل بوده‌اند، به دست آورده است. اما، شوربختانه در سال‌های اخیر با معدن‌کاوی‌های بی‌شمار، چنان بر این کوه بی‌حرمتی روا داشته‌اند که گویی مردم این سرزمین نه‌تنها قدر کوهستان را نمی‌دانند، بلکه با آن دشمنی می‌ورزند! البته، واقعیت این است که فقط گروهی بسیار کوچک هستند که چنین بی‌رحمانه با کوه رفتار می‌کنند. اینان، با ادعای ارزآوری و اشتغال‌زایی اما در واقعیت با خوردن از سرمایه‌های طبیعی کشور، به یک نوع توسعه‌ی اقتصادی ناپایدار دامن می‌زنند. این گروه، ارز خارجی را به ازای فروش دارایی‌های طبیعی و ملی به کشور می‌آورند (اگر در حساب‌های شخصی خود در خارج از کشور نگذارند!) و بسیار بیش از ایجاد شغل برای مردم، دغدغه‌ی درآمدزایی برای خودشان را دارند.
سال‌هاست که معدن‌کاری در کوهستان کرکس، به‌ویژه در محدوده روستای اوره، سبب تخریب جبران‌ناپذیر کوهستان و مراتع آن، ایجاد گردوخاک فراوان، آلودگی صوتی ناشی از آمدوشد کامیون‌های پرشمار و انفجار، چندپاره شدن زیستگاه حیان وحش به علت کشیده شدن جاده‌های پرشمار، و زشت شدن چشم‌انداز منطقه شده است. این عوامل، نارضایتی عمیقی را در میان مردم منطقه دامن زده و از این‌رو بارها اقدام به تجمع اعتراضی کرده‌اند. برداشت سنگ از کوهستانِ پرشیب، سبب رانش زمین، تخریب پوشش گیاهی (چه به صورت مستقیم و چه بر اثر گردوخاکی که در منطقه پخش می‌شود)، از بین رفتن خاصیت جذب و ذخیره‌سازی آب، اختلال در نظام کشاورزی منطقه، و مرگ‌ومیر یا اختلال در زادآوری حیات وحش می‌شود.
نکته دیگری که مردم محلی و دوستداران محیط زیست منطقه بارها بر آن تأکید کرده‌اند، این است که برداشت‌های معدنی (به‌ویژه سنگ گرانیت) به‌علت به‌هم زدن ساختار زمین، موجب آزاد شدن گاز و مواد شیمیایی مختلفی می‌شود که می‌تواند به بروز بیماری‌های خطرناک مانند سرطان منجر شود.
در کشور ما که معضل آب روز به روز شدیدتر می‌شود، ضرورت دارد که کوه‌ها به خاطر آبزا بودن مورد حفاظت سختگیرانه و آینده‌نگرانه قرار گیرند. برداشت‌های معدنی، نوعی استفاده‌ی کوتاه‌مدت است که عواقب منفی آن جبران‌شدنی نیست؛ به این دلیل، و با توجه به نارضایتی‌های مردمی، مصالح کشور ایجاب می‌کند که مجوزهای معدن‌کاوی در کوهستان کرکس لغو شود.
* کنشگر محیط زیست و مدیر گروه دیده‌بان کوهستان
۲۳۵۲۳۷
نظر شما