محمود حاج زمان: قبل از اینکه بتوانید به 13.2 میلیارد سال قبل نگاه کنید، لازم است که تلسکوپ خود را به درستی کالیبره کنید. تنها در این صورت است که میتوانید مطمئن باشید اجسامی که در آینه تلسکوپ میبینید، واقعا به همان روشنی (و در نتیجه همان قدر دور) هستند که به نظر میرسند. اخترشناسان برای این منظور از تکنیکهایی مانند استفاده از ستارگان دوردست استفاده میکنند. اکنون یکی از اخترشناسان یک راهحل ساده برای کالیبراسیون ابزارهای نجومی پیشنهاد کرده است: قرار دادن یک لامپ در فضا!
به گزارش پاپساینس، برای هر دو دسته تلسکوپهای زمینی و فضایی، وجود جو باعث بروز یکسری عدم قطعیتها میشود. جو بخشی از نور را جذب میکند و ممکن است اندازهگیریهای تلسکوپ را تحت تاثیر قرار دهد. البته تلسکوپهای مداری مشکل عبور نور از میان جو را ندارند، اما اخترشناسان نمیتوانند کالیبراسیون آنها را از روی زمین، بدون تاثیر اثرات جو بررسی کنند.
وقتی قرار است اندازهگیریهای بسیار دقیقی را انجام دهید، لازم است بدانید چه میزان نور جذب میشود. برای حل این مشکل، جاستین آلبرت از دانشگاه ویکتوریا کانادا پیشنهاد داده که یک لامپ را در مدار زمین قرار دهیم. اخترشناسان میدانند که یک لامپ چقدر نور از خود ساطع میکند. با مطالعه این لامپ از روی زمین، آنها تعیین میکنند که چه میزان از نور لامپ توسط جو زمین جذب میشود، بنابراین میتوانند تاثیر آن را در مطالعات خود بر اعماق فضا لحاظ کنند.
آلبرت میگوید شما میتوانید از یک لامپ 25 وات استاندارد استفاده کنید که روشنایی آن معادل یک ستاره با قدر 12.5 است، یک جسم کاملا کمنور که به راحتی توسط اغلب تلسکوپها قابل شناسایی است. البته اخترشناسان باید روشنایی ناشی از مهتاب و زمینتاب را در نظر بگیرند. مشکلی که به گفته آلبرت با رنگ کردن بخشی از لامپ به رنگ مشکی، یا انجام اندکی محاسبات پایه قابل حل است.
البته می توان از یک لیزر قابل تنظیم نیز برای این کار استفاده کرد. در این حالت مساله اندکی پیچیدهتر میشود، زیرا برای کالیبره کردن هر تلسکوپ، باید لیزر را جابجا کرد. این دقیقا همان کاری است که لیزر نصب شده بر روی ماهواره کالیپسو که برای مطالعه ابرها و ذرات گرد و غبار موجود در هوا مورد استفاده قرار میگیرد، انجام میدهد. این کار با اندازهگیری انعکاس پرتوی لیزر سبزرنگی که از این ماهواره به سمت زمین نشانه رفته است، صورت میگیرد. آلبرت برای اثبات تئوری خود از عکسهای مربوط به نور این لیزر استفاده کرده است.
متغیرهای قیفاووسی
ایده قرارگیری یک لامپ در فضا چندان عجیب نیست. بسیاری از ماهوارههای مشاهدهای زمین از لامپهای رشتهای تنگستنی استفاده میکنند که به آنها کمک میکند میزان نور را به درستی اندازهگیری کنند. تلسکوپ فضایی هابل نیز از لامپهای تنگستنی و هیدروژنی بر روی مدارهای خود استفاده میکند. مشکلی که در خصوص هابل و دیگر ماهوارهها وجود دارد این است که روشنایی این لامپها در اثر نوسانات دمایی تغییر میکند. در نتیجه راهی برای بررسی متقابل نتایج هابل، با مقایسه لامپهای آن با مشاهدات زمینی وجود ندارد. استفاده از یک لامپ در فضا میتواند به حل این مشکل کمک کند.
اخترشناسان برای مدتها از ستارگان متغیر قیفاووسی دوردست به عنوان شمعهای استاندارد کیهانی استفاده میکردند. متغیرهای قیفاووسی ستارگان تپندهای هستند که آهنگ تپش آنها با میزان روشنایی ستاره مرتبط است. اخترشناسان با اندازهگیری ضربان ستاره، میتوانند درخشندگی مطلق آن را تعیین کنند. با اندازهگیری میزان روشنایی ظاهری این ستاره بر روی زمین، میتوان فاصله آن را از زمین تخمین زد. تاکنون تمام مطالعات کیهانشناسی بر این مشاهدات استوار بود. اما مطالعه جدیدی که در ماه گذشته منتشر شد، نشان میداد که این متغیرهای قیفاووسی ممکن است در حال از دست دادن جرم باشند؛ مسالهای که بر روی روشنایی آنها تاثیر میگذارد. در نتیجه اخترشناسان مجبور هستند که این تاثیر را در محاسباتشان در نظر بگیرند.
اندازهگیری دقیقتر پدیدههای نجومی نیازمند کالبراسیون بهتر ابزارها است. وجود یک لامپ در مدار زمین میتواند راه حلی ساده برای این منظور باشد. به همین دلیل آلبرت در نظر دارد با همکاری گروهی از دانشمندان، یک لامپ را با استفاده از بالون ارتفاع بالا به طبقات بالای جو بفرستد تا این نظریه را آزمایش کند.
50
نظر شما