این درست که در تمام جشنواره‌های دنیا قاعده بازی درشکل معمولش این است که داوران جشنواره را دبیر جشنواره - و در کشور ما معاونت سینمایی - انتخاب می کند و کسی هم حق اعتراض ندارد، ولی بپذیرید انتخاب‌کننده هم وظیفه دارد با توجه به قوت و وزن داوری شوندگان، دست به انتخاب تیم داوری بزند.
اتفاقی که در داوری این یکی دوساله جشنواره رخ داده و اتفاقا امسال تشدید شده به همین دلیل است. ترکیب داوری در قیاس با وزن داوری شوندگان، کاملا تعادل کفه‌های ترازو را برهم می‌زند واگر بحرانی پدید آمده به خاطر آن است که دست اندرکاران جشنواره در انتخاب داوران، کارشان را درست انجام نداده‌اند.
بگذارید از فوتبال مثال بزنم. حتی در یک مسابقه فوتبال هم کمیته داوران با توجه به حساسیت بازی تصمیم می‌گیرد. برای داربی استقلال و پرسپولیس یا از خارج داور می‌آورند یا از داور و کمک داوران داخلی که بالاترین رتبه را در رنکینگ جهانی داشته باشند، استفاده میکنند. تازه در فوتبال عرف است که اگر تیم‌ها روی داور یا کمک داور مشخصی حساسیت داشته باشند معمولا از آن داور برای بازی‌های آن تیم استفاده نخواهد شد.
البته معمولا یک داورخوب فوتبال بزرگترین فوتبالیست زمان خود نیست - حتی غالبا فوتبال حرفه‌ای را تجربه نکرده - اما لزوما عدالتش در مقاطع متفاوت اثبات شده است و تازه مهم تر ازهمه اینکه فوتبال را دوست دارد واز آن زیاد می‌داند.
باید پذیرفت که بخشی از اعتبار یک جشنواره فیلم رقابتی، بستگی به شرکت کنندگانش دارد ولی بخش اعظم این اعتبار درترکیب نام‌هایی است که این رقابت را داوری میکنند.
جشنواره امسال با این‌همه نام بزرگ به یک داربی حساس می‌ماند ولی تیم داوری‌اش به هیچ عنوان همسنگ شرکت کنندگانش نیست. چرا به رضا میرکریمی حق نمی‌دهید که این ترکیب، راضی‌اش نکند؟ وقتی اسم‌هایی مثل اسی نیک نژاد و حسن عباسی (یدالله قزوینی) در میان داوران وجود داشته باشد، چرا توقع دارید کسی معترض نشود؟
اسی نیک‌نژاد با آن سوابق عجیب وغریب وتهیه فیلم‌های آنچنانی در هالیوود برای داوری دعوت می‌شود به این بهانه که سی سال پیش سریال «پاییز صحرا» را ساخته که حضرت امام (ره) از آن خوششان آمده. یکی جواب بدهد که آیا فیلم‌هایی که ایشان در هالیوود تهیه کرده هم می تواند مورد تایید حضرت امام(ره) باشد؟ حاشا و کلا.
اما حسن عباسی، صاحب نظریه مشعشع «زنای ذهنی» که پیشتر، نظراتش درباره سینما وفیلم‌های سینمایی برجسته ایرانی شگفتی همگان را برانگیخته، هم اوست که «درباره الی» - همان فیلمی که دردولت نهم به عنوان نماینده ایران در اسکار معرفی شد - را مصداق لیبرالیسم اسلامی دانسته و افتخارش تحلیل سریال‌های «لاست» و «24» است و.... واقعا تخصص ایشان در امر سینماشناسی کجا و چطور و به چه کسی به اثبات رسیده است؟
چگونه انتظار دارید انتخاب چنین فردی با حداکثر زاویه با سینمای شریف ایران، واکنشی در فیلمسازان برنیانگیزد؟ البته درباره تیم داوری امسال وضعف و قوت اعضایش وخاستگاه‌هایشان ودلایل انتخاب هر یک می‌توان به تفکیک حرف زد ولی حضور فردی که سینمای نوین ایران را قبول ندارد و به رسمیت نمی‌شناسد، چه معنایی میتواند داشته باشد.
داوری کردن ایشان در جشنواره فیلم فجر به این می‌ماند که بنده را برای داوری ال کلاسیکو انتخاب کنند. آیا در آنصورت بازی رئال و بارسلونا، کوچکترین اعتباری خواهد داشت؟
آخر چطور می‌توان پذیرفت اسی نیک نژاد و حسن عباسی و ... فیلم‌های مهرجویی و کیمیایی و میرکریمی و حاتمی‌کیا و بزرگ نیا وفرهادی و تبریزی و میری و ... را داوری کنند؟ کلاه خودتان را کمی قاضی کنید لطفا. کمی هم به فکراعتبار جوایز جشنواره باشید. همین می‌شود که امثال میرکریمی جایزه گرفتن از این جشنواره را بااهمیت نمی‌دانند.
آنها که گفتوگوی ما با میرکریمی را نخوانده‌اند بدانند جمله جنجالی میرکریمی در جواب سئوال ما دقیقا این است:
سئوال: «فیلم‌های شما همیشه در جشنواره‌های گذشته مورد تحسین واقع شده است. امسال چقدر برای دریافت سیمرغ امیدوارید؟»
میرکریمی: «بدون تعارف انگیزه‌ام را برای شرکت در بخش مسابقه جشنواره از دست دادم، نه به خاطر اینکه دوست ندارم جایزه بگیرم. چون به هر حال هر هنرمندی دوست دارد مورد تشویق قرار بگیرد و مورد توجه واقع شدن نیروی خوبی برای ادامه مسیر فراهم می‌کند، ولی امسال متاسفانه جشنواره از مسیر حرفه‌ای‌اش خارج شده است و نوع انتخاب فله‌ای فیلم‌ها برای بخش مسابقه و انتخاب هیئت داوران یک نوع نخبه‌ستیزی به عنوان سیاست اصلی جشنواره را نشان می‌دهد که در ارکان آن رسوخ کرده است و انگیزه حضور در رقابت را از فیلمسازان گرفته است. بنابراین خیلی برایم مهم نیست که از چنین جشنواره‌ای جایزه بگیرم.»
ظاهرا شایع شده که داوران، در پی مصاحبه میرکریمی با خبرآنلاین و انتقادش از ترکیب داوران، فیلم او را از مسابقه کنار گذاشته‌اند و داوری نکرده‌اند. کار عجیب و شتابزده ای است ولی ظاهرا برگزارکنندگان جشنواره و داوران، خودشان هم فراموش کرده‌اند که جشنواره دارد پز حضور امثال میرکریمی و تبریزی و مهرجویی و حاتمی‌کیا و... را می‌دهد وحضور آنها را باعث اعتبار جشنواره می‌داند. حالا که انتقاد کرده‌اند باید با این برخوردهای غیر منطقی مواجه شوند؟ اگر در این سینما کسی مثل میرکریمی نتواند انتقاد کند چه کسی میتواند؟ واقعا یادتان رفته که جشنواره اعتبارش را از امثال میرکریمی می گیرد؟
و ظاهرا دوستان یادشان رفته که مسعود ده نمکی - که حتما قرار است جوایز این داوران را درو کند- در جشنواره بیست وپنجم که «اخراجی‌ها» را داشت در پی جایزه نگرفتن فیلمش جنجالی آنچنانی به‌پا کرد و کار را به تحقیق و تفحص از داوری جشنواره توسط مجلس کشاند (داوران آن سال را یادتان هست؟ محمدعلی نجفی، علی نصیریان، جواد طوسی، محمد داودی، شهریار بحرانی،عبدالحمید قدیریان و محمدرضا هنرمند).
آن موقع با ده‌نمکی چه برخوردی شد؟ حالا میرکریمی با یک جمله انتقاد، باید با برخورد دفعی اینچنینی مواجه شود و حق تمام عوامل فیلمش تضییع شود؟ واقعا با این یک جمله انتقاد، دبیر جشنواره باید بیانیه صادر کند واز توهین به ساحت مقدس هیات داوران از آنان عذرخواهی کند و بر انتقاد، نام عقده گشایی، بی‌احترامی، تفرقه‌افکنی، بداخلاقی حرفه‌ای و هجمه‌های ناجوانمردانه بگذارد؟ کدام توهین؟ کدام هجمه؟ کدام عقده گشایی؟ این دیگر چه ادبیاتی است؟ آیا ادبیات مواجهه با انتقاد این است؟ یعنی تحمل یک جمله انتقاد اینقدر دشوار است؟ بی‌تحملی هم حدی دارد واقعا.
سئوال بزرگ اینجاست که چرا آن‌موقع که حسن عباسی به سینمای ایران مستقیما توهین کرد، آقایان مسعود شاهی و شمقدری و سجادپور بیانیه ندادند و به دفاع از سینمای ایران برنخاستند؟ چرا به سینما که حمله می‌شود آقایان سکوت میکنند ولی به افراد که بگویی بالای چشمتان ابروست، بر‌می‌آشوبند وبیانیه می‌دهند و به منتقدانشان بدوبیراه می‌گویند. واقعا چرا؟ تازه به توهین کننده محترم هم داوری جشنواره فیلم فجر را هدیه می‌دهند. جل‌الخالق.
اصلا مثل اینکه خودشان هم یادشان رفته که معاون سینمایی در دو گفتوگوی پیش از جشنواره چه گفت. اگر یادشان نیست، همینجا بخوانند:
جواد شمقدری: اعتراض‌ها نشانه شور ونشاط جشنواره و مقدس است. (گفتوگوی ویژه خبری شبکه دوم سیما - نقل از ستادخبری جشنواره - 12 بهمن 89)
جواد شمقدری: از همه دلسوزان و نخبگان و کارشناسان و سینماگران و علاقه مندان و مخاطبان سینمای ایران می خواهیم با دقت و دغدغه مضاعف فیلم های این دوره را که نشانه ای به آغاز اجرای این سیاست ها است زیر نظر گرفته و از نظرات خود ما را بهرمند سازند. بی‌تردید همه این اظهارنظرها برای اصلاح فرایندهای آینده به ما کمک خواهد کرد ( مراسم افتتاحیه - نقل از خبرگزاری فارس - 16 بهمن 89)
بالاخره تکلیف ما را مشخص کنید. انتقاد و اعتراض مقدس است یا نه؟ تعریف انتقاد و اعتراض را که نمی‌خواهید عوض کنید. می‌خواهید؟
54
نظر شما