پیتر اشتاین در ایران است و در جشنواره تئاتر فجر هنرنمایی کرده است. کارگردان بزرگی که حمید سمندریان خود را شاگرد او دانسته و از وی تقدیر کرده، اما اجرای او از فاوست بیشتر به یک شوخی شبیه بود تا اجرایی پروپا قرص و شایسته تقدیر و تشکر.
سال‌ها قبل کارگردانی به نام روبرتو چولی مدت‌ها با تئاتر ما شوخی کرد و امسال هموطن او پیتر اشتاین.مگر ما با کسی شوخی داریم؟! ظاهرا بله!
چند هفته قبل، اجرای نمایش «دایره گچی قفقازی» نوشته برتولت برشت را در برلینر انسامبل شاهد بودم. در سالنی که زادگاه آثار این نمایشنامه‌نویس بزرگ معاصر است و ظاهرا باید بهترین و کامل‌ترین اجراهای برشت را در آن جا شاهد بود. اما اجرای نمایش یاد شده، بیش از آن‌که حرفه‌ای و کامل به نظر می‌رسید، مخاطب را به یاد اجراهای دبیرستانی خودمان می‌انداخت.
به جرات می‌توان گفت آثار دانشجویی دانشکده‌های تئاتری خود ما از این کار یک سروگردن بهتر و حرفه‌ای‌تر بود. حال پیتر اشتاین در جشنواره فجر نمایشی را به روی صحنه برده است. چیزی که نه شباهتی به نمایش داشت و نه ایده خاصی را در بر می‌گرفت. انگار این کارگردان بزرگ تئاتر معاصر جهان آمده بود تا تماشاگر ایرانی ریخت و قیافه وی را ببیند و پولش را بگیرد و برود!
واقعا چه می‌کنیم و قرار است در جشنواره تئاتر فجر به چه اهدافی دست پیدا کنیم؟ زمانی که خود ما و مسئولان فرهنگی کشور، تئاتر و خانواده تئاتر را جدی نمی‌گیرند؛ وقتی از هر فرصتی برای ایجاد حواشی گوناگون در این عرصه استفاده می‌شود؛ وقتی تئاتری‌ها دستمزدهای قلیل و ناچیز خود را پس از ماه‌ها انتظار دریافت می‌کنند؛ وقتی تئاتر خصوصی و رقابت در این عرصه معنایی ندارد و وقتی صحبت از ایجاد کمپانی‌های تئاتری در کشور به یک شوخی یخ و بی‌مزه شبیه است؛ چگونه انتظار داریم کسانی همچون پیتر اشتاین در نگاه خوشبینانه با ما شوخی نکنند و با نگاهی کمی واقعی‌تر، بر سر ما و مسئولان فرهنگی‌مان کلاه نگذارند؟! جالب آن‌که بازهم از وی تقدیر می‌کنیم و لوح فلان و فلان به وی می‌بخشیم و یکی از مدیران تئاتری از اجرای نمایش او به عنوان اثری فاخر یاد می‌کند! انگار عادت کرده‌ایم، وقتی سرمان بی‌کلاه می‌ماند، لبخند بزنیم، فرافکنی کنیم و از افعال معکوس استفاده کنیم!
به هیئت انتخاب آثار خارجی تبریک می‌گوئیم و به آن‌ها یادآوری می‌کنیم، کسانی همچون پیتر اشتاین بر خلاف تئاتر ما، دارای کمپانی‌های تئاتری به شدت حرفه‌ای هستند. زمانی که از آن‌ها برای حضور در جشنواره تئاتر فجر دعوت به عمل می‌آوریم، بسیار محتمل است که آثار درجه سه کمپانی خود را معرفی کنند. آثاری که شاید اصلا ارتباط مستقیمی نیز با خود دعوت شونده نداشته باشند. در این میان بی‌برو برگرد پولمان را هدر داده‌ایم و باعث تفریح آن طرفی‌ها شده‌ایم.
به مسئولان فرهنگی نیز تاکید می‌کنیم، تئاتر ایران از منظر ایده، متن و مولفه‌های نرم افزاری، هیچ کم و کاستی از تئاتر جهان ندارد. تنها می‌ماند مسائل و مشکلات سخت افزاری همچون سالن‌ها و امکانات، که با کمی جدی گرفتن این حوزه از سوی مسئولان، به مرز خودکفایی در این زمینه خواهیم رسید و از هدر دادن ارز جلوگیری خواهیم کرد! آن‌وقت تئاتر جهان نیز با ما شوخی نخواهد کرد.
54144
نظر شما