پولدارهایی که با سیاست کاری ندارند

پویا دبیری مهر: «با سیاست کاری نداریم.» این جمله کوتاه نه تنها نظر محمد نهاوندیان، رئیس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران است، که سیاست همیشگی وی از ابتدای روی کار آمدنش در اتاق ایران بوده است.

سیاستی که رؤسای قبلی اتاق بازرگانی چندان در راستای آن حرکت نمی‌کردند، چه آنکه زمانی علینقی خاموشی و در دو دوره انتخابات ریاست جمهوری، از هاشمی رفسنجانی حمایت آشکار کرد و وی را اصلح دانست و اینگونه بود که پارلمان بخش خصوصی 28 سال رنگ و بوی سیاست را بر خود می‌دید. در دهه 60 اتاق بازرگانی در مواجهه با یک «پاتک سیاسی» موفق از کارزار بیرون آمد. همان زمانی که میرحسین موسوی دستور داد تا جنگ‌زده‌ها در اتاق بازرگانی اسکان دهند، اما منتقدان اتاق بازرگانی با این تصمیم مخالفت کردند و اعلام کردند که اتاق جای تجارت است نه اسکان آوارگان و جنگ‌زده‌ها. همین موضع‌گیری صریح هم باعث شد تا دستور میرحسین موسوی ملغی شود و هیچ‌گاه رنگ و بوی اجرا به خود نگیرد. اما با گذشت سال‌ها از رخدادهای سیاسی، بدنه اتاق بازرگانی سعی دارد نشان دهد که همچنان از سیاست به دور است.

محمد نهاوندیان در جلسه هماهنگی رؤسای کمیسیون‌های اتاق ایران در زنجان گفته است: جامعه التهاباتی دارد و اتاق بازرگانی باید در کاهش این التهابات نقش داشته باشد زیرا شکوفایی اقتصادی نیاز به آرامش دارد و آرامش جز با قانون مداری مهیا نمی‌شود.

وی در ادامه با تأکید بر کارکرد قانونی اتاق بازرگانی خاطرنشان کرد: اتاق یک نهاد قانونی است و کارکرد آن تابع میل اشخاص نیست. بنابراین در هر شرایطی اتاق بازرگانی باید کارکرد قانونی خود را انجام دهد و توفیق در انجام این وظیفه نیز با تعامل فعالان اقتصادی و ارکان حکومت امکان‌پذیر است. رئیس اتاق ایران افزود: نظرات شخصی و سیاسی نمی‌تواند برای تحقق وظایف اتاق دخالت کند و اتاق باید در خصوص سیاست‌ها و مدیریت اقتصادی کشور مشورت ارائه کند. نهاوندیان تعامل سازنده و نقادانه را مفید دانست و یادآور شد: اتاق بازرگانی در مجموع ظرفیت‌های خود در سراسر کشور کارکرد اجتماعی هم دارد و ما یک باشگاه یا حزب سیاسی نیستیم بنابراین مشی اتاق باید متین، مثبت، فعال و غیرجانبدارانه باشد.

وی افزود: جامعه التهاباتی دارد و اتاق بازرگانی باید در کاهش این التهابات نقش داشته باشد زیرا شکوفایی اقتصادی نیاز به آرامش دارد و آرامش جز با قانون‌مداری مهیا نمی‌شود. نهاوندیان خواستار آن شد که شأن اتاق بازرگانی فارغ از جهت‌گیری‌های سیاسی حفظ شود و افزود: زمانی حرف اتاق شنیده می‌شود که شبهه جهت‌گیری سیاسی در آن وجود نداشته باشد.

اتاق بازرگانی جای سیاست پیشگی نیست
اما آیا واقعاً پولدارهای اتاق بازرگانی خط و ربطی به سیاست ندارند و در کوچه پس‌کوچه‌های سیاست سرک نمی‌کشند؟ یکی از اعضای هیأت رئیسه اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران به «خبر» می‌گوید: اتاق بازرگانی ایران به دلیل ماهیت تجاری و اقتصادی اش، بیش از آنکه جای سیاست پیشگی باشد، جای تجارت پیشگی است. مسعود دانشمند در توضیح این موضوع گفت: اصولاً سیاست با اقتصاد همخوانی ندارد. همه کشورهای دنیا زمانی می‌توانند در اقتصاد رشد و توفیق داشته باشند که به جداسازی سیاست از اقتصاد بپردازند. وی افزود: هرچه قدر بازوی تأثیر‌گذاری سیاست بر اقتصاد قوی‌تر باشد، اقتصاد کشور شکننده‌تر خواهد بود.

وی با ذکر مثالی از تنش در روابط سیاسی ایران و آمریکا گفت: به عنوان مثال، سال‌هاست که رابطه سیاسی ایران و آمریکا دچار تنش است و این تنش تأثیر منفی خود را بر اقتصاد دو کشور گذاشته است. دولتمردان و مجموعه کشور باید به سمتی حرکت کنند که دو مقوله سیاست و اقتصاد را از یکدیگر جدا سازند تا منافع اقتصادی کشور دچار نقصان نشود. وی تصریح کرد: تبلور این حرکت هم در فعالیت‌های اتاق بازرگانی مشهود است و به همین دلیل می‌گوییم اتاق بازرگانی جای فعالیت سیاسی نیست. مسعود دانشمند در واکنش به این گفته که «همه فعالیت‌های اتاق بازرگانی، فارغ از مسائل سیاسی است» گفت: اینکه بگوییم هیچ یک از اقدامات ما عقبه سیاسی ندارد، غلط است، چرا که به‌هر جهت مجموعه دولت هم نگاه سیاسی به اتاق بازرگانی دارد.

دانشمند معتقد است که بخش خصوصی در جهت تولید سرانه ملی و افزایش توان اقتصادی کشور گام بر می‌دارد و از این منظر، اتاق بازرگانی سعی دارد خود را از فعالیت‌های سیاسی دور کند. وی در پاسخ به این سؤال که برگزاری انتخابات در اتاق بازرگانی یک فرآیند سیاسی محسوب می‌شود یا خیر؟ گفت: انتخابات الزاماً سیاسی نیست. ما برای تشکیل یک نهاد اقتصادی انتخابات برگزار می‌کنیم؛ همانطور که در ساختار نظام پزشکی نیز انتخابات برگزار می‌شود.
وی افزود: اتاق بازرگانی تنها تشکل خصوصی است که براساس قانون به وجود آمده است و مصوبات آن قابل اجراست.

اقتصاد از سیاست اثر بخشی دارد
یکی دیگر از اعضای اتاق بازرگانی ایران معتقد است که اقتصاد از سیاست اثر بخشی مستقیم دارد نمی‌توان این دو را از یکدیگر جدا ساخت. علی‌اصغر جمعه‌ای، رئیس اتاق بازرگانی سمنان در گفت وگو با «خبر» گفت: طبق قانون، اتاق بازرگانی یک تشکل غیرسیاسی است و صرفاً جنبه اقتصادی دارد و مصلحت هم اینست که در شرایط امروزین جامعه ایران، این نهاد اقتصادی وارد مسائل سیاسی نشود و از این حیث نگاه دکتر نهاوندیان و سیاست ایشان در این باره قابل قبول است. جمعه‌ای تصریح کرد: اما باید توجه داشت که افراد گرایش‌های سیاسی خاص خود را دارند و همین‌ها اعضای اتاق بازرگانی هم هستند، پس نمی‌توان با آنها مقابله کرد که نظر سیاسی نداشته باشند.

وی افزود: سؤال اینجاست که آیا اقتصاد کشور می‌تواند فارغ از مسائل سیاسی حرکت کند؟ اگر نمونه‌ای وجود دارد ارائه شود. اقتصاد کشور قطع به یقین از سیاست اثر بخشی دارد و نهاد‌های اقتصاد هم سیاست‌های مورد قبول خود را دارند و نمی‌توان آن‌را نفی کرد. دیگر عضو هیأت رئیسه اتاق بازرگانی نیز در گفت‌وگو با «خبر» می‌گوید: فکر می‌کنم اتاق بازرگانی بیش از آنکه به سیاست بپردازد، به دنبال موضوعات اقتصادی جامعه است. ابراهیم جمیلی، رئیس اتاق بازرگانی زنجان افزود: سیاست از اقتصاد و به تبع اقتصاد از سیاست جدا نیست، اما شرایط در ایران با سایر کشورهای جهان متفاوت است.

جمیلی به صراحت گفت: در ایران حساسیت‌هایی وجود دارد که اگر آنها را در فعالیت‌های خود مد نظر قرار ندهیم آسیب می‌بینیم. در شرایط فعلی مشکلات بخش خصوصی علی الخصوص مشکلات تولیدکنندگان آن‌قدر زیاد است که می‌طلبد بخش خصوصی فقط و فقط فکر و ذکر و تمرکز خود را در راستای رفع و رجوع آن متمرکز کند. وی افزود: سقوط اقتصاد ایران در بازارهای جهانی این چاره را طلب می‌کند که در بازارهای جهانی، راه و اعتبار خود را بازیابیم.