برق بی‌تدبیری آلومینیوم را نیز گرفت

هانیا کیوان 
 درست زمانی که عرب‌های بادیه‌نشین در بحرین و عربستان پی بردند که دیگر نمی‌توانند برای صید ماهی و مروارید دل به اعماق دریا بزنند و ذخایر نفتی آنان نیز بیش از چند دهه جوابگوی نیازهای آنان نیست دست به کشف ذخایر ارزآور دیگر زدند و آن چیزی نبود جز تولید آلومینیوم.

عربستان سعودی با سرمایه‌گذاری 17 میلیارد دلاری در بخش آلومینیوم در‌صدد است تولید سالانه آلومینیوم خود را به سه میلیون تن برساند و به صادرکننده برتر این فلز در خاورمیانه تبدیل شود. از جمله این پروژه‌ها ساخت یکی از بزرگترین کارخانه‌های ذوب آلومینیوم در منطقه خلیج فارس است که با همکاری مشترک سعودی‌ها و امارات متحده اجرا می‌شود. ظرفیت اولیه تولید این کارخانه آلومینیوم 700 هزار تن در سال است و پتانسیل آن را دارد تا دوبرابر افزایش یابد. عربستان با اجرای پنج پروژه عظیم آلومینیومی به صادرکننده اصلی این فلز در منطقه تبدیل خواهد شد. با قطعی شدن اجرای پروژه‌های دیگر آلومینیومی در عمان، قطر و کویت، منطقه خلیج فارس با در اختیار گرفتن 10 درصد از خروجی آلومینیوم دنیا، عرضه کننده مقتدر آلومینیوم در جهان خواهد بود. چهار عامل کلیدی باعث سرمایه‌گذاری سهمگین سعودی‌ها در صنعت آلومینیوم شده است که عبارتند از: افزایش شدید نیاز داخلی به آلومینیوم، عدم در اختیار داشتن صنعت قوی آلومینیوم، افزایش شدید واردات آلومینیوم به علت شکوفایی اقتصادی و حرکت دولت به سمت اقتصاد غیرنفتی.

بازار متزلزل آلومینیوم در این میان جایگاه ایران به عنوان بزرگترین تولید کنده آلومینیوم روز به روز متزلزل‌تر می‌شود و به نظر می‌رسد در کمتر از یک دهه ایران در جایگاه سوم تولید آلومینیوم قرار گیرد اما در مقیاس جهانی اوضاع تولید آلومینیوم در ایران از این هم وخیم‌تر است. ایران با وجود تأسیس دو شرکت تولید آلومینیوم به نام‌های ایرالکو و المهدی توانست در منطقه حرف اول را بزند اما با گذشت زمان و شدت پیدا کردن مصرف آلومینیوم در منطقه برخی از کشورهای منطقه به دنبال ایجاد بازار مصرف و تولید برآمدند.

آنچه تولید آلومینیوم را به عنوان یک کالای انرژی بر در منطقه جذاب کرد وجود ذخایر غنی انرژی و کارگر ارزان در منطقه بود‌. به طور مثال‌؛ بحرین با جذب سرمایه‌گذاری خارجی توانست همزمان با اکتشافات میادین گازی که عمدتاً با ایران مشترک بود پروژه‌های تولید آلومینیوم خود را پیش برد و اتفاقی که به دلیل انزوای سیاسی و اقتصادی ایران به وقوع نپیوست ، بحرین گوی رقابت را از ایران ربود. جالب اینکه بحرین به رغم استفاده از این ذخایر پیشنهاد خرید گاز به ایران برای تولید برق را نیز داده است‌! چرا که به نظر می‌رسد طرح‌های توسعه ای این کشور در زمینه تولید آلومینیوم از وعده‌های مدیران اقتصادی ایران جلو افتاده است.
نکته تراژیک داستان اینجاست همان طور که چندی پیش در سایت‌های خبری هم آمده بود، که بزرگترین تولید‌کننده آلومینیوم کشور یعنی ایرالکو به دلیل فقدان برق کافی برای تولید در حال ورشکستگی است. بر‌اساس برنامه‌ریزی انجام شده قرار بود 70 دیگ جدید در شرکت ایرالکو وارد مدار تولید شود که به دلیل مشکل تأمین برق تاکنون فقط 15 دیگ وارد مدار شده و امکان فعال شدن 55 دیگ بقیه فراهم نیست. تاکنون لوپ یک و دو آلومینیوم ایرالکو هرکدام با ظرفیت 70 دیگ وارد مدار تولید شده ولی هنوز برای فعال شدن کل لوپ سوم که شامل 70 دیگ تولید آلومینیوم است مجوز تولید صادر نشده است. چرا که از این شرکت خواسته شده تا تولید کارخانه را نیز کاهش دهد زیرا وزارت نیرو در تأمین برق مورد نیاز آنها با مشکل روبه‌رو است.

علاوه بر مشکلات زیر بنایی کشور که یکی از آنها تولید برق مصرفی صنایع است شرکت ایرالکو با مشکلات مالی عدیده‌ای رو به رو است که بخش عمده این مشکلات به مدیریت دولتی این شرکت و مخالفت با واگذاری سهام آن در پیشبرد اصل 44 است.

بحران تولید آلومینیوم و آشیل پاشنه صنعت ایران به نظر می‌رسد بحران تولید آلومینیوم و مشکلات پیش روی آن به پاشنه آشیل صنعت ایران در آمده است و برای گریز از آن هر کس راهکاری را پیشنهاد می‌کند.

 روز یک‌شنبه مدیرعامل شرکت توسعه صنعتی ایران طی مصاحبه‌ای خرید تضمینی تولیدات ایرالکو توسط دولت را به قیمت تمام شده سال 87 راهی برای خروج از بحران پیشنهاد کرده است و معتقد است می‌توان هر کیلو آلومینیوم را 2300 تومان تولید کرد ولی به قیمت 1600 تومان به فروش رساند. در ادامه یک پیشنهاد برای خروج شرکت ایرالکو از وضعیت بحرانی بیان کرد و افزود: شرکت توسعه صنعتی به عنوان سهامدار 20 درصدی ایرالکو، پیشنهاد داد تا با کاهش هزینه‌های اضافی شرکت آلومینیوم ایران به قیمت تمام‌شده سال 87 تولید خود را ادامه دهد؛ به شرطی که دولت نیز بتواند تضمین دهد تا کل محصولات این شرکت را به قیمت تمام شده تولید سال 87 خریداری کند. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که در سال‌جاری برای هر سهم حدود 700 تومان زیان ثبت شود که ما به عنوان سهامداران شرکت آلومینیوم ایران به دنبال جواب این سؤال هستیم که چه اتفاقی می‌افتد که یک شرکت با افزایش دو برابری ظرفیت تولید برای هر سهم 700 تومان زیان می‌دهد؟ به نظر می‌رسد قیمت‌های جهانی و بحرا‌ن‌های مالی نیز در ایجاد این چالش مؤثر بوده است. شاید به همین دلیل است که در چنین شرایطی همواره مدیران شرکت‌های دولتی برای گریز از رقابت پذیری با شرکت‌های خارجی و ایجاد بازار انحصار از دولت می‌خواهند هزینه‌های گمرکی را برای کالاهای وارداتی افزایش دهند تا نهایتاً عدم توجیه رقابت‌پذیری شرکت‌های داخلی با کمپانی‌های خارجی به مصرف‌کننده منتقل شود. در این راستا راهکار دیگری که که به ذهن دبیر سندیکای صنایع آلومینیوم رسیده این است که، تا اکنون مصوبه مربوط به فروش مدت دار و بدون بهره‌ آلومینیوم به تولید‌کنندگان صنایع میان‌دستی و شرکت‌های آلومینیوم‌سازی ابلاغ نشده است و شاید با ابلاغ آن معجزه‌ای رخ دهد. کیانوش حشمتی در این راستا خاطر‌نشان کرد‌: در حال‌حاضر فقط دو شرکت تولید کننده شمش آلومینیوم (‌ایرالکو و المهدی‌) وجود دارند که شرکت المهدی عمده تولیدات خود را صادر و بخشی از آن را نیز به بازار داخلی عرضه و شرکت ایرالکو نیز عمده تولیدات خود را در بازار داخلی عرضه می‌کند‌. ایرالکو پیش از این نیز گشایش خطوط اعتباری ریالی داخلی را از طریق بانک‌ها قبول کرده و با قبول این اعتبارات آلومینیوم خود را به افراد یا شرکت‌های متقاضی به صورت مدت دار فروخته اما تاکنون راجع به حذف بهره چیزی به تولیدکنندگان آلومینیوم ابلاغ نشده است.
در حال‌حاضر واحدهای مختلفی در صنایع پایین‌دستی آلومینیوم مانند تولید ظروف، ورق، فویل، در و پنجره و پروفیل آلومینیومی و ریخته‌گری‌های تحت فشار فعالیت می‌کنند.
قابل ذکر است‌ قیمت آلومینیوم در بازارهای جهانی هم‌اکنون حدود ۲۷۰۰ دلار به ازای هر تن بوده و قیمت داخلی آلومینیوم نیز حدود ۳ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم است. در چند ماه اخیر بازار آلومینیوم کشور نوسانات شدید چندانی نداشته و ثابت مانده است.

گفتنی است‌ در حال‌حاضر حدود ۴۰‌درصد مصرف داخلی آلومینیوم کشور توسط واردات و مابقی آن از طریق تولید داخل تأمین می‌شود.