فروش خون، قانونی اما مغایربا فرهنگ ایرانی

سپیده سعیدی: تجارت پلاسما، تجارتی عجیب و غریب برای ما و تجارتی رایج و مرسوم در دنیا به شمار می‌رود که بیشتر در کشورهایی متداول است که به لحاظ وضعیت اقتصادی در سطح پایینی قرار دارند. مردم کشورهایی چون عراق، مکزیک و آفریقای‌جنوبی از جمله کشورهایی هستند که به خوبی با این تجارت آشنایی دارند و حتی بسیاری از آنها از طریق فروش پلاسما امرار معاش می‌کنند. حال این تجارت حدود سه سالی است که در ایران هم مرسوم شده و برای گرفتن پلاسما در هر مرتبه بین 5 تا 12 هزار تومان مبلغ به فروشنده پرداخت می‌شود.

اما جالب است بدانید که مردم کشورهایی چون مکزیک و عراق برای هر مرتبه فروش مبلغی حدود 40 دلار دریافت می‌کنند. از طرفی دیگر در ایران بر این مقوله دو نهاد نظارت دارند یکی سازمان انتقال خون که با دریافت رایگان پلاسما و اهدا خون بدون حرف و حدیث به کار خود ادامه می‌دهد و دیگر وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی که قرار است نظارت دقیق بر عملکرد شرکت‌های خصوصی تجارت پلاسما را عهده‌دار باشد.

دکتر عبدالمجید چراغعلی مشاور مدیرعامل سازمان انتقال خون ایران در صنعت پلاسما فعالیت شرکت‌های تجارت پلاسما در ایران را همگام با این سازمان می‌داند و یاری‌رسان به بیماران.

آقای دکتر آیا تجارت پلاسما یا همان فروش خون در کشور ما قانونی است؟
بله، حدود سه سال است که این تجارت انجام می‌شود. افراد آگاهانه این کار را انجام می‌دهند و با مراجعه به مراکز ما خون خود را در اختیار مراکز می‌گذارند.

آیا از اینکه پلاسمای خود را تقریباً کمتر از یک سوم قیمتی که در دنیا می‌خرند، می‌فروشند آگاه هستید؟
در ایران پلاسما را به قیمت هزینه ایاب و ذهاب خریداری می‌کنند. اما به هر حال وزارت بهداشت بر این قضیه نظارت کامل دارد و در جریان چگونگی این امر است.

سازمان انتقال خون که از خون اهدایی مردم برای به دست آوردن پلاسما و دیگر فرآورده‌های خونی استفاده می‌کند. البته این را هم اضافه کنم که افرادی که به شرکت‌های خصوصی مراجعه می‌کنند بسیار کم هستند.
خوشبختانه فرهنگ مردم ما فرهنگ اهدای خون است نه فروش آن اما ما باید به تولید به اندازه پلاسما دست پیدا کنیم که با اهدای خون امکان‌پذیر نیست.

نیاز کشور ما به پلاسما چند لیتر در سال است؟
ما سالانه به 500 هزار لیتر پلاسما در کشورمان نیاز داریم که سازمان انتقال خون سالانه 200 هزار لیتر تولید می‌کند.

این دویست هزار لیتر تولید سازمان انتقال خون از خون اهدایی مردم است؟
بله اما ما 300 هزار لیتر دیگر نیاز داریم که یا مردم باید بیایند و خون بدهند یا شرکت‌های خصوصی اقدام به تولید آن کنند.

مشارکت شرکت‌های خصوصی در این قضیه برای تولید پلاسما در این سه سال را چگونه ارزیابی می‌کنید.
تا به حال تولید چشمگیری که به خاطر وجود این شرکت‌ها باشد نداشتیم گرچه در تمام دنیا این تجارت، تجارت موفقی البته برای تولید پلاسما و نجات جان بیماران به شمار می‌رود.

چه داروهایی از پلاسما به دست می‌آید؟
فاکتور 8، فاکتور 9، ایمونوگلوبین برای ایمنی و آلبومین به منظور کاربرد در درمان سوختگی، داروهایی هستند که با استفاده از روش‌های داروسازی پلاسما تبدیل به دارو می‌شود. گرچه ما پالایشگاهی نداریم که چنین داروهایی در آنها تولید شود.

پس ما تولیدکننده این داروها نیستیم و صرفاً پلاسما را برای تولید این داروها به کشورهای دیگر می‌فروشیم؟
نه، فروش نداریم ما صادرات پلاسمای خام داریم. البته این پلاسما برای برگرداندن به کشور خودمان به صورت دارو به یک شرکت آلمانی که بسیار معتبر در داروسازی است فرستاده می‌شود و ما برای هر لیتر آن کارمزد می‌دهیم. این اقدام زیرنظر کامل دولت انجام می‌شود.

البته بخش غیردولتی هم دراین زمینه از 3 سال پیش وارد عمل شده و فعالیت‌های گسترده‌ای دارد.
درست است. ولی فعالیت آنها نیز با نظارت کامل وزارت بهداشت و دیگرنهاد‌های قانونی صورت می‌گیرد.