اما وزارت امور خارجه ایران از من خواست که اجازه دهم این مرحله یعنی فراهم کردن وسیله سفر از لندن به تهران توسط عمانیها صورت گیرد. به دلایل سیاسی و از آنجا که پرونده در دادگاه مختومه شده بود و نمیخواستم شائبه حل سیاسی آن بوجود اید مخالفت کردم و قصد داشتم با خرید بلیط از ایران ایر به عنوان یک مسافر عادی به ایران برگردم. اما با اصرار مسئولین وقت وزارت امور خارجه بطور تحلیلی متوجه شدم که ایران و عمان هر یک به دلیلی بهم نیاز دارند و ایران میخواهد این اقدام توسط عمانیها صورت گیرد و لذا منهم همچون گذشته همراهی کردم.
با ورود به پاویون یکی از فرودگاه های فرعی انگلیس نماینده سلطان قابوس که با هواپیمای ۷۴۷ نیروی هوائی عمان برای اینکار به لندن آمده بود گوشی تلفنش را به سمت من دراز کرد! سئوال کردم چیه؟ گفت سلطان قابوس پشت خط است! من که با اصل کار مخالف بودم بعد از احوال پرسی از درایتش در همکاریهای منطقه ائی برای حل مشکلات مردم منطقه تشکر کردم! عمانیها به دلیل ازادی زندانیان آمریکائی در ایران در صدد ایجاد توازن در افکار عمومی بودند و اینکه قدرت خودشان را در منطقه به رخ سعودی ها بکشند! و ایران نیز نیاز داشت تا برای حل مشکلاتش مخصوصا" با آمریکا عملن را در کنار خود داشته باشد. بعضی از این قرائن تحلیلی وقتی به صحت نزدیک شد که هواپیما ظاهرا" برای سوخت گیری و باطنا" برای بهره برداری سیاسی از این اقدام در فرودگاه مسقط نشست و متوجه شدم تمام ماجرا از تلویزیون عمان مستقیم پخش میشود و در پاویون هم مصاحبه مطبوعاتی گذاشته بودند!
سلطان قابوس جدای از مدیون بودن سلطنتش به ایران شخصا" علاقه خاصی به کشورمان داشت. خودش به یکی از مسئولین وزارت امور خارجه گفته بود که با علاقه به بخش عربی رادیو ایران گوش میدهد! سیاست توازن منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای با کارت ایران یک سیاست عمانی بود نه سیاست شخصی سلطان. لزوما این به معنای نفی اثر رویکردهای شخصی و توانایی‌های فردی سلطان پیشین عمان نیست. در مقام مدیریت سیاسی نمی‌توان اثر تمایلات، خواستها، علایق و رویکردهای سیاسی اجتماعی یک شخص را نه تنها بر روند توسعه سیاسی بلکه بر تنظیمات و تعاملات سیاست خارجی انکار کرد، هر فرد و سیاستمداری در چگونگی اتخاذ رویکردها و اجرای سیاست‌ها، روش و عملکرد خاص خودش را دارد. اما در عین حال، رویکرد بنیادین و استراتژی سیاست خارجی عمانیها نظیر همزیستی مسالمت‌آمیز بین کشورهای منطقه و حسن‌هم‌جواری و حل مشکلات منطقه ائی و بین المللی از طریق گفتگو با تغییر سلطان عمان تا حد زیادی دست نخورده باقی خواهد ماند.
عمان و چالشهای اساسی سنت و مدرنیته منطقه
اصولا" بحرانها، چالشها و مشکلات درونی و بیرونی منطقه خلیج فارس به عنوان یک زیر مجموعه ژئو استراتژیک از خاورمیانه ای که هم بستر چرخه بی پایان ناپایداری ، جنگ ، خشونت و فرقه گرایی است و هم بدلیل تامین انرژی صنایع جهان امنیتش جنبه حیاتی دارد صرفا" به مسائل داخلی کشورها همچون رویاروئی با ازدیاد جمعیت، افزایش و گسترش شهر نشینی، افزایش ارتباطات اجتماعی، جمعیت رو به رشد تحصیلکرده، موضوعات خاص جوانان از جمله اشتغال و نیازهای معنوی، مطالبات مختص به اقشار گوناگون مانند زنان، مسائل خانواده، فن اوری و تبعات مثبت و منفی آن، آزادی بیان و رسانه ها، قرار دادهای اجتماعی بومی هر منطقه، مطالبات انباشته شده، اقلیتها، گسل بین نسلی، نقش طبقه متوسط در ایجاد رابطه بین شهروندان و حکومت، بحث و گفتگوهای سیاسی قوی بین مردم و نیز بین آنان و حکومت، مشارکت واقعی و معنادار در روند قانونگذاری، چگونگی و هزینه فرصت های شغلی بیشتر و نیز اصلاح سیاسی اجتماعی و اقتصادی که همه مظاهری از چالش اساسی سنت و مدرنیته و چگونگی کارکرد دولت – ملت جدید هستند، صرفا" داخلی نبوده بلکه به فراتر از مرزهای آن جوامع نیز میرود.
با این احوال عمان بعنوان یک بازیگر مهم در صحنه جهانی که طی ۵۰ سال گذشته توانسته از طریق بین المللی شدن پایه و اساس یک دولت مدرن را بگذارد نسبت به بسیاری از همسایگان خود برای حل بخشی از این مسائل حداقل در وضعیت بهتری قرار دارد و توانسته برای رفع این چالش ها اقداماتی انجام دهد. و همین انتقال قدرت نرم در راس هرم قدرت عمانی نشان از این ادعا دارد. زیرا سلطان قابوس توانست با رعایت اصولی در حکمرانی و مدیریت سیاسی اجتماعی بعضی از چالشهای متعدد مذکور و از جمله رو در روئی سنت و مدرنیته که معضل اساسی همه کشورهای منطقه است را نه با درد زایمان راحت تر بلکه سزارین موفقتری پشت سر بگذارد.
*منتشر شده در روزنامه اعتماد . ۱۱ اسفند ۱۳۹۸
نظر شما