۰ نفر
۲۳ اسفند ۱۳۸۹ - ۱۲:۲۹

چهارشنبه سوری در گذشته، شبی برای شادمانی آمدن بهار بوده، ولی اکنون شب استرس و حادثه شده، چون دیگر این شادی، آئینی جمعی نیست، تخلیه هیجان به صورت توده ای است

امیدسلیمی بنی: زیباترین شبهای سال، همیشه پرحادثه است. چهارشنبه سوری یکی از این شبهاست که شادمانی در آن، باعث بسیاری حوادث می شود، از کور شدن و سوختن تا مرگ کسانی که برای لحظه ای هیجان، عمر گرانمایه را در پشیمانی می گذرانند. چرا چهارشنبه سوری به اینجا رسیده؟

آئین شناسان می گویندچهارشنبه‌سوری نام جشنی است تغییر یافته مراسم باستانی پنج روز آخر سال به نام پنجه دزدیده یا اندرگاه که ایرانیان از ۱۷۰۰ سال پیش از میلاد تاکنون در پنج روز آخر هر سال، آن را با برافروختن آتش و جشن و شادی در کنار آن برگزار می‌کنند. هر چند در آئین زرتشتی، آتش به عنوان یکی از جلوه های یزدان، مقدس است و نباید با پریدن از روی آن، بی احترامی کرد، ولی قرنهاست ایرانیان، چهارشنبه‌سوری را که برگرفته از دو واژه چهارشنبه و "سوری" که به معنی جشن و یا در بعضی از گویش ها تلفظ سرخ است با برافروختن  آتش بزرگی تا صبح زود و برآمدن خورشید گرامی می دارند. آنها با پریدن از روی اخگرهای آتش، معتقدند آتش تمام رنگ پریدگی و زردی، بیماری و مشکلات را می گیرد و به جای آن سرخی و گرمی و نیرو می بخشد.

با این حال، این آئین چند دهه ای است به صورت یک آئین و شادی جمعی کنترل نشده، خطرناک شده و مشکلات فراوانی را برای جامعه به وجود می آورد. جامعه شناسان معتقدند عموماً شادی های جمعی و  توده ای که کنترلی روی آن صورت نمی گیرد خطرناک هستند. ولی چرا در گذشته، مراسم چهارشنبه سوری (یا هر مراسم شادی بخش دیگری) چون به نحو جمعی انجام می گرفت و آیین جمعی محسوب می شد، ولی تفاوت اصلی آن در کنترل کردن این آئین در گذشته و عدم کنترل شادی جمعی چهارشنبه سوری در حال حاضر است. آنها معتقدند چهارشنبه سوری در طی سالیان گذشته به دلیل مدرنیته و تبعات آن، از جمله شخصی شدن حریم خانواده ها و افراد، به سمت آئینی شخصی و فردی پیش رفته و این موضوع، از کنترل جامعه بر آن می کاهد. به طور مثال در گذشته، آئین جمعی چهارشنبه سوری به عنوان یک آئین سنتی و غیر مخرب با برنامه ریزی جمعی و به صورت کاملا مشخص و از پیش تعیین شده انجام می شد که غیر مخرب بود، ولی زمانی که این آئین به صورت آیینی شخصی، درآمد، امکان برنامه ریزی و کنترلی بر آن وجود نداشته و مخرب خواهد بود.

دیرینه شنایان می گویندآئین هایی که برای شادی و به نحو جمعی و به عنوان یک سنت، انجام شود، ضرر و زیان جمعی و حتی شخصی ندارد. چون خود آن جمع، اثرات مخرب آن سنت جمعی را کنترل می کنند. ولی اگر شادی اجتماعی مانند چهارشنبه سوری باعث احساس خطر در انسان شود کارکردهای سابق و جایگاه و شکل گذشته خود را از دست داده و در حال خطرناک شدن است.

آنها دلیل این تغییر را که باعث می شود شادی های جمعی به شادی های توده ای و خطرناک تبدیل شوند. اینجاست که باید به این اندیشید که چطور می توان با طرح بحثهایی مانند توسعه محله ای که گونه ای جمع سازی مدرن و جایگزین برای نهادهای سنتی جامعه است، شادی اجتماعی را کنترل کرد. به نظر می رسد همان طور که ضروری است خدمات شهری از طریق شهرداری و محلات انجام شود، در مورد شادی های جمعی نیز باید همین تدبیر اندیشیده شود.

راهکار کنترل این شادی های مخرب این است که باید برای انجام و برگزاری جمعی جشن های ملی و سنتی اجازه داده شده و امکاناتی نیز برای اجرای آن فراهم شود.  ساماندهی محله ای باعث می شود که افراد خود هر محله- که هم فکر و هم رده هستند- به شادی جمعی بپردازند و بر جمع خود کنترل داشته باشند.

واقعیت این است که چهارشنبه سوری در حال حاضر، به نوعی انفجار هیجان و شادی های حبس شده تبدیل شده است. بیشتر افراد از پیشینه تاریخی و فلسفه وجودی آیین های ملی مختلف- از جمله چهارشنبه سوری- اطلاعی ندارند. با تفحص و مطالعه در مورد جزئیات و چرایی برگزاری این آیین ها، می توان دریافت بسیاری از این جشن های ملی زیبا مانند چهارشنبه سوری به هیچ وجه جنبه آسیب یا تخریب نداشته، بلکه فقط بهانه ای بوده اند برای شادی های جمعی و دوری از روحیه غمگین ناشی از مشکلات روزگار.

 

/42133

کد خبر 137118

برچسب‌ها

خدمات گردشگری

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
2 + 16 =