در این مطلب به بررسی چگونگی محاسبه هزینه آهن آلات و مصالح در هر متر مربع ساختمان می‌پردازیم. این موضوع از آن جهت مورد اهمیت قرار دارد که هرکس قبل از شروع پروژه نیاز به برآورد هزینه‌های احتمالی پروژه دارد تا با توجه به هزینه‌های گزاف این روزهای آهن آلات کمتر متحمل هزینه‌های گزاف شود.
استفاده از میلگرد در آرماتوربندی
اصلا چرا یک ساختمان نیاز به میلگرد دارد؟
یک ساختمان برای اینکه بتواند مقاوم باشد و در برابر انواع حوادث از ساکنانش محافظت کند، باید توان مقابله با انواع نیروهای کششی و فشاری را داشته باشد.
از آن‌جا که اکثر مصالح یک ساختمان بتنی را ماده بتن تشکیل می‌دهد وظیفه مدیریت این نیروها با بتن است؛ اما مسئله اینجاست که بتن در برابر نیروهای کششی عملکرد چندان مناسبی از خود نشان نمی‌دهد. آرماتوربندها برای بهبود مقاومت بتن در برابر فشارهای کششی، در داخل بتن، میلگرد کار می‌گذارند. به این عمل آرماتوربندی گفته می‌شود.
انواع میلگرد مورد استفاده در آرماتوربندی
به طور کلی سه نوع میلگرد در آرماتوربندی مورد استفاده قرار می‌گیرد که عبارت‌اند از:
· میلگرد ساده
این نوع میلگرد را میلگرد نرمه نیز می‌گویند. دو طرف آن گرد و سطحی بدون آج دارد.
· میلگرد آجدار
این نوع میلگرد می‌تواند ساده، به صورت تابیده یا پیچ خورده باشد.
· سیم بکسل یا کابل فولادی
این میلگرد از نوع مقاوم‌ترین میلگردهاست که برای بتن‌های پیش تنیده و پس تنیده کاربرد دارد.
انواع اتصال میلگرد مورد استفاده در آرماتوربندی
وصله‌های مختلفی برای اتصال میلگردهای به کار رفته در فوندانسیون و طبقات ساختمان در بازار موجود است. از آن‌جا که جنس میلگرد و وصله‌ها از آهن است، قیمت تمام شده به قیمت روز آهن الات در بازار بستگی خواهد داشت.
انواع اتصال میلگرد مورد استفاده در آرماتوربندی عبارت‌اند از:
1. وصله پوششی
این روش نسبتا قدیمی بوده و استحکام خوبی برای آرماتور به ارمغان نمی‌آورد. در وصله پوششی دو میلگرد را در کنار هم قرار داده و آن‌ها را با پیچاندن سیم مفتول به دور میلگردها در جای خود محکم می‌کنند.
2. وصله جوشی
شاید از اسم آن به نظر برسد که میلگردها به سادگی به هم جوش داده می‌شوند و در نتیجه وزن چندانی به میلگردها اضافه نشود. اما در این روش میلگردها داخل یک غلاف قرار خواهند گرفت و سپس فلز مذاب روی انتهای آن‌ها ریخته می‌شود تا اتصال محکمی ایجاد شود.
3. وصله مکانیکی
بهترین نوع اتصال میلگرد وصله مکانیکی است. این نوع وصله در هر شرایطی قابل استفاده می‌باشد. به علاوه به دلیل امکان حرکت رفت و برگشتی برای مواقع زمین لرزه از ایمنی خوبی برخوردار است.
4. وصله اتکایی
وقتی میلگرد در قسمتی از سازه قرار بگیرد که تنش زیادی را متحمل شود، وصله اتکایی توصیه می‌شود. این نوع وصله تنش را در میلگرد منتقل کرده و مانع از تجمع تنش در یک نقطه و ایجاد شکستگی می‌شود.
محاسبه مقدار میلگرد مورد نیاز در ساختمان برای آرماتوربندی
برای محاسبه قیمت میلگرد مورد نیاز ساختمان باید ابتدا مقدار میلگرد مورد نیاز ساختمان را بر حسب کیلوگرم محاسبه کرد. به این کار (محاسبه مصالح مورد نیاز ساختمان بر حسب کیلوگرم)، متره گفته می‌شود که قبل از خرید میلگرد از بازار باید محاسبات مربوط به آن انجام شود.
به طور میانگین و بر اساس استانداردهای موجود، مقدار میلگرد مصرفی در کف، ستون و سقف یک ساختمان به ازای هر متر مربع بین 60 تا 67 کیلوگرم است. با داشتن این مقادیر، می‌توان سطح مقطع ساختمان را نسبت به تعداد طبقات آن به دست آورد و در عدد حدودی 60 – 67 ضرب کرد.
اما یک ساختمان علاوه بر آن‌چه به صورت ظاهری دیده می‌شود دارای یک فوندانسیون (پی) در داخل زمین نیز هست که در واقع وزن کل ساختمان را تحمل می‌کند. در پی نیز از میلگرد استفاده می‌شود. برای محاسبه میلگرد مصرفی در فوندانسیون ساختمان باید سه مقطع طولی، عرضی و تقویتی را برای آن تعریف کرد.
برای محاسبه هر یک از این موارد از فرمول‌های آماده زیر استفاده می‌شود:
(طول کاور * 2) – (طول خم * 2) + طول مقطع = طول میلگرد طولی
(طول کاور * 2) – (طول خم * 2) + عرض مقطع = طول میلگرد عرضی
طول میلگرد * (تعداد + وزن واحد طول میلگرد) = میلگردهای تقویتی در فوندانسیون
آن‌چه از این فرمول‌ها به دست می‌آید، مقدار میلگرد مصرفی در فوندانسیون ساختمان در یک سطح مقطع است.
اکنون باید تعداد میلگردهای موجود در پی را نیز حساب کرد. برای این منظور فرمول‌های زیر مورد استفاده قرار می‌گیرند:
عمق مؤثر * عرض پی * 0.0025 = بیشترین مقدار میلگرد در پی
2 / (عمق یا ضخامت پی * عرض پی * 0.0018 = بیشترین مقدار میلگرد در پی
عرض پی و عمق مؤثر نیز از فرمول‌های زیر به دست خواهند آمد:
(تعداد طبقات * 10) + 20 سانتی‌متر = عمق فوندانسیون
(تعداد طبقات * 20) + (20 تا 40 سانتی‌متر) = عرض نوارها
بعد از اینکه مقدار میلگرد مورد نیاز آرماتوربندی ساختمان را در طبقات و در پی با استفاده از فرمول‌های ارائه شده محاسبه کردیم، می‌توانیم به محاسبه قیمت میلگرد بپردازیم.
محاسبه قیمت میلگرد مورد نیاز ساختمان
میلگرد نیز مانند تیرآهن نوعی پروفیل باز است و با اینکه فروش آن به صورت میلگرد آماده و بر حسب وزن انجام می‌شود، قیمت پروفیل و قوطی آهن به صورت قوطی ساختمانی اثر به‌سزایی در آن خواهد داشت. در ایران کارخانه‌هایی مانند فولاد مبارکه، پروفیل ساوه و... به تولید پروفیل اشتغال دارند.
وقتی مقدار میلگرد مورد نیاز ساختمان بر حسب وزن محاسبه شد، آن را در تعرفه قیمت میلگرد که آن نیز بر حسب وزن معرفی می‌شود، ضرب می‌کنند تا قیمت تقریبی میلگرد مورد نیاز برای کل سازه محاسبه شود؛ به این کار برآورد قیمت گفته می‌شود.
برآورد یا تخمین قیمت مصالح ساختمانی مورد نیاز، قبل از شروع به کار هم می‌تواند در قرارداد قبل از شروع کار ذکر شود و هم برای تأمین هزینه‌های ساخت و ساز و جلوگیری از مواجه شدن با شرایط پیش‌بینی نشده مفید واقع شود.
جمع‌بندی
همان‌طور که گفته شد، در آرماتوربندی میلگردها در بتن ساختمان کار گذاشته می‌شود و به این ترتیب بر استحکام و مقاومت آن می‌افزایند. با توجه به اینکه استفاده از میلگرد در ساختمان امری اجتناب‌ناپذیر است، برآورد قیمت آن قبل از شروع کار برای جلوگیری از مشکلات احتمالی به نظر ضروری می‌رسد.
۲۱۲۱
