برگ برنده‌ دیگری برای تهران/ پرونده ایران به شورای امنیت نمی‌رود؟

مهسا مژدهی: روز جمعه گزارشی که رافائل گروسی در خصوص فعالیت های هسته ای ایران نوشته بود به دست رسانه ها رسیده و منتشر شد. انتشار زودهنگام این گزارش اعتراضاتی را در پی داشت. از جمله اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان ملل که می پرسید چرا بلافاصله بعد از توزیع گزارش میان اعضای شورای حکام، این متن با چنین سرعتی به رسانه ها درز پیدا کرده است. گزارش منتشر شده به دست آژانس بین المللی انرژی هسته ای می گوید ایران ده برابر بیشتر از میزان توافق شده در برجام اورانیوم ذخیره شده دارد. از سوی دیگر در این گزارش آمده که تهران اجازه بازدید از یکی از دو سایتی که مورد نظر آژانس بود را فراهم کرده و سایت دیگر، در ماه آینده بازدید خواهد شد.

تهران و روسیه معتقدند که گزارش رافائل گروسی از فعالیت های هسته ای ایران، تاثیر مثبتی بر روی اعضای برجام خواهد داشت و به همگان ثابت می کند تهران روابط خوب و سازنده ای با آژانس دارد.کشورهای دیگر عضو برجام هنوز در مورد این اتفاق حرفی نزده اند اما به نظر می رسد که گزارش منتشر شده برای آنها قابل پیشبینی بوده است. در خبرآنلاین با حسن بهشتی‌پور کارشناس امور بین الملل به گفتگو نشستیم:

گزارش منتشر شده از سوی آژانس دو نکته اساسی دارد که پیش از این در گزارش ها ذکر نشده بود. با توجه به شرایطی که توافق هسته ای در آن به سر می برد، گزارش اخیر از چه اهمیتی برخوردار است؟

این گزارش هایی که آژانس بین المللی انرژی اتمی منتشر می کند، دوره ای است یعنی مدیرکل آژانس که این روزها آقای رافائل گروسی است، هر سه ماه یکبار در مورد فعالیت های هسته ای ایران گزارش جامعی را منتشر می کند و به دست کشورها و رسانه ها می رساند. اهمیت اصلی این نوع گزارش های دوره ای در این است که نشان می دهد آژانس بین المللی انرژی اتمی، نظارت همه جانبه بر فعالیت های هسته ای در ایران را دارد و از سوی دیگر هم ایران فعالیت های خود را به صورت شفاف و آشکار و با هماهنگی آژانس دنبال می کند.

این گزارش هم که روز جمعه منتشر شد، نشان می دهد که دسترسی آژانس به اطلاعات جامع و کامل بوده و ایران کماکان آن شفافیت را دنبال می کند. در اخرین گزارشی که منتشر شد دو موضع مورد توجه قرار گرفته. اول اینکه آژانس پس از توافقی که بر اثر سفر گروسی به ایران به دست آمد،توانست از یکی از دو مرکزی که می خواست، دیدار کرده و نمونه تهیه کند و نتیجه این نمونه برداری هم احتمالا به گزارش بعدی خواهد رسید. همچنین بازدید از مرکز دوم هم به ماه آینده موکول شد. مساله دیگر هم این بود که ذخایر اورانیوم ایران، ده برابر بیشتر از آن چیزی بود که در برجام ذکر شده است. 

چیزی که بیشتر از همه خبرگزاری های خارجی بر روی آن مانور داده اند همین موضوع بیشتر بودن ذخایر اورانیوم است. چرا چنین اتفاقی رخ داده؟

خبرگزاری ها آن بخشی که مربوط به ده برابر بودن ذخایر است را برجسته سازی کرده و طوری منتشر کرده اند که انگار ایران اتفاق عجیبی رخ داده و ایران قوانین آژانس را نقض کرده است و...ایران می گوید این اتفاقی که افتاده زیر نظر خود آژانس بوده. از سوی دیگر درصد غنی سازی هم که انجام گرفته 4.5 درصد است که نقص صریح برجام نیست. چون بر روی 3.66 درصد توافق شده بود و حالا این رقم کمی بالاتر است. حتی وزنی هم که اعلام شده یعنی چیزی حدود سه هزار کیلوگرم با توجه به کاربردی که برای ایران دارد، رقم بالا و عجیبی نیست. همه این موارد و خود گزارش گروسی نشان می دهد که نحوه فعالیت ایران زیر نظر آژانس بوده است.

علت اینکه تهران تصمیم به افزایش میزان غنی سازی خود گرفته چیست؟

افزایش میزان ذخایری که اتفاق افتاده،واکنشی است به عدم انجام تعهدات برجام از سوی طرف های باقی مانده درآن که بیشتر شامل تروئیکای اروپایی می شود.یعنی از آنجایی که این کشورها نتوانستندتقریبا به هیچ یک از مواردی که به آن تعهد داده بودند عمل کنند و توافق هسته ای آن میزان از نتیجه ای که لازم بود را برای ما نداشت، تهران تصمیم گرفته تا در اقدامی متقابل دست به چنین رفتاری بزند و همزمان هم اعلام کرده به محض اینکه طرف های اروپائی به تعهدات خود برگشته و آنها را عملی کنند، ایران هم این موارد را متوقف کرده و به همان تعهداتی بر می گردد که در توافق هسته ای ذکر شده است. 

این خود یکی از دلایلی است که می توانیم بگوییم گزارش آژانس منفی نیست، بلکه حتی مثبت هم هست.

این گزارش چه تاثیر مثبتی در روند پرونده ایران خواهد داشت؟

گزارشی که روز جمعه منتشر شد، تاثیر مثبتی را روی تصمیم گیری های کشورهای عضو برجام خواهد داشت که خود اقدام مثبتی است. ایران طی  مرحله از میزان تعهدات خود کاست و گفت اگر شما به تعهدات عمل کنید ما هم آماده هستیم که از این  مرحله صرفه نظر کنیم. رفتار ایران هم با اعلام قبلی و زیر نظر آژانس انرژی هسته ای بوده است. از سوی دیگر نقض هایی که در گزارش آمده ناچیز است و نقض فاحش توافق به حساب نمی آید. 

جلسه شورای امنیت معلوم نیست که تشکیل شود یا نه . چرا که رئیس دوره ای این شورا، یعنی نیجر درخواست آمریکا به عنوان کشوری که عضو توافق هسته ای نیست را رد کرده. اما در شورای حکام این گزارش می تواند موثر باشد. البته طبیعی است اگر شیطنت هایی صورت بگیرد. اما گزارشی که منتشر شده به احتمال نودونه درصد تاثیر مثبتی را بر جلسه شورای حکام دارد. محتوای گزارش به طور کلی مثبت است و چیزی وجود ندارد که مایه نگرانی بوده یا بخواهد پرونده ایران را روانه شورای امنیت کند. 

با این حساب دست ایران در مذاکره و جلسات بعدی شورای امنیت و حکام بازتر از گذشته است؟

گزارشی که منتشر شده، می تواند فضای مثبتی را دور ایران ایجاد کند. مثلا در گزارش قبلی آمده بود که تهران اجازه دسترسی به دو سایت خود را نداده و این در جلسه شورای حکام مطرح شد و حتی بعید نبود که پرونده به شورای امنیت کشیده شود. پا در میانی چین و روسیه مانع شد. ولی حالا گزارش حاکی از همکاری و شفافیت ایران است. اگر این گزارش روز جمعه هم مانند گزارش پیشین بود، امکان اینکه پرونده سازی شکل بگیرد وجود داشت. اما حالا اوضاع بهتر شده.

تهران می گوید همکاری با آژانس داوطلبانه بوده.برخی تبلیغات ضد آژانس در داخل کشور وجود دارد اما حقیقت این است که حرکت در چارچوب آژانس به نفع ایران به حساب می آید به ویژه اینکه موضوعاتی مثل حفظ امنیت و استقلال کشورمان هم در آن حفظ شود. چون باعث گسترش همکاری ها می شود و دست ایران برای مذاکرات هم بازتر خواهد بود. چین و روسیه که حالا با تهران همکاری می کنند تا جلوی بی قانونی های آمریکا را بگیرند،با ما عهد اخوت نبسته اند بلکه به آنها اثبات شده همکاری ایران با آژانس ادامه دارد و فعالیت هسته ای کشور ما صلح آمیز است. این موضوعی بود که در دهه هشتاد وجود نداشت . اما تا زمانی که همکاری آژانس و ما به این شکل ادامه داشته باشد ما حمایت های بین المللی را خواهیم داشت. 

>>> در همین رابطه بیشتر بخوانید:
غریب آبادی:گزارش جدید مدیرکل آژانس تفاوت محتوایی چندانی با گزارش قبلی ندارد
گزارش آژانس اتمی درباره ایران منتشر شد: تهران در محدوده مجاز برجام قرار گرفت
محتوای گزارش مدیرکل آژانس درباره ایران چیست؟
نقطه عطف دیپلماسی ۴۲ ساله ایران

23 /  312 30