سیاست خارجی ایران در دوران بایدن چگونه خواهد بود؟

مهسا مژدهی: ترامپ، توافق هسته ای را میراث اوباما می خواند و از آن متنفر بود و بالاخره پس از آنکه همه مخالفان خروج از برجام را از کاخ سفید بیرون کرد، موفق شد تا از این توافق خارج شود. بایدن اما خود را ادامه ای بر دولت اوباما می داند و توافق هسته ای را به عنوان دستاوردی برای آمریکا یاد می کند.  او در دوران تبلیغات انتخاباتی گفته بود که به توافق با ایران باز می گردد. اما به نظر نمی رسد که این وعده بایدن به معنای بازگشت فوری به برجام باشد.

تحریم های حداکثری که ترامپ علیه ایران وضع کرد بر میزان بی اعتمادی دو کشور نسبت به یکدیگر افزوده است . از سوی دیگر به نظر می رسد که اگر دولت بایدن بخواهد به برجام بازگردد، نیازمند آن است که در مورد برخی از تحریم ها در داخل این کشور به اجماع برسد. ایران گفته است که حاضر نیست در مورد مواردی که قبلا در موردش گفتگو کرده، پای میز مذاکره بنشیند و از واشنگتن توقع دارد که به مفاد برجام، بدون هیچ قید و شرطی بازگردد. 

بایدن گفته است که بازگشت به توافق هسته ای را نقطه شروعی برای مذاکرات بعدی می داند. ایران اما با چنین رویکردی موافق نیست و گفته است تنها در صورتی گفتگو با ایالات متحده را می پذیرد که این کشور در قالب کشورهای 5 + 1 و در مورد بازگشت به مفاد توافق و حذف تحریم ها عمل کند. به نظر می رسد که بایدن قصد ندارد درهای دیپلماسی را بر سر مساله ایران ببندد. بسته به اینکه تیم وزارت خارجه او شامل چه کسانی باشد و مشاورانش چه رویکردی به مساله ایران داشته باشند، نتیجه متفاوت خواهد بود.

در خبرآنلاین با نادر انتصار استادممتاز علوم سیاسی دانشگاه آلابامای جنوبی به گفتگو نشسته است:

سیاست دولت ترامپ علیه ایران، سیاست فشار حداکثری بر تهران بود. بایدن و دموکرات ها از ابتدا با این شیوه مخالف بوده اند. اما حالا که آنها انتخابات را برده اند،  رویکرد دولت بایدن به رابطه با ایران و حذف تحریم ها چه خواهد بود؟

بایدن مایل است که تا اندازه ای که ممکن باشد روابط ایران و آمریکا را به آنچه اوباما آغاز کرده بود برگرداند.  البته این به این معنا نیست که تحریم ها کاملا حذف شوند.  برخی از تحریم ها بخصوص آنهائی را  که ترامپ با دستورهای اجرائی اعمال کرده بود را  رئیس جمهور آینده آمریکا میتواند در صورت تمایل حذف کند ولی اکثر تحریمات موجود به سادگی قابل حذف نیستند و حذف آنها تنها به میل رئیس جمهور امکان پذیر نیستند  
 
 ایا همانطور که جو بایدن در پیش از انتخابات وعده میداد، بازگشت به توافق با ایران به سرعت و بدون پیش شرط انجام خواهد گرفت؟

درست است که جو بایدن بارها وعده بازگشت به برجام را داده است ولی آنچه که او از برجام میخواهد، با آنچه که ایران میخواهد تفاوت دارند.  آنچه ایران انتظار دارد این است که دولت آینده آمریکا به تعهدات برجامی خود برگردد ولی بایدن میخواهد برجام را به عنوان قدم اول برای تدوین قرارداد وسیعی با ایران که شامل مهار کردن قدرت دفاعی و بازدارندگی ایران میشود بکار اندازد و از قدرت نظامی و سیاسی ایران بکاهد.  قبول چنین درخواستی برای کشوری مانند ایران مشکل و حتی خطرناک خواهد بود .  

مقامات کشورمان مواضع خود را در مورد آینده روابط با واشنگتن و گفتگو با آمریکایی ها به طور روشنی اعلام کرده اند. اما در عمل ایران چه سیاست خارجی را در ارتباط با دولت جدید آمریکا باید در پیش بگیرد؟

ایران باید سیاست خارجی خود را چه در مورد روابطش با آمریکا و چه با کشور دیگری روی محور منافع ملی و امنیت کشور بنا نهد.  این احتیاج به برنامه ریزی دراز مدت دارد و با شعار دادن قابل اجرا نخواهد بود.  تأمین منافع اقتصادی, سیاسی و امنیت ملی و همچنین حفظ یکپارچگی کشور باید تنها عواملی باشند که تعیین کننده سیاست خارجی ایران باشند.
   
برخی نگرانند که دولت بایدن در صورتی که نتواند با تهران به نتیجه برسد، آسان تر از ترامپ بتواند اجماعی علیه ایران ایجاد کند. آیا دولت دموکرات ها تن به شرط و شروط ایران برای ادامه گفتگو ها خواهد داد؟

خیر.  همانگونه که در جواب سؤال اول گفتم دولت بایدن شرط و شروط خود را برای برگشت به برجام و گفتگو با ایران خواهد داشت و برخی از این شرایط ممکن است برای ایران قابل هضم نباشند.  لذا هرگونه مذاکره احتمالی با دولت آینده آمریکا احتیاج به برنامه ریزی حرفه ای دارد چون طرف آمریکائی با قدرت و با تیمی منسجم که می داند چه می خواهد روبروی ایران خواهد ایستاد .
 
چقدر امکان دارد که مشکل بین تهران و واشنگتن در دوران جو بایدن حل شود؟

مشکل بین تهران و واشنگتن در دوران ریاست جمهوری ترامپ بوجود نیامد و با رفتن او نیز از بین نخواهد رفت.  اکنون بیش از چهل سال است که روابط بین ایران و آمریکا پیچیده و مشکل شده اند و با تغییر رئیس جمهور در آمریکا این دیوار قطور سیمانی بین جمهوری اسلامی ایران و آمریکا به آسانی فروپاشی نخواهد کرد.    

در همین رابطه بیشتر بخوانید:
بایدن تنش میان ایران و آمریکا را کاهش می‌دهد؟
آیا ترامپ از کاخ سفید دل خواهد کند؟
یک آمریکا؛ دو ملت

23/ 312 310