جنجال تکراری کلاه‌گیس‌ در تلویزیون و سینما / استانداردهای دوگانه هنوز ادامه دارد!

 با این که مخاطبان تلویزیون بعد از تماشای چند قسمت از سریال «روزهای ابدی» جواد شمقدری، در صحبت‌های درگوشی خود از استانداردهای دوگانه در مواجهه با عبور از خطوط قرمز ساختگی نهادهای فرهنگی این سرزمین سخن می‌گفتند؛ اما همه چیز از پست پسر آقای کارگردان (مدیر و سیاست‌گذار سابق) آغاز شد. پستی که یک بار دیگر مخاطبان را متوجه فرصت‌های ویژه‌ای کرد که برخی در سینما و تلویزیون ایران از آن برخوردارند- و با استفاده از آن خود را در قامت هنرمند خط‌شکن نمایش می‌دهند. انتقادی که هنگام نمایش فیلمی مانند «اخراجی‌ها» و فروش میلیاردی آن فیلم نیز مطرح شد- و بسیاری را به این فکر انداخت که آیا دیگر فیلمسازان هم می‌توانند مانند مسعود ده‌نمکی به شوخی با -مثلا- جنگ بپردازند، بدون این که تبعات آن دامن‌گیر خودشان و فیلمشان شود؟!

پست پسر آقای کارگردان یک بار دیگر یادآور این موضوع شد!

پست جالب

بله؛ همه چیز از پست حسین شمقدری آغاز شد- که نوشت: «بعد از انقلاب کارگردانان باید زنان رو با روسری نشون می‌دادن، حتی در خانه. همون موقع مساله رو با امام مطرح می‌کنن، شنیده شده پیشنهادی میاد که از کلاه‌گیس استفاده کنین. حالا جواد شمقدری (پدرم) در سریال روزهای ابدی از این راهکار استفاده می‌کنن. نظرتون راجع به این کار چیه؟».

داستان مشابه کاناپه

پست پسر جواد شمقدری از همان اولین ساعات انتشار واکنش‌های زیادی را موجب شد. و کسانی که بیشترشان برخوردهایی را که با آثاری که رویکردی مشابه با روزهای ابدی درباره حجاب داشتند، به یاد داشتند، به انتقاد از استانداردهای دوگانه تلویزیون (و دیگر نهادهای فرهنگی کشور) پرداختند. مثل محسن محسنی‌نسب، کارگردان سینما و تلویزیون- که در یکی از کانال‌های تلگرامی پرمخاطب این پست را بازنشر کرد: «کیانوش عیاری همین کار را در فیلم کاناپه کرده و البته فیلمش توقیف شده است. کلاه‌گیس از سوراخ سوزن تلویزیون رد میشه از در دروازه سینما نه؟ شاید کیانوش عیاری مشکلش این بوده که این فتوای حضرت امام رو پیدا نکرده بود و البته مدیران ارشاد هم تمام سخنان حضرت امام رو حفظ نیستند»؛ یا علیرضا مجمع، منتقد سینما، که نوشته: «آقای شمقدری پسر یا خیلی روی ضعف حافظه مردم حساب کرده‌اند، یا روی جهالت‌شان»!

روزهای ابدی

روزهای ابدی یکی از تولیدات ویژه و به اصطلاح استراتژیک تلویزیون است که روزهای اول انقلاب را با نگاه و دیدگاهی رسمی روایت می‌کند. سریالی آشکارا پرهزینه از جواد شمقدری، معاون امور سینمایی و بعد هم رئیس سازمان سینمایی دولت محمود احمدی‌نژاد، که دوران مدیریتش یکی از پرماجراترین دوره‌های مدیریت سینمایی در دهه‌های اخیر است. مدیری که البته به رغم انتساب به یک جریان سیاسی که خواهان کنترل شدید فضای هنری کشور است، اما در دوران مدیریتش در سینما شاهد رفع توقیف فیلم‌های پرشماری بودیم- و این یکی از تناقضات جالب دوره ریاست او در سازمان سینمایی است. حالا همین مدیر با موضوع و ماجرایی خبرساز شده که با حاشیه و جنجال و سانسور و توقیف گره خورده است.

موارد مشابه

روزهای ابدی بر خلاف ادعای پسر سازنده‌اش تنها محصول نمایشی کشور نیست که به خاطر موضوع حجاب (دقیق‌تر بگوییم: استفاده از کلاه‌گیس) بحث‌انگیز شده است. در سینما علاوه بر فیلم‌هایی مانند «خط قرمز» مسعود کیمیایی و «مرگ یزدگرد» بهرام بیضایی که در سال‌های اول انقلاب به خاطر حجاب بازیگرانشان برای همیشه توقیف شدند، در سال‌های اخیر فیلمی مثل «کاناپه» کیانوش عیاری را شاهد بوده‌ایم که به دلیل استفاده از کلاه‌گیس برای بازیگران در صحنه‌های داخلی توقیف شده و حتی در اولتیماتوم تعیین تکلیف فیلم‌های توقیفی وزیر ارشاد هم موفق به حل مشکل نشده است. نکته جالب اما این که برخلاف آن‌چه در ظاهر به نظر می‌رسد، در تلویزیون نیز این مشکل دامن سریال‌های زیادی را گرفته است. معضلی که می‌توان گفت اول بار برای سریال «سربداران» ساخته محمدعلی نجفی رخ داد و باعث شد به ادعای کارگردانش سریال در هنگام پخش با سانسور مواجه شود و آن‌گونه که افسانه بایگان گفته با وساطت امام مجوز پخش بگیرد.
بعد از آن این اتفاق برای سریال «یوسف پیامبر» هم افتاد، که البته این امر مشکلی برای نمایش این ساخته فرج‌الله سلحشور به وجود نیاورد و تنها او را با انتقاد رسانه‌هایی خاص مواجه ساخت.
در موارد بعدی، مانند سریال‌های «نفس» و «تعبیر وارونه یک رویا» اما ماجرا با وساطت یا انتقاد ختم به خیر نشد. یعنی استفاده از کلاه‌گیس و بهره‌گیری از تصاویر زنان ارمنی با کمک جلوه‌های ویژه در پس‌زمینه تصاویر سریال «نفس» به حذف آن تصاویر انجامید و در «تعبیر وارونه یک رویا» نیز همین اتفاق رخ داد و فریدون جیرانی مجبور شد سکانسی را که با حضور بازیگر ارمنی در تهران ضبط شده بود حذف کند.
جالب این که حتی سکانسی مشابه در سریال «خانه امن» هم که از حمایت شگفت‌انگیزی برخوردار بود، نتوانست مجوز پخش بگیرد و حذف شد، تا تاکنون «روزهای ابدی» تنها سریال تلویزیون باشد که با این تمهید توانسته تصاویری قابل باور از روزهای روایت داستانش ارائه دهد. اتفاقی که اگر منحصر به این سریال نباشد و باعث شود این رویه در تلویزیون تکرار شود، می‌توان گفت که اتفاق مهم و مفیدی است!

2323