هر کجا که یک عبادتگاه کوچکی وجود داشته باشد و آن را متعلق به مسیحیان بدانند، میگویند که اینجا کوچکترین کلیساست، درحالی که پژوهش عمیقی در این باره نشده است. یکبار کلیسای سرخ آباد در استان مازندران را کوچکترین کلیسا و یک بار هم کلیسای کانتور قزوین را کوچکترین می‌دانند. این درحالی است که کسی نمی‌داند آیا در کشورهای دیگری که کوچه به کوچه آنها پر از کلیساست، آیا کلیسایی کوچک‌تر از آنچه در ایران هست وجود دارد یا نه.
جانسلو؛ کلیسایی به نام یک سیاهپوست
اهالی شهرستان ارومیه کلیسایی که در میان باغ بیدمشک قرار دارد و قدمتش به ۸۰۰ سال پیش می‌رسد را کوچکترین کلیسای جهان می‌دانند. این کلیسا در روستای جانوسلو واقع شده است. از آنجا که پروتستان‌ها ۲۰۰ سال قبل در این منطقه سکونت داشتند، نام روستا نیز از نام یک سیاهپوست انگلیسی و از مبلغان کلیسای پروتستان آمده است.
میگویند درون کلیسا، قبر زنی مومنه وجود دارد. داخل این کلیسا، سنگی با طول و عرض چهارمتری هست که رویش صلیب گذاشته‌اند.
باز هم باید درباره اینکه آیا این کلیسا کوچکترین کلیسای جهان است یا نه با شک و تردید گفت، شاید در جای دیگری از جهان، کلیسای دیگری به همین ابعاد یا حتی کوچک‌تر وجود داشته باشد. در آن صورت، دیگر نمی‌توان گفت این کلیسا، کوچکترین در جهان است.
به هر حال این کلیسا هم محل عبادت مسیحیان است و مانند بسیاری از کلیساهای دیگر به نام حضرت مریم می‌شناسند و تحت مدیریت کلیسای شرق آشوری است.
این کلیسا هم مانند بسیاری از کلیساهای دیگر در آهنی ضخیم و کوچکی با ابعاد ۹۰ در ۱۳۰ سانتی دارد تا عبادت کنندگان هنگام ورود خم شده و با احترام وارد شوند.
از آنجا که کلیساها محلی برای روشن کردن، شمع دارند، در بیرون از محوطه، کلبه فلزی جایی برای روشن کردن شمع است. همچنین ۵ صلیب سنگی نیز در کنار این بنا دیده می‌شود.
عکس از بیتوته
سرخ‌آباد؛ قدیس نگهبان کارگران پل ورسک
کلیسای سرخ آباد را هم مردم استان مازندران کوچکترین کلیسای جهان می‌دانند. کلیسایی که در دوره پهلوی اول در روستای سرخ آباد سوادکوه ساخته شده و اکنون به عنوان یکی از آثار ملی ایران شناخته می‌شود. این کلیسا رو به روی ایستگاه راه آهن سرخ آباد کنار جاده اصلی با فاصله دو کیلومتری از پل تاریخی ورسک قرار دارد. میگویند این کلیسا برای انجام مراسم مذهبی کارکنان راه آهن توسط مهندسان مسیحی ایتالیایی ساخته شده است و از همان موقع هم مانده است. تا اکنون یکی از جاذبه‌های گردشگری سوادکوه و محل عبادت مسیحیان باشد.
مردم محلی این کلیسا را قدیسه نگهبانِ معمارانِ پل نیز می‌دانند. این کلیسا با داشتن طول و عرض سه متر در سه م