انتخاب شهردار تهران با گذر از قانون

در شرایط کنونی جهان، امروز اولین مبنای انتخاب مدیر، تخصص و در پیوند با آن، تجربه ناشی از اعمال تخصص بر سوابق اجرائی مرتبط با آن است. قطعا برآیند احترام به چنین اصولی، حاکمیت اصل شایسته‌سالاری در اداره کشور خواهد شد و طبیعتا، نتیجه کار اجرای قانون، توفیق در انجام وظیفه و کارآمدی حاکمیت می‌باشد. این درحالی است که بعد از انقلاب در اوایل حاکمیت نظام، به دلیل بی‌اعتمادی به مدیران سابق مسئولان امر تلاش می‌کردند تا از افراد مورد وثوق هرچند جوان و فاقد تجربه استفاده کنند مع‌الوصف تا حدی توجه به تخصص مورد احترام قرار می‌گرفت و به همین دلیل یکی از شرایط انتصاب اشخاص یا انتخاب آنها، تخصص در کنار تعهد بود. در ادامه، تجارب عملی ناشی از استفاده از متخصصین نشان داد که نتایج قابل قبولی به دست آمده است.

متاسفانه حاکمیت تدریجی جناح‌گرایی نه‌تنها اصل شایسته‌سالاری را تضعیف و در نهایت مورد بی‌توجهی قرار داد بلکه با زیر پا گذاشتن تمام ملاک‌ها و معیارهای علمی، عملی، تجربی و بین‌المللی ما زمانی برای وزارت خارجه از پزشک، در مواردی برای تصدی وزارتخانه‌های دیگر از افرادی استفاده کرده‌ایم که فاقد دانش و تجربه لازم بوده‌اند. ارزیابی نتیجه امروز چندان سخت نیست. وضعیت کشور از لحاظ اقتصادی، فرهنگی، صنعتی، به گونه‌ای است که حتی مسافرینی که در یک قطار مدیریت جامعه را در دست داشته‌اند، به دلیل نارضایتی و ناکارآمدی یا عدم وفاق در مورد چگونگی اداره کشور، با تقسیم به جناح‌های  مختلف و جدایی از یکدیگر به تدریج از این قطار پیاده شده‌اند و به گونه‌ای که در ایستگاه فعلی، مسافران به جا مانده با نقد عملکرد مدیران گذشته بر نامطلوب بودن شرایط جدید صحه می‌گذارند. مع‌الوصف باید توجه داشت که در بسیاری از کشورها هم تخصص‌گرایی مانع از استفاده از افراد همفکر و از لحاظ سیاسی همگروه نیست، آنگونه که در بسیاری از کشورها شاهد بوده و هستیم اما این جناح‌گرایی نباید به گونه‌ای باشد که افردی را مصدر امور کنیم که در امور محوله هیچگونه دانش، تجربه و سابقه اجرائی ندارند.

شهرداری در حقیقت فرمانروایی بر یک شهر و به نوعی اداره یک مجموعه مدنی و شهری است که شهردار مربوطه همانند یک رئیس‌جمهور، با اختیارات قانونی باید در راستای خدمت به مردم و ارائه خدمات موفق عمل نماید. طبیعتا کلانشهرهایی مانند تهران که در اوقات اداری قریب یک ششم جمعیت کشور در آن فعالیت دارند و به تنهایی این شهر از بسیاری از کشورهای اروپایی دارای جمعیت، چالش‌ها و مشکلات بیشتری است، نیاز به مدیری دارد که توان تخصصی و اجرائی در پیوند با اداره شهر و شهرداری را داشته باشد. متاسفانه بدون اینکه از گذشته عبرت گرفته باشیم، در فقره انتخاب شهردار تهران تمام ملاک‌ها و معیارهای مدیریتی را از جمله آئین‌نامه‌ای که خود در سال 1397 تصویب کرده‌ایم درباب ویژگی‌های شهردار تهران که یکی از آنها داشتن تخصص لازم و دیگری عقبه اجرائی کافی است، مورد گذر و بی توجهی قرار گرفته است. جالب اینکه شخص آقای‌زاکانی خود نیز متعرف به فقدان ارتباط تخصصی و سابقه اجرائی بوده و اشاره می‌کنند که در پزشکی هسته‌ای متخصص می‌باشند. قطعا شورای محترم شهر تهران به حساسیت اجتماعی و سیاسی کشور و کلانشهر تهران وقوف کامل دارند و به خوبی می‌دانند که آستانه مقاومت مردم به دلیل مشکلات اقتصادی، اجتماعی و مدیریتی به حدی افول کرده است که قدرت پذیرش و تحمل مشکلات بیش از این را نخواهند داشت.

شهر تهران که یکی از مصفاترین و خوش آب وهواترین منطقه در کشور و حتی خاورمیانه بوده است، امروز به علت سوءسیاست باغ‌ها و فضای سبز آن به حدی در معرض ساخت و ساز قرار گرفته‌اند و در این راستا کریدورهای گذر هوا دچار اخلال گردیده است که عملا این شهر تبدیل به یکی از شهرهای آلوده منطقه با ساختار مهندسی فاقد هرگونه اصول شهرسازی می‌باشد. بنابراین جا داشت که برای ترمیم چالش‌های موجود و حتی‌الامکان ضابطه‌مند کردن شرایط شهرسازی، مدیری متخصص و توانمند و آگاه برای اداره شهر انتخاب می‌کردیم. نکته پایانی این است که تجربه مدیریتی آنهم در سطح کلان، نشان داده است که مدیرانی که متصدی اداره نهادی می‌شوند که در آن تجربه کافی ندارند، برای شناخت امور محوله، آسیب‌شناسی نیازها، طراحی برنامه‌ها و تدارک اجرای آنها، مستلزم صرف زمان چند ساله است. به عبارت روشن‌تر؛ اداره یک وزارتخانه بسیار آسان‌تر از اداره شهری مانند تهران است که خود مانند بک کشور از لحاظ مدیریتی، ابعاد مختلفی دارد. براساس چنین تحلیلی است که بسیاری از مدیران سابق کشور ما در اداره نهاد تحت مدیریت توفیق لازم را نداشته‌اند.
متاسفانه در صورتی که شایعات مربوط به اعمال فشار به شورای شهر صحت داشته باشد، عواقب ناکارآمدی احتمالی شهردار جدید متوجه گروه و جناحی است که مستقیم یا غیرمستقیم در این انتخاب مداخله کرده‌اند. آنچه مسلم است به طور طبیعی افرادی مثل آقای زاکانی ممکن است در مصادر دیگر بتوانند موفق عمل کنند اما در اداره شهر تهران تخصص و تجربه لازم است که بدون آن یک مدیریت خوب و ثمربخش، میسور نخواهد بود. 

* منتشر شده در آرمان ملی/ دوشنبه ۱۸ مرداد 1400