جفری مکناب: پارسال بوی ناخوشایند جشنواره ونیز تنها از مرداب این شهر نبود، خود فیلم‌های جشنواره خیلی از تماشاگران را وادار کرد بینی خود را بگیرند.
به اعتقاد همه سال 2008 سال سختی بود و تنها نمایش دیروقت «کشتی‌گیر» - که در نهایت جایزه شیر طلایی را هم به خانه برد - توانست کمی آن را نجات بدهد.
امسال به نظر می‌رسد جشنواره شکل بهتری دارد. مارکو مولر مدیر هنری لیدو چند فیلم انتخاب کرده که می‌تواند منتقدان را به هیجان بیاورد. تعدادی از فیلم‌های بخش مسابقه ساخته فیلمسازان هنری چون ژاک ریوت ( «36 منظره از پیک سن ـ لوپ»)، کلر دنی («ماده سفید»)، فاتح آکین «آشپزخانه روح») و جسیکا هازنر («لورده») هستند.
در همین حال مولر که مشخص است صدای غرولند آدم‌ها در لیدوی دوره قبل را شنیده، به دنبال راهی برای بیشتر کردن سهمیه جاذبه‌های جشنواره بود. حتی بچه‌ها هم بی‌نصیب نمانده‌اند. جروج لوکاس به لیدو می‌آید تا جایزه یک عمر دستاورد ونیز را به جان لسه‌تر همه‌کاره استودیو پیکسار بدهد و بچه‌ها هم می‌توانند «داستان اسباب‌بازی» را به طور سه‌بعدی ببینند.
استالونه پا جای پای کیارستمی می‌گذارد
یک حرکت پوپولیستی دیگر اعطای جایزه یک عمر دستاورد هنری به سیلوستر استالونه است. این جایزه عموماً به فیلمسازان محترم اعطا می‌شود، نه ستاره‌های فیلم‌های حادثه‌ای دهه هشتاد.
از برندگان قبلی جایزه ژژر-لکولتر می‌توان به عباس کیارستمی استاد ایرانی و آنیس واردا چهره محبوب سینمای موج نو فرانسه اشاره کرد. بازدیدکنندگان جشنواره کن این فرصت را دارند که «رمبو - نسخه کارگردان» را هم ببینند.
برای کسانی که دوست ندارند فیلم‌هایی درباره مردان عرق‌کرده مسلسل به دست ببینند، فیلمی که می‌تواند بیش از همه باعث کنجکاوی شود، «یک مرد تنها» اولین فیلم بلند تام فورد طراح مد و مدل سابق گوچی است. این فیلم با اقتباس از رمان 1964 کریستوفر ایشروود ساخته شده و درباره یک استاد دانشگاه همجنس‌باز است که می‌کوشد با مرگ شریک زندگی‌اش کنار بیاید.
کالین فیرث نقش اصلی «یک مرد تنها» را بازی می‌کند. این فیلم چه موفق باشد، چه نباشد، حداقل اهالی مد را آنقدر آشفته می‌کند تا ناچار شوند برای شرکت نکردن در مهمانی پس از نمایش فیلم بهانه بیاورند.
بینندگان فیلم‌های مایکل مور کنجکاو هستند ببینند این فیلمساز اهل جدل و تنومند چگونه با دوران پس از بوش روبه‌رو شده است. فیلم‌های قبلی او شامل «بولینگ برای کلمباین»، «فارنهایت 11/9» و «سیکو» همگی اولین بار در جشنواره کن نمایش داده شدند.
ونیز یک موضوع کاملاً متفاوت است: ونیز جشنواره‌ای بدون بازار فیلم و بنابراین عاری از غوغای توزیع‌کنندگانی است که می‌کوشند فیلم بخرند و یا تهیه‌کنندگانی که خبر تولید پروژه‌های جدید را اعلام می‌کنند. فیلم‌های مور قطعاً از قرار گرفتن در گرداب کن سود برده‌اند. مستندهای قبلی او همه بحث‌انگیز بوده‌اند.
«کاپیتالیسم: یک داستان عاشقانه» فیلم جدید مور درباره بحران‌های اقتصادی در سطح جهانی است و بهترین مناسبت زمانی را دارد. سؤالی که مطرح می‌شود این است که آیا تماشاگران درگیر رکود اقتصادی دل دیدن فیلمی درباره ورشکستگی، ضبط ملک رهنی و ترس و نفرت در وال استریت را دارند یا نه.
رویارویی دو کارگردان آتشی‌مزاج
پارسال وقتی ورنر هرتسوگ فیلمساز آلمانی اعلام کرد قصد دارد «ستوان بد» شاهکار ابل فرارا را با بازی نیکلاس کیج بازسازی کند، همه تعجب کردند. اصلاً به نظر نمی‌رسیدازدواجی خوشایند باشد.
فیلم فرارا که یکی از بهترین نقش‌آفرینی‌های هاروی کایتل به نقش پلیسی فاسد را داشت، بیش از آنکه یک تریلر پلیسی عادی باشد مطالعه‌ای درباره گناه کاتولیک بود.
«ستوان بد» فیلمی نیویورکی ساخته فیلمسازی نیویورکی بود. این سؤال مطرح می‌شود چرا یک فیلمساز مؤلف آلمانی باید آنقدر فرصت‌طلب باشد تا بخواهد چنین فیلمی را بازسازی کند؟
قطعاً این مسئله به مذاق فرارا خوش نیامد، حتی اگر داستان فیلم جدید در نیواورلئانز روی بدهد و کیج نقش یک پلیس جنوبی معتاد را بازی کرد و نه پلیسی اهل نیویورک. با این حال، هرتسوگ چنان کارگردان ویرانگری است که فیلم جدید او تحت هر شرایطی جذابیت دارد. «ستوان بد: بندر نیواورلئانز» هرتسوگ یکی از 24 فیلم بخش مسابقه لیدو‌ست.
آنچه باعث هیجان بیشتر این دوره ونیز می‌شود این است که خود فرارا با «ناپل، ناپل، ناپل» به جشنواره می‌آید، فیلمی که نوعی ادای دین به این شهر است و از آن به عنوان «یورش» به «انسانیت پرشور، وحشیانه و خشن» ناپل یاد شده است. می‌توان این طور پیش‌بینی کرد که مطبوعات برای دامن زدن به خصومت بین دو کارگردان آتشی‌مزاج هر کاری بتوانند انجام می‌دهند.
جورج کلونی تأثیری غریب بر تماشاگران ونیز دارد. چند سال پیش در یکی از سوررئال‌ترین نشست‌های مطبوعاتی تاریخ برگزاری جشنواره، یک کمدین ایتالیایی از کلونی تقاضای ازدواج کرد. کلونی امسال به عنوان یکی از ستاره‌های فیلم «مردانی که به بزها خیره می‌شوند» ساخته گرانت هسلو بار دیگر به لیدو باز می‌گردد.
این فیلم اقتباسی از کتاب جان رانسن روزنامه‌نگار انگلیسی است و به تلاش مخفیانه واحدی از ارتش آمریکا برای استفاده از قدرت فراهنجار می‌پردازد. یوان مگرگور در این فیلم نقش خبرنگاری را دارد که درباره این تلاش عجیب و غریب تحقیق می‌کند.
در سال‌های اخیر ونیز به شدت از سوی جشنواره تورنتو که تاریخ برگزاری آن تقریباً همزمان است، تحت فشار بوده است. ونیز قدیمی‌ترین جشنواره سینمایی جهان است. لیدو با داشتن مارکو مولر یکی از حیله‌گرترین و در عین حال محترم‌ترین برنامه‌ریزان دنیا را دارد.
به هر حال این رویدادی است که راه بسیاری از دست‌اندرکاران صنعت از آن می‌گذرد. بیزنس در ونیز خیلی بیشتر از تورنتو است. جشنواره همیشه با یک دوراهی روبه‌رو است. اگر خیلی به استودیوهای آمریکایی گرایش پیدا کند - که از جشنواره به عنوان سکوی پرتاب فیلم‌های خود استفاده می‌کند - انسجام خود را به عنوان یک رویداد سینمایی جدی از دست می‌دهد.
از سوی دیگر اگر برنامه‌ریزی جشنواره خیلی خاص و هنری باشد، آن وقت مانند پارسال صدای مطبوعات و مردم درمی‌آید. مولر امسال برای مقابله با این مسئله متوازن عمل کرده است. اکنون باید صبر کرد و دید آیا فیلم‌ها انتظارها را برآورده می‌کنند یا نه.
نمایش «باریا» در افتتاحیه جشنواره
شصت و ششمین جشنواره فیلم ونیز امروز چهارشنبه با فیلم حماسی «باریا» به کارگردانی جوزپه تورناتوره ایتالیایی آغاز می‌شود. داستان این پروژه 30 میلیون دلاری در سیسیل روی می‌دهد و در آن حدود 200 بازیگر شامل فرانچسکو سیانا، مارگارت ماده، مونیکا بلوچی، رائول بووا و میکله پلاچیدو بازی می‌کنند.
فیلم‌های جشنواره امسال تلفیقی از آثار فیلمسازان مؤلف و کارگردانان کمتر شناخته‌شده است و در مجموع 71 فیلم اولین بار در دنیا در لیدو روی پرده می‌رود.
جشنواره ونیز 12 سپتامبر (21 شهریور) به پایان می‌رسد. آنگ لی فیلمساز تایوانی برنده اسکار رئیس هیأت داوران بخش بین‌الملل جشنواره است.
ایندیپندنت / 29 آگوست / ترجمه: علی افتخاری
نظر شما