سال گذشته در چنین روزهایی که بحث هدفمند کردن یارانه‌ها بالاخره پس از بحث‌ها و کشمکش‌های فراوان وارد مرحله اجرا شد، سوالی که نقل مجلس محافل فعالان بورس بود و بحث‌های فراوان بین کارشناسان و تحلیل‌گران به‌وجود آورده بود، این بود که پس از اجرای هدفمند کردن یارانه‌ها، عاقبت شرکتهای بورسی چه خواهد شد. برخی معتقد بودند که برخی صنایع در کوتاه‌مدت با زیان‌های قابل توجه مواجه خواهند شد. عده‌ای نیز این موضوع را تابع اقدامات جبرانی دولت می‌دانستند. انرژی‌بر بودن بخش بزرگی از صنایع بورسی حساسیت سرمایه‌گذاران و تحلیل‌گران را به این موضوع دوچندان کرده بود. حال که حدود یک‌سال از شروع اجرای قانون مذکور می‌گذرد و زمزمه‌های اجرای فازهای بعدی آن به گوش می‌رسد، جا دارد نگاهی بر وضعیت صنایع انرژی‌بر بورس پس از تعدیل قیمت حامل‌های انرژی داشته باشیم.
به همین منظور، در مطلب حاضر تلاش شده تا وضعیت سودآوری برخی صنایع انرژی‌بر بورس قبل و پس از قانون هدفمندکردن یارانه‌ها به صورت اجمالی مرور شود. طبق آمارهایی که از میزان انرژی‌بری (نسبت هزینة انرژی به ارزش تولید) صنایع مختلف قبل از تعدیل قیمت‌ها در اختیار است، به ترتیب صنعت آجرسازی (8.17)، تولید آلمینیوم (4.13)، سیمان، آهک و گچ (3.10)، تولید کود شیمیایی و ازت (3.8)، تولید ماشین‌ابزارها (3.6)، ریخته‌گری فلزات غیرآهنی (12.5)، تولید شیشه (5)، تولید محصولات اساسی مس و فولاد و ریخته‌گری آن‌ها (9.3) و تولید مواد شیمیایی و پلاستیکی (65.3) انرژی‌برترین صنایع محسوب می‌شوند.
در جدول زیر مجموع سود اعلام شده تا پایان آبان‌ماه توسط شرکتهای موجود در 6 صنعت منتخب در سال‌های 89 و 90 بر حسب میلیارد ریال مقایسه شده است. لازم به ذکر است که اگرچه تعدیل قیمت‌ها از اواخر آذرماه سال 89 اجرا شده است، اما با توجه عدم وجود اطلاعات کافی مربوط به آذرماه سال 1390، سود (زیان) هر صنعت از ابتدای سال تا پایان آبان منظور شده است.
همانطور که مشاهده می‌شود، صنعت فلزات اساسی و همچنین استخراج کانه‌های فلزی علی‌رغم انرژی‌بری نسبتاً بالا (به ویژه آلمینیوم) سودآوری خوبی پس از تعدیل قیمت‌ها داشته‌اند. اگرچه تعدیل قیمت‌های انرژی هزینه‌های این صنعت را افزایش داده است، ولی افزایش قیمت‌های جهانی فلزات در سال 90 همراه با رشد نرخ ارز علاوه بر پوشش هزینه‌های مذکور، سود این صنعت را به میزان قابل توجهی افزایش داده است. همین موضوع در مورد صنعت محصولات شیمیایی نیز صادق است. بخش عمده این صنعت را پتروشیمی‌ها تشکیل می‌دهند. صادرات قابل توجه این صنعت نیز مانند فلزات اساسی و استخراج کانه‌های فلزی، افزایش هزینه‌های ناشی از تعدیل قیمت‌ها را پوشش داده است.
صنعت خودرو از صنایعی است که در سال 90، علاوه بر تعدیل قیمت انرژی، از چند عامل دیگر نیز ضربه خورده است. هزینه مواد اولیه این صنعت، علاوه بر تاثیرپذیری از هدفمند شدن یارانه‌ها، با افزایش نرخ ارز نیز رشد قابل توجهی را تجربه کرده است. به عنوان نمونه، حدود 20 درصد از هزینه‌های ایران خودرو را واردات مواد اولیه تشکیل می‌دهد. این در حالی است که ارزش فروش شرکتهای این صنعت به دلیل کنترل دولت بر قیمت فروش خودرو از رشد متناسبی نداشته است. همین امر زیان 22 درصدی برای این صنعت به ارمغان آورده است.
همانطور که پیش از این ذکر شد، انرژی بیش از 10 درصد از ارزش تولید سیمان، آهک و گچ را تشکیل می‌دهد. این نرخ برای سیمان که صنعت عمدة این گروه است حدود 13 درصد می‌باشد. همین امر، این صنعت را با تهدید جدی در سودآوری مواجه کرده بود. اما اخذ مجوز برای افزایش 14 درصدی نرخ سیمان در سال گذشته مانع از آسیب سنگین این صنعت شد. تقاضای مطلوب سیمان در کنار مقداری صادرات به کشورهای همسایه نیز به عدم زیان‌دهی این صنعت پس از تعدیل قیمت‌ها کمک کرده است.
با توجه به آمارهای موجود در خصوص انرژی‌بری صنایع مختلف، می‌توان ادعا کرد که در مجموع، افزایش قیمت حامل‌های انرژی بیشترین تاثیر را بر مصالح ساختمانی می‌گذارد. افزایش قیمت مصالح ساختمانی سودآوری صنعت انبوه‌سازی املاک و مستغلات را نیز به میزان قابل توجهی تحت تاثیر قرار داده است، به گونه‌ای که سودآوری این صنعت 14 درصد کاهش نشان می‌دهد. علی‌رغم عدم قیمت‌گذاری دولتی، بالا بودن رقابت و شرایط اقتصادی را می‌توان از موانع رشد متناسب قیمت فروش در این صنعت برشمرد.
در مجموع با تکیه بر اطلاعات موجود، به نظر می‌رسد صنایعی که بخش قابل توجهی از محصولاتشان صادر می‌شود، به دلیل بهبود شرایط ارزی از آسیب جدی ناشی از تعدیل قیمت انرژی جان سالم به در برده‌اند. در عین حال، صنایعی که محصولاتشان تحت قیمت‌گذاری دولتی بوده‌اند یا به دلایل مختلف مانند رقابتی بودن یا شرایط اقتصادی نتوانسته‌اند قیمت محصولات خود را متناسب با افزایش هزینه‌ها بالا ببرند، از هدفمند کردن یارانه‌ها آسیب بیشتری دیده‌اند.
*کارشناس بازار سرمایه
22131/
نظر شما