توییتر رواداری و اعتماد را کاهش می دهد / ربات ها بی دخالت انسان، علیه یکدیگردر اینترنت تولید محتوا می کنند/ چرا تندروها ایکس و تلگرام را فیلتر کردند؟

گروه اندیشه: دکتر محمد رهبری  دانش آموخته رشته علوم سیاسی، در گفت و گو  شرق با او که فیلم آن در یوتیوب منتشر شده، با نگاهی انتقادی به شبکه های اجتماعی، معتقد  است که توئیتر، در ۵ سال پژوهش او، نه تنها به رواداری کمک نکرده ، بلکه باعث کاهش رواداری، و همچنین کاهش اعتماد در میان کاربرانش شده است، اعتماد و روداری، دو سرمایه مهم اجتماعی هستند که در حوزه توسعه، بسیار موثر بوده و بدون آن ها هیچ پیشرفتی، امکانپذیر نیست.  

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، رهبری، در خصوص شبکه ی اجتماعی تاکید می کند که به طور کلی «به شبکه های اجتماعی نگاه انتقادی» دارد. او با تاکید بر این که «همه به اندازه کافی در باره جنبه های مثبت شبکه های اجتماعی گفته اند، و او می خواهد با نگاه انتقادی به برخی ابعاد منفی شبکه اجتماعی» اشاره کند گفت: « هرچند شبکه اجتماعی یک فضای بازتری ایجاد کرده و افراد می توانند با یکدیگر گفت و گو کرده ، انتشار اخبار و اطلاعات به راحتی صورت گیرد، ارتباطات تسهیل شده، و در مواردی موضوعاتی افشا شده که می تواند به نفع جامعه باشد، ولی از منظر سیاسی و فرهنگ دمکراتیک که موضوع بحث من است به نظر من حداقل در حوزه توئیتر که داده های  ۵ سال را مورد بررسی قرار دادم، دریافته ام، نه فقط به رواداری کمک نکرده، بلکه باعث کاهش رواداری و همچنین کاهش اعتماد در میان کاربرانش نیز شده است.» 

او افزود: «اعتماد به ویژه مهم است و منظور از اعتماد، علی الخصوص میان نهادهای سیاسی و همچنین اعتماد بیرونی  به دیگر گروه ها است. یافته هایم حاکی از آن است که به واسطه عضویت در توییتر، اعتماد بیرونی به گروه های دیگری که فرد خودش را عضو آن نمی داند کمتر شده است.» 

این پژوهشگر حوزه اینترنت، با اشاره به این که «بر اساس داده های یافته شده، قطبیت سیاسی در توئیتر از سال ۱۳۹۶ به این سو افزایش پیدا کرده است، و همین قطب بندی سیاسی در توییتر مساله بی اعتمادی و کاهش رواداری را تشدید کرده و به نوعی رادیکالیسم منتهی شده» در باره دوره هایی که توییتر یا ایکس طی کرده گفت: «توئیتر دوره های مختلفی را سپری کرده، و همین الآن وضعیت توئیتر، متفاوت از یکسال گذشته اش، قبل و بعد از حوادث زن ، زندگی، آزادی است. حتی تغییراتی که ایلان ماسک دارد در توئیتر ایجاد می کند، فضای توئیتر را متحول خواهد کرد. که به مطالعه دائم و منظم نیاز دارد.» 

این دانش آموخته دکتری علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبائی گفت: «از سال های ۸۷ و ۸۸ توئیتر در ایران محل رجوع قرار گرفت و کاربرانی پیدا کرد، ولی به نظر من تا سال ۱۳۹۶ استفاده از توئیتر چندان فراگیر نشده بود. هرچند که بالاخره فعالان سیاسی، خبرنگاران، و اصحاب رسانه، گروهی از مردم عادی در توئیتر بودند، ولی از سال ۱۳۹۶ به این سمت است که فضای توئیتر عمومی تر شده و مورد استقبال بیشتری قرار می گیرد.» 

محمد رهبری در ادامه با اشاره به این که  داده هایش نشان می دهد «در سال ۱۳۹۶ به اندازه چندین سال توئیت زده شده است.» گفت: «این نشان می دهد تعداد کاربرانی که در سال ۱۳۹۶ در توئیتر حضور پیدا کردند، خیلی بیشتر از گذشته بوده است. البته در آن سال انتخابات در فضای سال ۱۳۹۶ در شکل گیر فضای توئیتر موثر بود. بعد از پیروزی آقای روحانی، جریاناتی در کشور به این نتیجه رسیدند شکست‌شان ناشی از دست بالای جریان رقیبشان یعنی جریان اصلاحات و اعتدال در توئیتر و تلگرام است. به همین دلیل بعد از انتخابات ۱۳۹۶ تلاش کردند، فضا را تغییر بدهند. شاید و شاید فیلترینگ تلگرام را در کمتر از یک سال از انتخاب آقای روحانی، در این راستا بتوان تحلیل کرد. البته توئیتر از قبل فیلتر بود. به همین دلیل بعد از انتخابات ۱۳۹۶ نیروهایی در جریان اصولگرایی یا جریان انقلابی، به این نتیجه رسیدند که در تلگرام و توئیتر فعال شوند. سپس کاربران بیشتری از جریان اصولگرای انقلابی در توئیتر حضور پیدا کردند، در کنارش به تدریج شاهد فعالیت ربات ها، و به مرور شاهد کارهای سازماندهی شده در توئیتر و تلگرام بودیم.» 

 پروپاگاندا و استفاده از ربات در فضاسازی های شبکه ای

او سپس به تعریف پروپاگاندا از نظر کریس شافر در کتاب "داده در برابر دموکراسی" پرداخت و گفت: «پروپاگاندا مجموعه ای از روش هایی است که توسط یک گروه سازمان یافته، (دولت، حزب، گروه سیاسی، یا هر سازمان سیاسی دیگر) می خواهد از طریق دستکاری روانشناختی،  باعث ایجاد مشارکت فعالانه یا منفعلانه در فعالیت های فرد شود.» 

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، محمد رهبری که در مرکز رسانه ای اکو ایران سخن می گفت و فیلم آن در یوتیوب منتشر شد، گفت: «یک سازمان سیاسی بر اساس اهدافش، تلاش می کند، با نوعی دستکاری روانشناختی ، من شهروند یا تصمیم به همراهی بگیرم، یا بترسم و منفعل شوم و در نتیجه همراهی نکنم. بنابراین پروپاگاندا اگر چه یک مفهوم سیاسی است،  ولی جنبه روانشناختی اش بسیار مهم است، و از این نظر با یکدیگر نسبت برقرار می کنند. بنابراین پروپاگاندا تلاشی هدفمند برای پنهان کردن سوگیری و ارائه دروغ ها به عنوان حقایق، ارائه حقایق به صورت ناقص یا خالی از زمینه اصلی آن ها برای دور کردن ذهن از فرآیندهای عقلانی است.»

او افزود: «دستکاری واقعیت به قصد تغییر تصویر واقعیت در ذهن دیگران انجام می شود. به عبارت دیگر پروپاگاندا، از ضعف های شناختی برای تاثیرگذاری بر مخاطب سود می جوید، تا اطلاعات غلط مورد پذیرش مخاطب قرار بگیرد.» 

این پژوهشگر در ادامه با اشاره به این که «در پژوهش های انجام شده از مفهومی به نام کنشگران اجتماعی خودکار یاد می کنند» افزود: « از ربات یا کنشگران اجتماعی خودکار، برای تقویت مواضع سیاستمداران استفاده می شود. به عبارت دیگر از ربات ها این گونه استفاده می شود که گویی اکثریت، موضوعی را قبول دارند، و از آن برای اکثریت سازی یا سرکوب مخالفان استفاده می کنند. فضایی می سازند، تا کسی جرات نکند سخن بگوید. اگر کسی حرف بزند، با انواع و اقسام حملات، توهین ها و تهدیدات روبه رو می شود. آنان از این طریق تلاش می کنند ایجاد اجماع کنند، یا تصور اجماع را ایجاد کنند. یا همچنین از طریق اثر ارابه های موسیقی، می خواهند کاری بکنند بر اثر فضای اکثریت سازی که ربات ها ایجاد می کنند، تا با دیگران همنوا بشویم.» 

محمد رهبری با تاکید بر این که «ربات ها تولید محتوا می کنند و با برنامه ریزی و با با تکیه به هوش مصنوعی، به یکدیگر بدون دخالت عوامل انسانی، پاسخ می دهند» گفت: «بنابراین استفاده از ربات ها، پنهانکاری، و ناشناس ماندن، سه ویژگی پروپاگاندای رایانه ای است، که در خدمت گروه های سیاسی، سازمان های سیاسی، در سراسر دنیا، قرار گرفته، است. و طبیعی است که در زمان انتخابات و بحران های امنیتی، از این دست از پروپاگانداها بیشتر استفاده می شود. در آمریکا استفاده از ربات ها در  ۲۰۱۶ زمانی که ترامپ در آمریکا برنده شد، ۲۰۱۶، ۲۰۲۰ و ۲۰۲۴ مسئله جدی بود. در انگلستان در زمان برگزیت، یک مساله جدی بود. در حال حاضر هم بسیار جای نگرانی وجود دارد که برای مثال روسیه، با استفاده از چنین ابزارهایی، اقدام به پروپاگاندا کرده و در انتخابات آمریکا دخالت کند.به عبارت دیگر از ابزارهای محاسباتی برای تغییر باورها و تصویر رای دهندگان آمریکایی استفاده کند.»  

این دانش آموخته دکترای علوم سیاسی در آخر گفت: «نکته ای که کریس شافر در کتاب "داده در برابر دموکراسی" گفته، این است که اگر چه دولت های اقتدارگرا، بیشتر از این ابزار استفاده می کنند، ولی به تدریج بقیه کشورها هم دارند درگیر این مساله می شوند.» 

بیشتر بخوانید:

 روایت میدری از اقتضائات امنیت در ایران / بدون توانمندسازی دولت و جامعه راه به جایی نمی‌بریم / راهی جز توافق‌سازی و ائتلاف بر سر مسایل مشترک نداریم
درگیری با نسل دختر قصاب، امیدهای انتخابات ۱۴۰۳ را می سوزاند / درگیری نسلی طرحی صهیونیستی/ راه حل؛ ائتلاف و توافق‌سازی برسر مساله‌های مشترک
خشونت میان چپ و راست فکری در جلسه گفت و گو / لبیب: هیچ خشونتی را تایید نکرده و برنمی‌تابیم / ۲۷ سال کارنامه مدارا و خشونت پرهیزی

216216