محبوبه عمیدی: گل‌های ارکیده (خانواده ثعلبیان) گل‌های اغواگری هستند. آنها برای گرده‌افشانی از حشرات و جانوران به شیوه‌های گوناگونی استفاده می‌کنند و در بسیاری از مواقع در مقابل چیزی به آنها نمی‌دهند. بعضی از اعضای این خانواده با تقلید از گل‌های شهددار، زنبورها را به دام خود می‌کشانند و گروهی دیگر بویی زننده شبیه بوی گوشت فاسدشده تولید می‌کنند که می‌تواند مگس‌ها را به سمت خود هدایت کند. گونه Dendrobium sinense از این گیاه که در چین رشد می‌کند، می‌تواند با آزادکردن ماده شیمیایی‌ای که به صورت طبیعی توسط زنبورها در هنگام احساس خطر ترشح می‌شود، زنبورهای سرخ زنبورخوار را که به دنبال غذای حاضر و آماده می‌گردند برای گرده‌افشانی فریب دهد. رایحه گونه Cymbidium serratum موش‌های کوهستانی وحشی را که می‌توانند به کمک پوزه بلندشان گرده‌ها را از گلی به گل دیگر منتقل کنند، به خود جذب می‌کند و گونه‌های دیگر ارکیده در سراسر دنیا برای شباهت ظاهری داشتن به حشرات ماده یا ترشح بویی شبیه به آنها تکامل یافته‌اند تا بتوانند جنس نر را به خود جذب کنند و به کمک حشره‌ای که برای جفتگیری از گلی به گل دیگر پرواز می‌کند، به گرده‌افشانی ادامه دهند.
اما تمام اینها در برابر جاذبه بی‌نظیر این گل‌ها که طی هفته‌های گذشته بیش از 300هزار بازدیدکننده را از تمامی دنیا به بیستمین کنفرانس جهانی گل‌های ارکیده در سنگاپور کشانده، چندان جذاب به نظر نمی‌رسد! این کنفرانس که هر سه سال یکبار برگزار شده و حدود 1000 شرکت
به گزارش نشریه اسمیت سونیان، کیاتا تن رئیس کمیته هماهنگ‌کننده این کنفرانس می‌گوید: «ارکیده‌ها آنقدر فریبنده هستند که پس از پرندگان و زنبورهای عسل به خوبی می‌توانند انسان‌ها را به مراقبت از خود وادار کنند».
تنها یک روز پیش از آغاز این کنفرانس، فضای 1.6 هکتاری محل برگزاری آن در سنگاپور از جعبه‌های نیمه‌بازی پر شده که روی تمامی آنها نوشته است: «شکننده! با احتیاط حمل شود». بسیاری از این گل‌های زیبا در دمای 8 درجه سانتی‌گراد و با مراقبت‌های متعددی توسط خطوط هوایی به اینجا ارسال شده‌اند و تعدادی دیگر در حالی به سنگاپور پا گذاشته‌اند که گواهی سلامت داشته‌اند و با کسب مجوز از کنوانسیون بین‌المللی تجارت گونه‌های در معرض انقراض، تمامی مسیر را در دستان خلق‌کنندگان‌شان از اقصی نقاط دنیا تا اینجا سفر کرده‌اند.
کریس پورور، یکی از پروش‌دهنده‌های ارکیده در انگلستان می‌گوید: «اگر دمای هوا پایین باشد، گل‌ها آسیب خواهند دید و گرمای زیاد داخل جعبه‌ها باعث می‌شود عرق کنند. ما برای به سلامت رساندن آنها به اینجا چندین شب بی‌خوابی کشیده‌ایم».
به واسطه مقررات تجارت بین‌المللی اعضای جامعه ارکیده آفریقای جنوبی نتوانسته‌اند جنگلی از گل‌های ارکیده را که در میان آنها پلنگ، شاخ کرگدن و خرطوم فیل نیز وجود داشته به سنگاپور بیاورند.
جاستین کاچنکو از انجمن ارکیده پاپوا در گینه نو علاوه بر نمایش گل‌ها، به رونمایی از ماسک‌های کنده‌کاری شده غول‌پیکر و پرنده‌ای که از ارکیده ساخته شده دست زده است. او می‌گوید: «ما می‌خواهیم در جهان بهترین باشیم. این نمایش عکاسان بسیاری را به خود جلب خواهد کرد».
خانواده ثعلبیان یکی از متنوع‌ترین خانواده‌های گیاهی با بیش از 25هزار گونه مختلف است. یکی از دلایل اصلی این تنوع به داشتن گرده‌افشان‌های اختصاصی برمی‌گردد و اینکه ژن‌ها از آمیخته شدن با گونه‌های نزدیک خودداری می‌کنند. اما اینجا در نمایشگاه بسیاری از 50هزار نمونه عرضه شده از 5000 گونه گوناگون، نمونه‌های هیبریدی هستند که در طبیعت یافت نمی‌شوند و از ترکیب گونه‌های مختلف با یکدیگر در زمین‌های گسترده خلق شده‌اند.
مارتین موتس یک پرورش‌دهنده ارکیده از فلوریدا و داور این جشنواره، در صحبت‌هایش برای بازدیدکنندگان می‌گوید: «پرورش دادن گل‌های ارکیده و ترکیب گونه‌ها با یکدیگر لذت‌بخش است. همیشه می‌خواهید بدانید گونه جدید از والدینش زیباتر است یا نه!». او بیش از 40 سال است که روی پرورش گل‌های ارکیده کار می‌کند و حدود 500 گونه دورگه خلق کرده که نام اغلب آنها از نام همسرش ماری اقتباس شده است.
تیم یام، محقق ارشد و پرورش‌دهنده ارکیده در باغ گیاه‌شناسی سنگاپور می‌گوید: «برای خلق یک نمونه تازه کافی است رنگ، شکل، اندازه، عطر و طول عمر گل مطلوب را درنظر بگیریم و سپس به دنبال والدین ایده‌آل برای آن بگردیم. البته زمانی که برای افراد سرشناس یا سیاستمداران گلی تازه‌ای خلق می‌کنیم، شخصیت، حرفه و سلایق آنها را نیز در نظر خواهیم گرفت. به عنوان مثال ارکیده دورگه‌ای که اختصاصا برای پرنسس دیانا طراحی شد، بسیار خوشبو و سفید بود اما برای یک نخست‌وزیر یا رئیس‌جمهور رنگ‌ها و عطرهای دیگری مدنظر قرار خواهند گرفت».
در آزمایشگاه پرورش گل‌های ارکیده و ریزازدیادی وابسته به باغ گیاه‌شناسی سنگاپور می‌توان جزئیات تکثیر نمونه‌های تازه را مشاهده کرد. در ابتدا دانه‌ها درون یک لوله شیشه‌ای که محتوی ماده مغذی است، پاشیده می‌شوند و و پس از چند ماه، جوانه‌های کوچک به لوله‌های دیگری انتقال پیدا می‌کنند. در حقیقت ارکیده‌ها سال اول زندگی‌شان را در شیشه صرف می‌کنند، سال دوم را در گلدان‌های بزرگ و دسته‌جمعی، از سال سوم به گلدان‌های اختصاصی منتقل می‌شوند و پس از سال چهارم شروع به گل دادن خواهند کرد. در این مرحله گیاهانی با برترین مشخصات از قبیل طول ساقه و اندازه آن، شکل گل و رنگ گل‌ها، سلامت و مقاومت گل انتخاب شده و تکثیر می‌شوند. برای اینکار بخشی از بافت مریستم – بافت تقسیم و تکثیر سلولی – چیده شده، درون لوله شیشه‌ای قرار گرفته و همراه مایع مغذی تکان داده می‌شود. معمولا هر تکه از این بافت یک جوانه جدید ایجاد می‌کند اما با به‌هم‌زدن مایع حاوی بافت مریستم می‌توان جوانه‌های بیشتری ایجاد کرد و با جدا کردن این جوانه‌ها به دورگه‌های یکسان بیشتری دست پیدا کرد.
به لطف شیوه‌های ریزازدیادی دوران تجملی بودن گل‌های ارکیده در خانه‌ها تمام شده و می‌توان یک جوانه ارکیده را با هزینه‌ای حدود 20 دلار از فروشگاه‌ها تهیه کرد. این گل پرفروش‌ترین گیاه آپارتمانی گلدار در ایالت متحده است و رقم عمده‌فروشی آن در سال 2010 به 171میلیون دلار رسیده که نسبت به سال 2009 بیش از 6درصد رشد داشته است.
موتس می‌گوید: «ارکیده‌ها انسان را جذب می‌کنند چون شبیه ما خلق شده‌اند. دو کاسبرگ و دو گلبرگ که به ترتیب می‌توانند نقش پاها و دست‌ها را بازی کنند. وجود یک کاسبرگ پشتی در بالا، یک بخش مرکزی و انتهایی در این ترکیب، فضای ایده‌آلی را برای فرود آمدن گرده‌افشان‌ها فراهم خواهد کرد. شاید این ساختار زیبا و پیچیده راهی برای دسترسی به ناخودآگاه ما نیز داشته باشد».
هاروهیکو - هری- ناگاتا شرکت‌کننده دیگری است که همراه با خانواده‌اش 275 ارکیده و 26 شاخه گل بریده را از ژاپن تا سنگاپور حمل کرده‌اند. ناگاتا می‌گوید: «35 سال است که دارم روی پرورش گل‌های ارکیده کار میکنم، هیچ چیزی زیباتر از لحظه‌ای که گل‌ها پس از چند سال انتظار باز می‌شوند، نیست». او برای شرکت در مسابقه بزرگ این جشنواره یک ارکیده سفید درخشان که لبه‌های خارجی آن ارغوانی است را به نمایشگاه آورده، این گل با اقتباس از نام همسر ناگاتا Mikkie Nagata نامیده‌شده و گل دیگری که صورتی رنگ است و از نام پسر او الهام گرفته شده Cattleya Jimmy Nagata نام دارد. او در حالی که پسرش اشاره می‌کند، به شوخی می گوید: «خیلی درهم‌برهم است اما گل خوبیست».
داوری بهترین گل‌ها و برنده جایزه بزرگ را بیش از 200 متخصص خبره، اغلب با موی جوگندمی، لباس‌های ساده و کفش‌های راحت به عهده داشتند. بعضی از آنها از دور نمونه‌ها را بررسی می‌کردند و تعدادی دیگر با استفاده از نوارهای اندازه‌گیری و ابزارهای لیزری مشغول داوری بودند و به آرامی برگ‌ها را بلند می‌کردند.
پورور با اینکه معتقد بود گل‌های او بی‌نظیر هستند و اگر جایزه بزرگ را نبرد، مأیوس خواهم شد، جایزه بزرگ را به رقیب تایوانی‌اش Cycnodes از تایوان‌گلد که گل‌های زرد زیبایی دارد و شبیه قو است، واگذار کرد و در بخش بهترین گل‌ها دوم شد. انجمن ارکیده پاپوا از گینه‌نو نیز توانست در مجموع این رقابت‌ها عنوان دوم را کسب کند. کاچنکو در حالی که اشک شوق در چشم‌هایش حلقه زده بود، می‌گفت: «این فوق‌العاده است. چه کسی می‌دانست پاپوا کجاست و حالا ما در برابر بهترین‌های جهان ایستاده‌ایم».
نظر شما