مهدی خاکی‌فیروز: این فقط سنجاب‌ها، چرخ‌ریسک‌ها، دارکوب‌ها و گرازهای منطقه حفاظت‌شده دنا نیستند که در معرض خطر قرار گرفته‌اند. بیش از 70 گونه جانوری و 1000 گونه گیاهی منحصر به فرد استان کهگیلویه و بویراحمد به دلیل عبور خط لوله گاز دهم سراسری در معرض تهدید قرار گرفته‌اند. با آنکه بیش از 3 سال است مسئولان محلی و ملی سازمان محیط‌زیست نسبت به فعالیت‌های خودسرانه شرکت ملی گاز ایران و پیمانکاران آن در تخریب محیط‌زیست منطقه هشدار می‌دهند، همچنان فعالیت‌های جسته و گریخته‌ای در این منطقه صورت می‌گیرد. وزارت نفت نیز تلاشی برای اصلاح مسیر خط سراسری دهم گاز به عمل نمی‌آورد. آنها با منطق ریاضی خود می‌گویند کوتاه‌ترین راه بهترین راه است و با این منطق ناقص خود، درختان کهنسال منطقه را به اره‌های برقی می‌سپارند.
تاکنون صدها درخت جنگل دنا توسط کارکنان قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا قطع شده است و این موضوعی است که نه فقط نارضایتی مسئولان سازمان محیط‌زیست بلکه اعتراض دادستان کل کشور را نیز برانگیخته است.
براساس گزارش خبرگزاری مهر، حجت‌الاسلام غلامحسین محسنی‌اژه‌ای دادستان کل کشور از دادستان استان کهگیلویه خواست که ضمن پیگیری حقوقی ماجرا، با متخلفان و متجاوزان به محیط‌زیست، برخورد قضایی صورت گیرد.
ده هزار اصله درخت کهنسال بلوط در روزهای 7 و 8 مهر در منطقه سیه‌نمک از مناطق حفاظت‌شده دنا قطع شده‌اند تا سطح همواری برای نصب لوله‌های انتقال گاز از عسلویه به مناطق شمال و شمال غرب کشور ایجاد شود. این لوله‌ها که خط دهم سراسری نام دارند، با هدف افزایش ظرفیت صادرات گاز ایران به اروپا و با هزینه‌ای بیش از 2 میلیارد دلار تأسیس می‌شود.
مسئولان شرکت ملی گاز ایران بارها به احداث جنگل‌های مصنوعی چند هکتاری در نزدیکی تأسیسات صنعتی خود افتخار کرده‌اند و خود را طرفدار توسعه سبز می‌نامند با این حال به راحتی فرمان تخریب جنگلی قدیمی را صادر می‌کنند.
مجری خط دهم سراسری، قرارگاه خاتم‌الانبیا است که در منشور اخلاقی این شرکت نیز، توجه زیادی به محیط‌زیست شده است.
سکوت معنادار محیط‌زیست
سال 85 و پیش از آنکه عملیات اجرایی احداث خط لوله سراسری گاز آغاز شود، یک بار دیگر منطقه حفاظت‌شده دنا مورد تجاوز جدی قرار گرفته بود. مسئولان یک رزمایش نظامی لودرها و بولدوزرهای خود را روانه این جنگل زیبا کردند تا منطقه را برای اجرای این رزمایش آماده کنند. در آن سال اعتراض‌های زیادی به این اقدام غیرقانونی صورت گرفت. فعالان محیط‌زیست یاسوج به خوبی سخنان امیری سرمحیط‌بان منطقه دنا را به خاطر دارند که به متجاوزان به محیط‌زیست گفت باید از روی جنازه او عبور کنند تا بتوانند به این تخریب‌ها ادامه دهند. برنامه رادیویی «زمین، سیاره من» نیز در گزارش‌های مفصلی به این موضوع پرداخت. مجموع این اعتراض‌ها باعث شد تخریب‌های صورت گرفته، مهار شوند البته سکوت معنادار فاطه واعظ‌جوادی رئیس وقت سازمان محیط‌زیست در این خصوص، حرف و حدیث‌های زیادی به همراه داشت.
ناهماهنگی زیانبار سازمان جنگل‌ها و سازمان محیط‌زیست
منطقه حفاظت‌شده دنا حدود 930 کیلومتر مربع وسعت دارد و از تنوع جانوری و گیاهی بی‌نظیری برخوردار است. به همین دلیل افراد عادی نمی‌توانند به راحتی وارد منطقه شوند. اسماعیل کهرم عضو هیأت‌علمی دانشگاه در این خصوص می‌گوید: «وضعیت حفاظتی دنا این سؤال را به ذهن متبادر می‌کند که چطور ممکن است پیمانکار وزارت نفت با تجهیزات وسیع وارد منطقه شود؛ 48 ساعت فعالیت کند، سه کیلومتر جاده به عرض 28 متر احداث کند، 12 هزار اصله درخت را نابود کند و سازمان محیط‌زیست و سازمان جنگل‌ها و مراتع متوجه نشوند؟»
از نظر بسیاری از فعالان محیط‌زیست، تخریب دنا را می‌توان نشانه‌ای از ناکارآمدی و ناهماهنگی سازمان‌های متولی حراست از جنگل‌ها به شمار آورد. مشخص نبودن حوزه اختیارات و مسئولیت نهادهای حافظ محیط‌زیست و تداخل وظایف آنها نیز مشکلاتی را به وجود آورده است. بالا گرفتن اختلاف سازمان محیط‌زیست و سازمان جنگل‌ها و مراتع در منطقه دنا، کار را به جایی کشاند که دادستانی استان کهگیلویه و بویراحمد وارد ماجرا شد.
خبرگزاری مهر در این خصوص به نقل از دادستان کهگیلویه و بویراحمد از «بروز اختلاف بین دو سازمان محیط‌زیست و منابع طبیعی استان در ارائه مجوز به شرکت ملی گاز و تخلفات گسترده زیست‌محیطی در پروژه خط دهم انتقال گاز در منطقه حفاظت‌شده دنا» خبر داد. محمد ضیایی همچنین گفت هر دو سازمان یادشده مدعی‌اند که مسئولیت این منطقه و عرصه درختان جنگلی در حیطه اختیارات آنهاست.
مسئولان جدید سازمان محیط‌زیست، توجه چندانی به حفاظت از جنگل‌ها این میراث ارزشمند طبیعی ندارند. محمدجواد محمدی‌زاده رئیس جدید این سازمان، دو هفته پیش در مصاحبه با نشریه تخصصی «دنیای وحش» فعالان زیست‌محیطی را به «بزرگنمایی» متهم کرد و مدعی شد که همین بزرگنمایی‌ها در برخی موارد راه را برای حل مشکل، با بن‌بست مواجه می‌کند.» شاید از نظر این معاون رئیس‌جمهور، قطع شدن 12 هزار درخت کهنسال بلوط، بزرگنمایی به شمار می‌آید که وی در مورد آن حتی یک مصاحبه اعتراضی نیز انجام نداد.
زیان دو و نیم میلیارد دلاری
مسیر خط لوله دهم سراسری گاز را می‌شد با هزینه‌ای چند ده میلیون دلاری اصلاح کرد تا از روی نعش درختان عبور نکند مسئولان شرکت گاز این مبلغ را هزینه‌ای گزاف می‌دانند و حاضرند طبیعت منطقه را به نابودی بکشانند تا هر چه زودتر حجم صادرات گاز به اروپا را افزایش دهند. دادستانی استان کهگیلویه و بویراحمد پس از وقوع فاجعه هفته اول مهر دستور توقف قطع درختان را صادر کرد ولی این حکم نمی‌تواند به 12 هزار درخت کهنسال بلوط که قدمتی صد ساله داشتند، حیات مجدد بخشد.
اگر جریمه قطع درختان در کشور متناسب با ارزش واقعی آن تعیین می‌شد، شاید مدیران شرکت ملی گاز ایران به خود جرأت نمی‌دادند که اجازه قطع این درختان را صادر کند. محمد درویش عضو هیأت علمی دانشگاه و فعال محیط‌زیست در این خصوص می‌گوید: «دولت و نهادهای قضایی ارزش هر اصله از این درخت‌ها را 70 دلار می‌دانند در حالی که با استناد به معیارهای بین‌المللی ارزش هر اصله درخت منطقه حفاظت‌شده دنا با صد سال قدمت، بیش از 200 هزار دلار است. با اجرای قانون ارزیابی محیط‌زیست، می‌توان جریمه‌ها را به وضعیت بازدارنده رساند.»
معاون محیط طبیعی سازمان محیط‌زیست، خسارت قطع درختان دنا را بیش از یک میلیارد تومان ارزیابی می‌کند در حالی که به گفته درویش، این خسارت 2500 برابر این مقدار یعنی 2 و نیم میلیارد دلار است. سخنان این مقام محیط‌زیست این تصور را ایجاد می‌کند که شاید آنها می‌خواهند با دریافت یک میلیارد تومان جریمه، پرونده این جنایت بزرگ را ببندند.»
دکتر اسماعیل کهرم در این خصوص می‌گوید: «وزارت نفت با تخریب 12 هزار اصله درخت در منطقه حفاظت‌شده دنا، استخراج گاز در پارک دریایی بوشهر، آسیب شدید به کویر ورامین و اقداماتی از این دست، بیشترین آسیب‌ها را به محیط‌زیست کشور وارد کرده است، اما مانند ادوار گذشته، جریمه تخلفات خود را نمی‌پردازد و به سازمان‌های ذی‌ربط و فعالان محیط‌زیست کشور پوزخند خواهد زد.»
هر چند این سؤال همچنان باقی است که آیا می‌توان با پرداخت جریمه تخلف چند مدیر دولتی از منابع عمومی در اختیار آنها، پرونده تجاوز به محیط‌زیست را مختومه اعلام کرد؟
نظر شما