به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، دکتر سید مرتضی میرسراجی(استادیار دانشگاه، مؤلف و پژوهشگر) نوشتند: اگر قرار باشد روزی به عنوان روزِ «عید سیدها» قلمداد شود و از آنان تجلیل و تکریم صورت پذیرد؛ چه نیکو و برازنده است که آن روز، روز ولادت امام علی (ع) باشد که جَدّ بزرگ و نیایِ اعلایِ همۀ سادات در سرتاسر جهان به شمار می روند یا اگر قصد توسعۀ آن روز را داریم ولادت پیامبر (ص) و حضرت زهرا (س) را نیز به این مقوله اضافه نماییم و هر سه ولادت را عید سیدها یا عید السادات در نظر بگیریم و این بهترین راهکار در این زمینه است.
اما همان طور که می دانیم روز باشکوه و فرخندۀ عید غدیر خم، روزی متعلق به همۀ بشریت و به خصوص همۀ اهل اسلام بوده و هست که به دستور خداوند متعال، اعلام رسمی، قطعی و علنی ولایت و سرپرستی همه انسان ها بعد از پیامبر مکرم اسلام (ص ) از طریق وجود مقدس امیرالمؤمنین حضرت علی (ع) در نظر گرفته شده است. لذا چنان که از هدف و مقصد آن مشخص است انحصار به سادات و طبقۀ خاصی در اجتماع ندارد چنان که ولایت حجت خدا مربوط به یک طبقۀ خاص در جامعه نیست.
چه در زمان گذشته و چه در زمان حال، ساداتی داریم که حتی باورمند به مکتب حقیقی تشیع نبوده و نیستند؛ مثلاً باورمند به مذهب تسنن هستند و اگر واقعاً پیرو هدف اصلی خدا و رسول اکرم (ص) از برپایی روز غدیر و اعلام ولایت حضرت علی (ع) بعد از پیامبر (ص) بودند هیچ وقت از مکتب تشیع و خلافتِ مطلقِ امیر مؤمنان (ع) روی بر نمی گرداندند. با این اوصاف، آیا واقعاً عید غدیر، «روز عید سیدها» است و باید انحصاراً این روز را به آن ها تبریک و تهنیت گفت و از آنان عیدی یا تبرکی گرفت یا آداب مهم و ریشه دار دیگری دارد؟!
آداب متعددی در این روز از سوی پیشوایان معصوم (ع) بیان شده است که دید و بازدید انحصاری سادات و بوسیدن رو، سر، دست و سینۀ هفت تن از ایشان، هیچ جایگاهی در میان آن آداب و اعمال ندارد. وقتی چیزی در تعالیم معصومان (ع) نیست چرا باید از ناحیۀ خودمان، اعمال و آدابی من درآوردی به رفتارهای دینی اضافه کنیم؟!
این مسأله تا آن جا پیش رفته که برخی از باورمندان به این گونه رفتارها از دیگر آداب و اعمال واقعی و با اصالتِ عیدغدیر غافل شده اند و اصلاً در پی انجام آن نیستند یا در حالت خوش بینانه هیچ اطلاعی از کم و کیف آن ندارند.
چنان که گفتیم این قبیل رفتارها، دور افتادن از اصل آداب و اعمال اصیل روز عید غدیر می باشد و پسندیده است به جهت تبریک و تهنیت گفتن ویژه- اگر کسی بِدان تمایل داشت- در این روز ارجمند، اولویت ما با عالمان دین، چه سید و چه غیر سید باشند که با تلاش و مجاهدت های گوناگون خود، عامل ثبات، حفظ و مانع از انحراف در امر ولایت و خلافت معنوی پیشوایان معصوم (ع) و در یک کلام، عامل احیای هدف اصلی غدیر و مسیر ولایت شده اند. همچنین خانوادۀ معظم شهیدان و مجاهدانِ جان باخته در راه دین، چه سید و چه غیر سید که نفس و حیات خویش را در مسیر اعتلای اسلام عزیز و مکتب راستین تشیع فدا کرده اند تا پرچم غدیر به هیچ عنوان بر زمین نیافتد.
آداب عید غدیر خم چیست؟
آداب عید غدیر خم بسیار است و ما قصد آن را نداریم در این مجال به همۀ آن ها بپردازیم و به طور خلاصه و اجمالاً بدان ها اشاراتی گذرا می نماییم. برای مثال در گفتاری مفصل، امام صادق (ع)، اعمال مختلفی از جمله نماز خواندن و دعا کردن در روز عید غدیر را با کیفیتِ خاصی به اصحاب خویش آموزش داده اند. در انتهای دعا و نماز ویژه ای که آن بزرگوار به یاران خود تعلیم داده اند چنین نکته ای نیز فرموده اند:
«...ثمّ کل و اشرب و أظهر السّرور و أطعم إخوانک، و أکثر برّهم و اقض حوائج إخوانک، إعظاماً لیومک، و خلافاً علی من أظهر فیه الاغتمام و الحزن ضاعف اللّه حزنه و غمّه» [۱]
(«...پس [در روز عید غدیر خم] بخور، بنوش، شاد باش، برادرانت را سیر کن، با آن ها بیشتر مهربانی کن و نیازهای برادرانت را برآورده کن، تا روز خود را گرامی بداری و بر خلاف آن، کسی که در این روز غم و حُزن را آشکار کند، خداوند اندوه و ناراحتی او را دو چندان نماید!)
همچنین یکی از اصحاب امام صادق (ع) به نام «حسن بن راشِد»، خدمت آن حضرت (ع) عرض نمود: در روز عید غدیر چه عملی شایسته است که انجام دهیم؟
امام (ع) در پاسخ فرمودند:
«تَصُومُهُ یا حَسَنُ! وَ تُکْثِرُ الصَّلاهَ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ ، وَ تَتَبَرَّأُ اِلَی اللّهِ مِمَّنْ ظَلَمَهُمْ» [۲]
(ای حسن! آن روز را روزه بگیر، بر حضرت محمّد (ص) و خاندان حضرت محمّد (ع) بسیار درود بفرست و از کسانی که به ایشان ستم کردند به سوی خداوند بیزاری بجوی!)
البته باید گفت که این روزه داری در کلام دومِ امام صادق (ع) که بسیار در روایات ما در روز عید غدیر بر آن تأکید شده است با خوردن و آشامیدن تؤام با شادی در خبری پیش گفته از همان حضرت(ع) منافاتی ندارد و ظاهراً اهل ایمان مخیر هستند که یکی از این دو کار را انجام دهند و چنان که مطالعه شد اصلاً چیزی به اسم زیارت سادات در این اعمال و آداب نیست.
زیارت مزار امام علی (ع) از دور و نزدیک، طبق آداب خاصی که در کتاب های معتبر شیعه از قول حضرات معصومان (ع) بیان شده از دیگر آداب اصیل روز عید غدیر است. [۳] یا در جایی از کلام امام صادق (ع) فهمیده می شود که در عید غدیر خواندن «دعای نُدبَه» مستحب است. [۴] همین طور نمازهای مخصوص روز عید غدیر [۵] نیز از دیگر آداب توصیه شده در این روز با عظمت و این عید شریف برای همۀ مسلمانان است.
شاد کردن مرد و زنِ مؤمن [۶] صدقه و انفاق به فقیران و نیازمندان [۷] زیارت مؤمنان -نه فقط سادات- [۸] تبسم به یکدیگر، هدیه دادن، افطاری دادن [۹]غسل کردن، دعاهای مخصوص روز عید غدیر خواندن، تمیزترین و فاخرترین لباس ها را پوشیدن، عطر زدن [۱۰] و غیره-که بقیۀ آن ها در این مجال نمی پردازیم- از دیگر آداب و اعمال معتبر روز عید غدیر خم به شمار می آید.
نتیجه گیری
بحث ما در این مقال، تحریم و ممانعت از دیدار با سادات کرام و عدم تجلیل از آنان در روز عید غدیر و غیر از آن روز نیست؛ اما با مروری بر آداب روز غدیر از دیدگاه بزرگان دین به روشنی مشخص می شود برخی آداب من درآوردی مثل انحصار دیدار با سادات و بوسیدن هفت سید و نظایر این ها در روز عید غدیر و محدود کردن این عید به «عید سیدها»، هیچ جایگاهی در میان آداب اصیل و معتبر این روز شریف در نگاه پیشوایانِ راستینِ دین اسلام (صلوات الله و سلامه علیهم اجمعین) ندارد.
پی نوشت
اقبال الاعمال، ج۱، ص۴۷۶[۱]
الکافی، ج۴، ص۱۴۸[۲]
[۳]مصباح المتهجد، ص ۳۷۳ و اقبال الاعمال، ج۲، ص ۳۰۷
[۴]زاد المعاد، ص ۳۰۳
[۵]مصباح المتهجد، ص۷۴۷ و اقبال الاعمال، ج۲، ص۲۷۷
[۶]تهذیب الاحکام، ج۶، ص۲۴
[۷]پیشین، ج۳، ص۱۴۴
[۸]اقبال الاعمال، ج۱، ص۴۶۵
[۹]پیشین، ج۱، ص۴۶۴
[۱۰]همان، ج۲، ص۲۸۰ به بعد
نظر شما