در مورد ترامپ، همان‌طور که تجربهٔ دورهٔ ریاست‌جمهوری‌اش نیز نشان داد، شخصیت او غیرقابل پیش‌بینی است و تصمیم‌های او گاهی به‌دور از ملاحظات دیپلماتیک، احساسی یا با اهداف انتخاباتی اتخاذ می‌شود.
در مورد تهدید حمله غافلگیرانه مواردی را باید مد نظر داشت:
احتمال حمله مستقیم:
در حال حاضر، با وجود افزایش تحرکات نظامی، به نظر نمی‌رسد آمریکا (حتی با ترامپ) به‌دنبال جنگی تمام‌عیار با ایران باشد، زیرا چنین جنگی برای آمریکا بسیار پرهزینه، پیچیده و غیرقابل‌کنترل است، به‌ویژه با وجود محور مقاومت، پاسخ‌های تلافی‌جویانه و آشوب منطقه‌ای که به‌سرعت گسترش می‌یابد.
افزایش فشار ترکیبی :
محتمل‌تر این است که ترامپ و همراهانش درصدد اعمال فشارهای ترکیبی شامل عملیات روانی، تهدید نظامی، تحریم، و تحریکات منطقه‌ای باشند تا به‌زعم خود ایران را به عقب‌نشینی وادار کنند یا امتیازاتی سیاسی بگیرند.
ترامپ ممکن است به دنبال یک پیروزی نمایشی باشد؛ اما اقدام نظامی علیه ایران اگر بدون دستاورد فوری و قاطع باشد، می‌تواند به ضدتبلیغ برای او تبدیل شود. از این رو، او احتمالاً بیشتر روی تهدید و فشار مانور خواهد داد تا اقدام نظامی آشکار.
نقش رژیم صهیونیستی و متحدان منطقه‌ای:
این‌جا باید بیش از همه مراقب فتنه‌ها و دسیسه‌هایی بود که از سوی اسرائیل و برخی کشورهای عربیِ متحد آن دنبال می‌شود؛ آنان ممکن است به‌دنبال کشاندن آمریکا به درگیری با ایران باشند.
تهدید مجدد حمله هوایی:
ترامپ امروز اعلام کرده که اگر غنی‌سازی اورانیوم در ایران ادامه یابد، «قطعاً دوباره» به تأسیسات هسته‌ای حمله خواهد کرد و از واژه «obliterate» (نابود کردن) برای سه سایت در فردو، نطنز و اصفهان استفاده کرده است .
صحبت از تغییر حاکمیت و تسلیم بی‌قید و شرط:
او پیشنهاد کرده که اگر حاکمیت فعلی نتواند «ایران را دوباره بزرگ کند»، باید تغییر رخ دهد و ایران «باید تسلیم شود» .
هنگام توقف تهدید:
ترامپ گفته که مستقیماً رهبر ایران آیة الله خامنه‌ای را هدف نگرفته و عمداً از حذف وی صرف‌نظر کرده و با تعبیری بسیار اهانت آمیز [ تا «یک مرگ زشت و ذلت‌بار» به بار نیاورد] !!؟ سخن پراکنی کرده است.
تحرکات نظامی در منطقه
حملات مشترک آمریکا و اسرائیل: بین ۱۳ تا ۲۲ ژوئن، عملیات هوایی سنگینی علیه سایت‌های هسته‌ای و موشکی ایران صورت گرفت (فردو، نطنز، اصفهان، و انبارهای سپاه)؛ اسرائیل به‌کمک موساد نیز از پهپادهای جاسوسی برای هدف‌گیری سامانه‌های دفاعی و موشکی بهره برد .
واکنش ایران:
بلافاصله پس از حملات، ایران با شلیک موشک به پایگاه العُدید در قطر (روزش ۲۳ ژوئن؛ بدون تلفات) و حملات موشکی/پهپادی دیگر علیه پایگاه‌های آمریکا و حتی اسرائیل پاسخ داد .
تقویت دفاعی آمریکا:
ایالات متحده نیز با اعزام جنگنده‌های F‑16/F‑22/F‑35، تانکر سوخت‌رسان، و ناو آمریکایی به منطقه، موقعیت نظامی خود را تقویت کرده و بعضاً پایگاه‌هایی مانند العُدید را محدود یا تخلیه کرده تا از حملات احتمالی در امان بمانند .
ارزیابی خطر:
• شدت و ماهیت تنش:
حملات اخیر، تیرگی روابط را به اوج رسانده؛ ترامپ صراحتاً تهدید به بمباران مجدد و تحریک تغییر رژیم کرده و ایران نیز بلافاصله پاسخ داده است—در نتیجه سطح تنش در هفته‌های اخیر به‌شدت بالا بوده است.
• خطر غافل‌گیری:
احتمال حمله «کاملاً غافلگیرانه» کم‌است، زیرا پاسخ یا دست‌کم هشدار متقابل وجود داشته؛ اما اشتباه محاسباتی یا تشدید ناخواسته می‌تواند بحران را به یک جنگ تمام‌عیار بکشاند.
• ابعاد سیاسی:
ترامپ با تهدید به حمله و فشار تحریمی می‌تواند در چارچوب پیروزی نمایشی باشد. در عین حال، بازدارندگی را نیز آزمایش می‌کند؛ چون جنگی مستقیم چندوجهی بسیار پرهزینه و خطرناک است.
• موازنه راهبردی ایران:
علیرغم خسارات، ایران هنوز قابلیت موشکی و پهپادی قابل‌توجهی در اختیار دارد (احتمال ادامه اقدامات تلافی‌جویانه و تهدید بستن تنگه هرمز) خود موازنه نفتی جهان و…. برهم می زند!
ملّتی که رهبری‌اش با دو علی است، بی‌تردید پیروز خواهد شد
نتیجه‌گیری:
نگرانی من ریشه در واقعیت‌های موجود دارد، اما تحلیل‌های راهبردی نشان می‌دهند که حمله غافلگیرانهٔ مستقیم در حال حاضر کم‌احتمال است، اگرچه فشارهای امنیتی و روانی ادامه‌دار خواهد بود. در چنین شرایطی، حفظ هوشیاری، تقویت بازدارندگی دفاعی و سیاسی، و پرهیز از افتادن در دام تحریکات دشمن، ضروری‌ترین راهبرد برای ایران است.
آنچه که بیش از همه موارد ، موجب نگرانی است که دستگاههای اطلاعاتی گوناگون کشور عزیزمان ، با عدم هماهنگی باهم ، خود شکاف های رخنه را ناخود آگاه بوجود می آورند!
و بیش از همه نگران سلامتی رهبر اندیشمند و تیز نگر و سردمدار خود هستیم!
البته تردید ندارم که بار اله در آیة فرو فرستاده خود تاکید فرموده است: و مکروا و مکر الله و الله خیر الماکرین.
اللهم احفظه و احفظ من معه بحقً سید المرسلین
* عضو فرهنگستان علوم پزشکی ایران . هفتم تیرماه ١٤٠٤ .تهران
نظر شما