نرگس کیانی: الهام معین، طراح لباس سریال «تاسیان» به واسطه فعالیت‌های اخیر خود در صفحه اینستاگرامش؛ بازنشر عکس‌هایی از شخصیت‌های سریال «تاسیان» که با مجوز ساترا در حال پخش از شبکه نمایش خانگی است، متهم و محکوم شد. اتهام او «تولید، ارسال، توزیع و انتشار آثار مستهجن و مبتذل به‌وسیله سیستم‌های رایانه‌ای و مخابراتی» و حکمش تحمل نود و یک روز حبس تعزیری است. حکمی که نظر به فقدان سابقه محکومیت کیفری معین، به پرداخت مبلغ پنجاه میلیون ریال جزای نقدی تبدیل شده است. حکم صادرشده از نظر وحید آگاه، حقوقدان «حکمی مغایر قانون» تلقی می‌شود. ضمن این که نظر به وقوع رویدادهای سریال در سال‌های منتهی به انقلاب، ظاهرا باید بخشی از تاریخ ایران را از هنرهای نمایشی حذف کرد! به عبارت دیگر، گویی هنرهای نمایشی در ایران را باید بر مبنای اقتضائات پس از پیروزی انقلاب، از زمانی که حجاب الزام قانونی پیدا کرد، بازتعریف نمود. امری که به نظر، ناممکن می‌نماید. پس این حکم می‌تواند به معنای مجازات طراحیِ لباس بخشی از تاریخ ایران باشد و نه صرفا مجازات یک طراح لباس. وحید آگاه، وکیل دادگستری، ضمن اشاره به مسائل فوق، می‌افزاید از نظر او ظاهرا نظام حقوقی کشور هنوز هم در جدال با مقتضیات دنیای هنر به سر می‌برد. به عبارت دیگر، جدال میان حقوق هنر و حقوق جزا همچنان در جریان است و اندیشه‌ای در پلیس امنیت اخلاقی در حال گزارش دادن در مورد هنرمندان است و این قصه، سر دراز دارد.
سرآغاز ماجرا؛ از گزارش پلیس امنیت اخلاقی تا انتقال پرونده به دادگاه صلح
وحید آگاه با بیان مقدمه‌ای در مورد شکایت مرجع انتظامی به استناد گزارش پلیس امنیت اخلاقی تهران بزرگ، علیه الهام معین، به خبرآنلاین چنین گفت: «در مورد دادنامه صادرشده توسط شعبه ۲۰۱ دادگاه صلح (دادگاه ارشاد سابق) و منتشرشده در صفحه اینستاگرام الهام معین، طراح لباس سریال «تاسیان» به‌عنوان محکوم‌علیه به چند نکته می‌توان اشاره کرد. اولا، جرمی که الهام معین نخست به آن متهم و سپس محکوم شده، عبارت از «تولید، ارسال، توزیع و انتشار آثار مستهجن و مبتذل به‌وسیله سیستم‌های رایانه‌ای و مخابراتی» است. مصداق ارتکاب به جرم نیز، فعالیت‌های اخیر ایشان در صفحه اینستاگرام‌شان بوده است. یعنی بازنشر عکس‌های شخصیت‌های سریال «تاسیان» که با مجوزهای قانونی در حال پخش از شبکه نمایش خانگی است. این جرم از جرایم درجه ۷ و ۸ به شمار می‌رود. جرایمی که طبق بند ۱۰ و تبصره ۱ ماده ۱۲ قانون شوراهای حل اختلاف مصوب ۱۴۰۲ مستقیما و بدون ارجاع به دادسرا و بدون صدور کیفرخواست، در دادگاه صلح مورد رسیدگی قرار می‌گیرد. درنتیجه هنگامی که شکایتی از سمت مرجع انتظامی به استناد گزارش پلیس امنیت اخلاقی تهران بزرگ علیه ایشان به دادسرای فرهنگ و رسانه ارسال شده، این دادسرا به‌درستی، عدم صلاحیتش را در رابطه با جرم انتسابی اعلام کرده است. پس پرونده به دادگاه صلح؛ محل رسیدگی به جرایم درجه ۷ و ۸ واگذار و رسیدگی به اتهام ایشان مستقیما از دادگاه و نه از دادسرا آغاز شده است.»
مغایرت تعریف محتویات «مبتذل» با اقدام الهام معین
این وکیل دادگستری با اشاره به این که اتهام الهام معین «تولید، ارسال، توزیع و انتشار آثار مستهجن و مبتذل به‌وسیله سیستم‌های رایانه‌ای و مخابراتی» بوده است، به تعریف آثار مبتذل، براساس ماده ۱۴ قانون جرایم رایانه‌ای الحاق شده به انتهای کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی؛ «تعزیرات و مجازات‌های بازدارنده» و درواقع، ماده ۷۴۲ مصوب سال ۱۳۷۵ پرداخت. او در این مورد گفت: «در تبصره ۱ و تبصره ۴ ماده ۱۴ قانون جرایم رایانه‌ای به ترتیب نکاتی آمده است که باید مورد توجه قرار گیرد. نخست این که «محتویات و آثار «مبتذل» به آثاری اطلاق می‌گردد که دارای صحنه‌ها و صور قبیحه باشد.» دیگر این که «محتویات «مستهجن» به تصویر، صوت یا متن واقعی یا غیرواقعی یا متنی اطلاق می‌شود که بیانگر برهنگی کامل زن یا مرد یا اندام تناسلی یا آمیزش یا عمل جنسی انسان است.» ارتکاب اعمال مورد اشاره درخصوص محتویات «مستهجن» حبس از نودویک روز تا دو سال یا جزای نقدی یا هر دو مجازات را در پی خواهد داشت. درخصوص محتویات «مبتذل» نیز موجب محکومیت به حداقل یکی از مجازات‌های فوق می‌شود.»
با توجه به تطبیق نعل به نعل لباس شخصیت‌ها در پست‌های اینستاگرامی الهام میعن با آن‌چه در سریال «تاسیان» دیده می‌شود، سوال مهمی به میان می‌آید. سوالی که آگاه آن را این‌طور مطرح کرد: «چه‌طور سریال، موفق به اخذ مجوز تولید و پخش شده اما انتشار تصاویر آن در قالب پست‌های اینستاگرامی اتهام «تولید، ارسال، توزیع و انتشار آثار مستهجن و مبتذل» را در پی آورده است؟ ما این تناقض را چگونه می‌توانیم برای خود حلاجی کنیم؟ آن هم در وضعیتی که وقتی سازندگان سریال با چنین اتهامی مواجه نشده‌اند، به طریق‌اولی طراح لباس آن نیز نباید به چنین اتهامی متهم شود.»
آگاه با گذر از این تعاریف قانونی به اصل موضوع پرداخت و گفت: «مصداق ارتکاب به جرم الهام معین، فعالیت‌های اخیر ایشان در صفحه اینستاگرام‌شان بوده است. یعنی بازنشر عکس‌های شخصیت‌های سریال «تاسیان» که با مجوز قانونی در حال پخش از شبکه نمایش خانگی است. دقت کنید که الهام معین در صفحه اینستاگرامش که قابل دیدن برای همه هم هست، خود را «طراح لباس» معرفی کرده و آن‌چه منتشر کرده، طراحی‌هایش برای سریال «تاسیان» بوده است. سریالی که اگر دارای مجوز تولید و پخش و مورد تایید نظام حاکمیتی ایران نبود، به سرنوشت سریال «سووشون» و پلتفرم پخش‌کننده‌اش یعنی سرنوشت «نماوا» دچار می‌شد.»
آن‌چه الهام معین منتشر کرده چند نمونه از طراحی‌های انجام‌شده برای لباس شخصیت شیرین نجات با بازی مهسا حجازی بوده است. او در مورد شخصیت‌های مریم سامان با بازی نازنین بیاتی، هما نجات با بازی پانته‌آ پناهی‌ها، حوری ملک‌شاهی با بازی ریحانه رضی و امیر یوسفی‌نیا با بازی هوتن شکیبا نیز اقدام به انتشار نمونه‌هایی از لباس‌های طراحی‌شده کرده است. در یک پست نیز شخصیت‌های شیرین نجات و مریم سامان در کنار هم دیده می‌شوند. آگاه با اشاره به این نکات اضافه کرد: «دقت کنید لباس این شخصیت‌ها در پست‌های منتشرشده عینا مطابق چیزی است که در سریال دیده می‌شود.»
با توجه به تطبیق نعل به نعل لباس شخصیت‌ها در پست‌های اینستاگرامی الهام میعن با آن‌چه در سریال «تاسیان» دیده می‌شود، سوال مهمی به میان می‌آید. سوالی که آگاه آن را این‌طور مطرح کرد: «چه‌طور سریال، موفق به اخذ مجوز تولید و پخش شده اما انتشار تصاویر آن در قالب پست‌های اینستاگرامی اتهام «تولید، ارسال، توزیع و انتشار آثار مستهجن و مبتذل» را در پی آورده است؟ ما این تناقض را چگونه می‌توانیم برای خود حلاجی کنیم؟ آن هم در وضعیتی که وقتی سازندگان سریال با چنین اتهامی مواجه نشده‌اند، به طریق‌اولی طراح لباس آن نیز نباید به چنین اتهامی متهم شود.»
مجازات «طراحیِ لباس دوره‌ای تاریخی» نه فقط یک طراحِ لباس
چه در سریال «تاسیان» و چه در پست‌های منتشرشده توسط الهام معین، طبیعتا پوشش بدن و در مورد خانم‌ها پوشش سر کامل است. البته که با توجه به وقوع رویدادهای سریال در سال‌های منتهی به انقلاب، برای خانم‌ها از کلاه‌گیس استفاده شده است. آگاه با اشاره به این نکته افزود: «در حالی که حوادث سریال در سال‌های منتهی به انقلاب رخ می‌دهد نمی‌توان انتظار طراحی لباس دیگری جز این، از طراح آن داشت. مگر این که گفته شود از طراح لباس انتظار می‌رفته که لباس شخصیت‌ها در مقطع زمانی پیش از انقلاب را بر مبنای پوشش مصوب پس از انقلاب طراحی کند! این‌جاست که باید پرسید در این صورت، باورپذیری نمایشی کجا می‌رود؟ ضمن این که پیام حکم صادره ظاهرا این است که باید بخشی از تاریخ ایران را از هنرهای نمایشی حذف کرد. به عبارت دیگر، گویی هنرهای نمایشی در ایران را باید بر مبنای اقتضائات پس از پیروزی انقلاب، از زمانی که حجاب الزام قانونی پیدا کرد، بازتعریف کرد. امری که به نظر نشدنی می‌رسد. امری نشدنی که فعلا در این رای، شدنی می‌نماید. درواقع، این حکم به معنای مجازات طراحیِ لباس بخشی از تاریخ ایران است و نه یک طراح لباس.»
چرا دست کم، حداقل مجازات نه؟
آگاه ضمن تاکید چندین باره بر این که نظر به تعریف محتویات و آثار «مبتذل» و عدم انطباق لباس‌های طراحی‌شده با آن تعریف، تصاویر منتشرشده نمی‌توانند مبتذل تلقی شوند سوالی دیگر نیز می‌پرسد؛ این که چرا دست کم حداقل مجازات برای متهم در نظر گرفته نشده است؟ او ادامه داد: «به عبارت دیگر، چرا در حکم صادر شده برای الهام معین، ایشان نخست به تحمل نودویک روز حبس تعزیری محکوم شده، سپس نظر به فقدان سابقه محکومیت کیفری، مدت حبس به پرداخت مبلغ پنجاه میلیون ریال جزای نقدی تبدیل شده است؟ درواقع قاضی محترم از ابتدا می‌توانست از میان مجازات‌های مطرح شده در ماده ۱۴ قانون جرایم رایانه‌ای جزای نقدی را انتخاب کند.»
جدال میان حقوق هنر و حقوق جزا
وحید آگاه بر مبنای همه آن‌چه گفت شد، این‌طور نتیجه‌گیری کرد: «با این حساب می‌توان حکم صادرشده را حکمی مغایر با حقوق هنر ارزیابی کرد. در چنین شرایطی باید گفت همچنان بخشی از نظام حقوقی کشور در جدال با مقتضیات دنیای هنر به سر می‌برد. درواقع جدال میان حقوق هنر و حقوق جزا همچنان ادامه دارد و اندیشه‌ای در پلیس امنیت اخلاقی همچنان در حال گزارش دادن در مورد هنرمندان است و این قصه ادامه دارد. من به عنوان یک معلم حقوق که در حوزه هنر نیز فعالیت می‌کند، نمی‌توانم رای صادرشده را بپذیرم و برایم محل تامل است و به نظرم حتما باید در دادگاه تجدید نظر شکسته شود.»
۵۹۲۴۲
نظر شما