به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، دوران نوجوانی، مرحله‌ای از زندگی است که فرد در آن با تغییرات جسمانی، روانی و اجتماعی مواجه می‌شود. این تغییرات، گاهی موجب بروز اختلافات و چالش‌هایی در روابط میان نوجوانان و خانواده می‌گردد. بررسی این روابط و ارائه راهکارهای مبتنی بر آموزه‌های دینی، کمک شایانی به بهبود تعاملات خواهد کرد.
اهمیت روابط نوجوانان با خانواده
بنابر روایت شیعه نیوز، روابط میان نوجوانان و خانواده از جمله مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر تربیت و رشد شخصیتی آنان است. خانواده به عنوان نخستین نهاد اجتماعی، نقش کلیدی در شکل‌دهی شخصیت نوجوان دارد. در این مرحله، والدین باید به نیازهای روان‌شناختی و عاطفی فرزندان خود توجه ویژه داشته باشند.
از منظر آموزه‌های دینی، ارتباط سالم میان اعضای خانواده، نه تنها زمینه‌ساز آرامش روحی است بلکه موجب تقویت ایمان و اخلاق نیز می‌شود. امام علی (ع) در این باره می‌فرمایند: «خانواده‌ای که در آن محبت و احترام متقابل حاکم باشد، مانند باغی است که همیشه سرسبز و پرثمر خواهد بود» (۱). این سخن نشان‌دهنده اهمیت تعامل مثبت میان اعضای خانواده است.
چالش‌هایی نظیر اختلاف نسل‌ها، تغییرات فرهنگی و فشارهای اجتماعی می‌توانند موجب سردی روابط میان نوجوانان و والدین شوند. والدین باید با بهره‌گیری از صبر، محبت و دانش تربیتی، این چالش‌ها را مدیریت کنند؛ چرا که بی‌توجهی به این مسائل ممکن است موجب دور شدن فرزندان از مسیر صحیح زندگی شود.
آسیب‌های ناشی از ضعف ارتباطات خانوادگی
ضعف در ارتباطات میان نوجوانان و خانواده می‌تواند آسیب‌های جدی به همراه داشته باشد. از جمله این آسیب‌ها می‌توان به کاهش اعتماد به نفس، گرایش به رفتارهای پرخطر و افت تحصیلی اشاره کرد. نوجوانانی که از حمایت عاطفی خانواده محروم هستند، بیشتر در معرض مشکلات روان‌شناختی قرار می‌گیرند.
از دیدگاه دینی نیز، فاصله گرفتن از خانواده می‌تواند زمینه‌ساز انحرافات اخلاقی باشد. امام صادق (ع) می‌فرمایند: «هرگاه محبت میان اعضای خانواده کمرنگ شود، شیطان راه نفوذ پیدا می‌کند» (۲). این روایت به اهمیت حفظ گرمای روابط خانوادگی اشاره دارد.
علاوه بر مسائل روان‌شناختی، ضعف ارتباطات خانوادگی ممکن است موجب بروز مشکلات اجتماعی شود. نوجوانانی که از حمایت خانواده برخوردار نیستند، بیشتر در معرض آسیب‌های اجتماعی نظیر اعتیاد یا بزهکاری قرار دارند. برای پیشگیری از این مشکلات، آموزش مهارت‌های ارتباطی به والدین و فرزندان ضروری است.
راهکارهای تقویت روابط نوجوانان با خانواده
برای بهبود روابط میان نوجوانان و خانواده، راهکارهای متعددی وجود دارد که می‌توان آنها را بر اساس آموزه‌های دینی و تجربیات علمی دسته‌بندی کرد. نخستین گام در این مسیر، ایجاد فضای گفت‌وگو میان اعضای خانواده است. والدین باید به صحبت‌های فرزندان خود با دقت گوش دهند و احساسات آنان را درک کنند.
یکی دیگر از راهکارهای مؤثر، تقویت محبت میان اعضای خانواده است. پیامبر اکرم (ص) می‌فرمایند: «محبت میان اعضای خانواده مانند چراغی است که خانه را روشن می‌کند» (۳). این سخن نشان‌دهنده اهمیت ابراز محبت به فرزندان است. والدین باید با رفتارهایی نظیر تشویق، حمایت و احترام به نظرات فرزندان خود، محبت را در خانواده تقویت کنند.
همچنین آموزش مهارت‌های زندگی به نوجوانان می‌تواند نقش مهمی در تقویت روابط خانوادگی داشته باشد. والدین باید فرزندان خود را با اصول اخلاقی، اجتماعی و دینی آشنا کنند تا آنان بتوانند با چالش‌های زندگی بهتر مقابله کنند. امام رضا (ع) می‌فرمایند: «علم و ادب بهترین میراثی است که والدین می‌توانند برای فرزندان خود باقی بگذارند» (۴).
پاورقی‌ها
۱. نهج البلاغه، حکمت ۳۱
۲. بحارالانوار، جلد ۷۴، صفحه ۷۹
۳. کنز العمال، حدیث ۴۴۱۰۲
۴. عیون اخبار الرضا (ع)، جلد ۱، صفحه ۲۹۵
نظر شما