این نوشته‌ها اما کوشید به شکلی اجمالی و فهرست‌وار چند نکته کلی و جزئی درباره این دوره از نمایشگاه کتاب را مرور و ایده‌ه‌هایی را برای سال آینده مطرح نماید.
بخش ناشران عمومی
مهم‌ترین نکات در بخش ناشران عمومی از این دست است: کوشش برای کاهش غرفه‌های غیرکتابی، کوشش برای انتقال غرفه‌های تخصصی (حوزوی، دانشگاهی، نظامی، اداری و ...) به بخش دانشگاهی، ضرورت غرفه‌های تجمیعی ناشران به ویژه به صورت موضوعی و تخصصی و همچنین ضرورت حضور غرفه‌های ناشران استان‌های مختلف.
بخش ناشران دیجیتال
امسال ناشران دیجیتال در شبستان حضور داشتند و این اتفاق خوب نشان‌دهنده درک درست از تحولات صنعت نشر است. در این بخش تولیدکنندگان کتب صوتی و چند رسانه‌ای هم حضور داشتند. جا دارد سایت‌های کتابخوانی، شبکه‌های اجتماعی کتاب‌محور، سایت‌ها و اپلیکیشن‌های نقد و بررسی هم به این بخش نمایشگاه دعوت شوند.
غرفه کارنامه نشر
غرفه کارنامه نشر از اصلی‌ترین بخش‌های نمایشگاه محسوب می‌شود که متأسفانه مورد کم‌مهری قرار می‌گیرد. در صورت توجه و انگیزه این بخش می‌تواند در فضایی بزرگ و مناسب با چینش و طبقه‌بندی دقیق و باسلیقه کتاب‌ها توسط کتابداران ماهر به آیینه‌ای از صنعت نشر کتاب در کشور بدل شود.
تفکیک کتاب‌های چاپ اول از تجدید چاپ، ارائه دادن کامل و بدون حذف همه کتاب‌های چاپ اولی از تجدید چاپ، ارائه دادن کامل و بدون حذف همه کتاب‌ها بدون ارزشگذاری، تقسیم کتاب‌ها براساس زیررده‌های صدگانه دیویی، همچنین پیش‌بینی کامپیوتر و استند برای سرچ و میز و صندلی برای بررسی و یادداشت‌برداری پژوهشگران و .... از الزامات چنین بخشی است که متأسفانه درباره آن کوتاهی می‌شود.
سالن معرفی توانمندی‌های صنعت چاپ
از ابتکارات ارزنده در نمایشگاه امسال سالن کوچک توانمندی‌های صنعت چاپ بود که مورد استقبال قرار گرفت. اگر نمایشگاه کتاب را جشن و میعادگاه همه اهالی کتاب در نظر بگیریم، حتماً باید توجه مناسبی به صنعت چاپ و زیرمجموعه‌های آن صورت بگیرد و در صورت لزوم سخنرانی‌ها و بحث‌های علمی در این زمینه پیش‌بینی شود.
سالن فناوری‌های نشر
از دیگر اقدامات ارزنده امسال سالن فناوری‌های نشر بود که با همکاری پاک ملی علوم و فن‌آوری‌های نرم برپا شد و در آن حدود ده استارتاپ مرتبط در باجه‌های کوچکی به معرفی خود پرداختند. متأسفانه این ایده ارزنده شاید به دلیل فرصت کوتاه برای برنامه‌ریزی، به شکل چندان مناسب تبلور نیافت و استقبال و بازدید لازم از آن صورت نگرفت. جا دارد مؤسسات دانش‌بنیان و استارتاپ‌های مختلف عرضه کتاب که در زمینه‌های مختلف آماده‌سازی کتاب، چاپ، توزیع و فروش، کتابخوانی، امانت‌دهی، نقد و ترویج و ... فعالیت می‌کنند به شکلی درخور و محوری در نمایشگاه ظهور و بروز داشته باشند.
کمیته نظارت و ارزشیابی
کمیته نظارت می‌تواند از مؤثرترین بخش‌های نمایشگاه برای ارتقای کیفی آن باشد و نباید نگاه به آن تنها در حد ممیزی تقلیل یابد.
رصد و مقابله با غرفه‌های اجاره‌ای، شناسایی غرفه‌های عرضه‌کننده کتاب‌سازی‌ها و آثار جعلی و تقلبی، مقابله با فروش آثار دیگر ناشران و اقلام غیرکتاب، شناسایی غرفه‌های غیرفعال و کم‌انگیزه (که به نمایشگاه لطمه می‌زنند و مثلاً در روزهای اول یا آخر نمایشگاه فعال نیستند و یا صبح‌ها دیر کار خود را آغاز می‌کنند.) و ... همه می‌تواند به ارتقاء سطح کیفی نمایشگاه کمک کند.
نشریه کاغذی
امسال پس از چندین سال وقفه، نمایشگاه کتاب تهران، نشریه روزانه کاغذی به نام «پیشخوان» منتشر کرد که مورد استقبال قرار گرفت. به دلیل موضوع نمایشگاه که همان چاپ کاغذی و فیزیکی است، انتشار چنین نشریه‌ای سنخیت و مناسبت فراوانی با نمایشگاه دارد. چنین نشریه‌ای این قابلیت را دارد که در صورت سپرده شدن به بخش خصوصی، با جذب گسترده آگهی بتواند در شمارگان گسترده انتشار یابد و به‌رایگان به دست تمامی بازدیدکنندگان نمایشگاه برسد.
فضای بیرونی نمایشگاه
یکی از انتقادهای قدیمی و همیشگی به نمایشگاه فضای بیرونی آن و وجود صدها غرفه فروش اقلام غذایی است. البته در ضرورت چنین غرفه‌هایی به عنوان بخشی از تمهیدات رفاهی نمایشگاه حرفی نیست اما نکته اینجاست که کثرت این غرفه‌ها امروز سبب شده که گاهی حتی موضوع اصلی نمایشگاه تحت‌الشعاع قرار گیرد و نکته دیگر آنکه جا دارد مدیریت نمایشگاه در تعامل با مدیریت مصلی، شهرداری و ... به نحوی برنامه‌ریزی کند که مدیریت این بخش‌ها به تعاونی‌های ناشران و تشکل‌های فرهنگی پدیدآورندگان و ... سپرده شود تا سود ناشی از این غرفه به اهالی فرهنگ برگردد و مصروف حمایت از فعالیت‌های فرهنگی شود.
تبلیغات نمایشگاه
امسال ناهماهنگی‌هایی در بخش تبلیغات نمایشگاه دیده می‌شد و فی‌المثل یک سایت نه چندان خوشنام فروش کتاب، شعارهایی مبنی بر تخفیف زیاد، فروش قسطی و یا تشویق به عدم حضور در نمایشگاه و عدم مراجعه به کتابفروشی‌ها و ... به کار برده بود که با سیاست‌های اصلی نمایشگاه در تناقض بود.
چند پیشنهاد و دستاورد ارزشمند
از اتفاقات شیرین نمایشگاه، اعلام خبر تشکیل انجمن مروجان کتاب کودک در خلال یکی از نشست‌های سرای اهل قلم کودک و نوجوان بود و مروجان حاضر در آن جلسه به این نتیجه رسیدند که برای تشکیل چنین انجمنی اقدام کنند.
برگزاری دوره‌های تخصصی مرتبط با صنعت نشر توسط اتحادیه ناشران و کتابفروشان، تشکیل انجمن کتابفروشی‌های زنجیره‌ای، ضرورت حمایت از فناوری چاپ دیجیتال برای چاپ رنگی مورد نیاز کتاب‌های کودک، لزوم آموزش‌های نسخه‌شناسی و تصحیح نسخه، پیشنهاد تشکیل انجمن بلاگرهای کتاب، پیشنهاد تشکیل انجمن آژانس‌های ادبی ایران و ... از دیگر نکات مهم و پیشنهادهای کاربردی و راهگشایی بود که در برخی نشست‌های نمایشگاه مطرح شد.
کثرت و ناهماهنگی نشست‌ها
برپایی نشست‌های علمی، آموزشی، بحث و بررسی، رونمایی و ... از بخش‌های ارزنده و پسندیده هر نمایشگاه بین‌المللی کتاب است. با این حال امسال تعدد چنین نشست‌هایی، این برنامه‌ها را از اهداف اصلی دور کرده بود. از سویی بسیاری از این نشست‌ها در رسانه‌ها و در سایت نمایشگاه به شکل درخور پوشش داده نمی‌شد و از سوی دیگر کثرت برنامه‌ها سبب کاهش استقبال مخاطبان شده بود. مشکل دیگر محل نامناسب برپایی بسیاری از نشست‌ها بود که عملاً در شلوغی نمایشگاه حتی سخنرانان صدای همدیگر را نمی‌شنیدند. شاید منتقل کردن همه نشست‌ها به بخش آرام‌تری از نمایشگاه و همچنین تفکیک امور رسانه‌ای نشست‌ها و پیش‌بینی خبرنگاران و رسانه‌های لازم برای همه نشست‌ها بتواند در این امر کمک کند.
هم‌زمانی و میزبانی رویدادها
از جمله اتفاقات نمایشگاه امسال برپایی اختتامیه چند جشنواره همچون «کتاب و رسانه» و «ایران‌خوانی» در فضای نمایشگاه بود که سبب پرشورتر شدن نمایشگاه و ترویج هرچه بیشتر فرهنگ کتابخوانی است.
به طور کلی به همان اندازه که شاید محیط نمایشگاه و برخی سالن‌های پیش‌بینی شده برای نشست‌ها برای بحث‌های سنگین و چالشی علمی مناسب نباشد، برپایی رویدادهای کتاب‌محور همچون اختتامیه جشنواره‌ها، اهدای جوایز مسابقات، تقدیر و تشکر و یادبود و برنامه‌هایی از این دست با مختصات و سیاست‌های نمایشگاه هم‌خوانی دارد.
جا دارد مدیران نمایشگاه با متولیان رویدادهای مختلف کتاب‌محور مذاکره کنند و با ارایه حمایت‌هایی چون سالن، پذیرایی، پوشش خبری و تصویری و گزینه‌های دیگر ایشان را به برپایی برنامه خود در نمایشگاه ترغیب کنند.
همچنین برنامه برگزار شده درباره پایتخت کتاب ایران که امسال به شهرستان اوز از استان فارس تعلق گرفته، قابل تقدیر بود. با این حال جا دارد رویکرد چنین برنامه‌هایی از مخاطب قرار دادن مدیران محلی و استانی و سیاسی و اداری به مخاطب قرار دادن خانواده بزرگ کتاب و به تعامل و همراهی طلبیدن اصناف مختلف نشر با پایتخت کتاب تغییر کند. جا دارد پایتخت‌های کتاب ایران با برنامه‌ها و اهداف مشخص حضور پررنگی در نمایشگاه کتاب داشته باشند و برای تحول فرهنگی در شهر خود و تأسیس نهادهای کتاب‌محور پایدار و رویدادهای ملی مرتبط در منطقه خود گام بردارند.