روز گذشته محمود بهمنی رئیس کل بانک مرکزی در جمع خبرنگاران با بیان اینکه شناورسازی نرخ ارز برای بانک مرکزی مهم است، گفت: با وقوع بحران جهانی و همچنین طی سال‌های اخیر لطمه‌ای به نرخ یورو در بازار وارد شد؛ بانک مرکزی نیز برای کاهش قیمت یورو ارزی را به بازار وارد نکرد زیرا این اقدام در واقع خیانت به کشور و دور ریختن منابع و خروج ارز از کشور محسوب می‌شود.
وی در ادامه تأکید کرد قیمت فعلی ارز در بازار واقعی است و قیمت دلار توسط بانک مرکزی پایین نگه داشته نشده است. از نکات دیگری که بهمنی بر آن تأکید داشت میزان سودی است که کشور با تغییر سبد ارزی از دلار به یورو کسب کرده است.
اما به نظر می‌رسد دیدگاه کارشناسان اقتصادی و فعالین بازار تحلیل‌های ارائه‌شده از سوی رئیس کل بانک مرکزی را به طور کامل تأیید نمی‌کنند. آیا به واقع می‌توان در حالی که ارزش دلار در برابر یورو طی سه ماهه گدشته در بازارهای جهانی تضعیف شده است ثبات نرخ دلار را در حدود 980 تا 990 تومان امری خارج از دخالت دولت و بانک مرکزی دانست.
دخالت یا کاهش ارزش پول ملی
محمد خوشچهره در مورد عدم دخالت بانک مرکزی در بازار ارز می‌گوید: در شرایطی که نرخ دلار در بازارهای جهانی در برابر ارزهای دیگر مانند یورو در حال کاهش است ولی در داخل نرخ دلار ثابت مانده و این مسئله نشان می‌دهد در واقع کاهش ارزش پول ملی در واقع بهایی است که برای این ثبات نرخ دلار پرداخت شده است البته در شرایط کنونی من این تغییرات را بررسی نکرده‌ام ولی در صورتی که این اتفاق در بازار افتاده باشد به معنی دخالت دولت در بازار ارز است که برای تثبیت قیمت ارزی در حال سقوط از ارزش پول ملی کاسته است که این مسئله نیز در مقابل رسالت بانک مرکزی برای حفظ ارزش پول ملی قرار می‌گیرد.
خوشچهره در مورد تغییر شتابزده سبد ارزی کشور در سال‌های گذشته و هزینه‌ای که به اقتصاد کشور تحمیل کرد، گفت: متأسفانه تغییر ترکیب سبد ارزی از دلار به یورو که من از توصیه‌کنندگان اصلی آن بودم در مقطع زمانی نادرست و به شکلی مدیریت نشده اتفاق افتاد که محاسبات توسط مراجع بین‌المللی در همان زمان نشان داد عدم مدیریت زیانی بین 4 تا 5 میلیارد دلار به اقتصاد ایران تحمیل کرده است.
وی تأکید کرد: تغییر در سبد ارزی کشور به معنی حذف یک ارز مثل دلار از سبد ارزی نیست بلکه در حال حاضر و در شرایطی که آسیب‌پذیری دلار برای تمامی کشورها به اثبات رسیده است و کشورهایی که طرف قرارداد تجاری آمریکا هستند سبد ارزی و ذخایرخود را با ارزهای دیگر تثبیت می‌کنند در عمل شاهد حذف کامل دلار از سبد ارزی کشورها نیستیم بلکه تنها سهم دلار در سبد ارزی کشورها کاهش پیدا کرده است و با مدیریت درست سبد ارزی کشورها تلاش دارند ارزش دارایی‌های خود را افزایش دهند و این مسئله تذکری برای مدیران ارزی کشور است که در تغییر سبد ارزی به طور مطلق از یک ارز به ارز دیگر حرکت نکنند و برای کاهش ریسک دارایی‌های کشور از ترکیب ارزهای مختلف استفاده کنند.
خوشچهره با اشاره به شکنندگی اقتصاد آمریکا می‌گوید: البته اگر تمامی کشورهای دنیا در اقدامی هماهنگ علیه استکبار جهانی اقدام به حذف دلار از مبادلات خود کنند شکنندگی اقتصاد آمریکا در حدی است که این اقدام می‌تواند به فروپاشی اقتصاد این کشور منتهی شود ولی این به معنی ریسک کردن و انجام اقدامات ماجراجویانه با منابع ارزی کشور نیست.
این مدرس اقتصاد با اشاره به این نکته که در‌آمد‌های ایران دلاری است و بخش عمده‌ای از هزینه‌کردهای کشور به یورو است، گفت: این ترکیب به گونه‌ای است که امکان حذف کامل دلار از مبادلات کشور در حال حاضر وجود ندارد و اینکه ادعا می‌شود ما نفت را به یورو می‌فروشیم فقط کارکرد سیاسی و روانی دارد و از نظر اقتصادی درست نیست زیرا در فرآیند فعلی با دلار قیمت‌گذاری می‌شود و در نهایت با صرف یک هزینه تبدیل که به ایران تحمیل می‌شود از خریدار یورو در یافت می‌کنیم که این کار از نظر اقتصادی از استدلال محکم برخوردار نیست.
سبد مرکب از چند ارز
مهدی تقویی عضو هیأت‌علمی دانشگاه علامه در مورد تغییر سبد ارزی کشور می‌گوید: دولت به دنبال آن است که معاملات ارزی خود را با یورو انجام دهد. به همین دلیل تلاش می‌کند ذخایر ارزی را نیز به یورو تبدیل کند اما در شرایط کنونی که دلار در حال کاهش ارزش است این اقدام توجیه می‌شود ولی بانک مرکزی موظف است سبد ارزی را با ترکیبی حفظ کند که ارزش آن افزایش پیدا کند و اگر دولت می‌خواهد در این ترکیب سهم بالایی را به یک ارز خاص اختصاص دهد به طور حتم شکنندگی سبد ارزی را بالا می‌برد، باید ترکیبی از ارزهای مختلف را نگهداری و ذخیره کنیم.
تقویی تأکید دارد دخالت دولت در بازار صرفاً به معنی کاهش و افزایش قیمت ارز در بازار نیست و هر نوع سیاستی که باعث شود نوسانات ارزش برابری پولهای خارجی در برابر پول ملی در مسیری خارج از عرضه و تقاضای واقعی تعیین شود دخالت تلقی می‌شود.
تکریم دلار در بازار ایران
جمشید عدالتیان‌شهریاری در خصوص ادعای ثابت ماندن نرخ ارز از سوی بانک مرکزی به «خبر» می‌گوید: در همه دنیا دلار تضعیف شده است اما در ایران تکریم شده و در واقع قیمت آن از 800 تومان به 100 تومان رسیده است.
وی افزود: این به این معناست که ریال ارزش خود را در برابر دیگر ارزها از دست داده است که کاهش این ارزش به ضرر تجارت خارجی کشور و صادرکنندگان است.
وی با اشاره به قیمت یورو گفت: در حال حاضر قیمت یورو به 1500 تومان رسیده است و در مقایسه با ریال، ارزش ریال 100 درصد در برابر یورو کاهش پیدا کرده است.
شهریاری با طرح این سؤال که آیا در برابر افزایش نرخ ارز تورم هم 100درصد رشد داشته است، گفت: این نابرابری نرخ ارز طبق گذشته ادامه دارد و آسیب‌های جدی به تولید و صادرات کشور خواهد زد.
وی با انتقاد از اظهارات رئیس کل بانک مرکزی مبنی بر عدم دخالت دولت در تغییر نوسانات نرخ ارز گفت: این اظهارات بی‌اساس است و منطق علمی ندارد.
شهریاری افزود: زمانی که در شرایط بیشتر بودن متوسط نرخ تورم داخل از متوسط نرخ تورم در کشورهای عمده طرف تجاری کشورمان، مرتب موقعیت رقابتی کالاهای صادراتی ما در بازارهای هدف خارجی تضعیف شود و موقعیت رقابتی کالاهای رقابتی در داخل تقویت شود باید به کمک ابزارهایی از جمله تعدیل متناسب نرخ ارز به دنبال حفظ موقعیت رقابتی کالاهای صادراتی خود و بالعکس ندادن موقعیت رقابتی جدید به کالاهای وارداتی در داخل باشیم.
وی با طرح این پرسش که آیا تعدیل سالانه یا دوره‌ای نرخ ارز بر مبنای قاعده تفاضل نرخ تورم یک توصیه سیاستی کامل است، اضافه کرد: پاسخ به این پرسش به چند دلیل منفی است در حالی که به‌طور منطقی از ملاحظه کردن این قاعده نیز گریزی وجود ندارد.
وی پرسش دیگر را اینچنین مطرح کرد که تعدیل نرخ ارز چگونه صورت گیرد تا اقتصاد ملی از فشارهای تورمی ناشی از ایجاد انتظارات تورمی جدید مصون بماند.
جمشید عدالتیان‌شهریاری افزود: سؤال بعدی آن است که این سیاست چگونه اجرا شود تا با بحث لختی و تداوم تورم در اقتصاد ملی که خود موضوع تعدیل آینده نرخ ارز می‌باشد قرار نگیرد و به عبارت دیگر نرخ ارز چگونه تعطیل شود که نیاز به تعدیلات پی‌درپی در آینده نداشته باشیم.
نظر شما